BÍ MẬT CỦA HÌNH VUÔNG ĐEN

Theo nhận thức của người bình thường ngày nay thì không có gì đơn giản hơn là vẽ một hình vuông đen trên cái nền trắng. Dường như ai cũng có thể làm được. Song người nghĩ ra nó đầu tiên cách đây gần một thế kỷ chỉ có thể là họa sĩ Kazimir Malevich (1878- 1935), một trong những thủ lĩnh của chủ nghĩa tiên phong Nga trong hội họa, người đề xướng khái niệm Chủ nghĩa tuyệt đỉnh (Suprematism). ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÍ MẬT CỦA HÌNH VUÔNG ĐEN BÍ MẬT CỦA HÌNH VUÔNG ĐEN Theo nhận thức của người bình thường ngày nay thì không có gì đơn giản hơn là vẽ một hình vuông đen trên cái nền trắng. Dường như ai cũng có thể làm được. Song người nghĩ ra nó đầu tiên cách đây gần một thế kỷ chỉ có thể là họa sĩ KazimirMalevich (1878- 1935), một trong những thủ lĩnh của chủ nghĩa tiênphong Nga trong hội họa, người đề xướng khái niệm Chủ nghĩa tuyệtđỉnh (Suprematism). Bức tranh Hình vuông đen trên nền trắng với khổ79,5 x 79,5cm (191 3) đã trở thành họa phẩm nổi tiếng nhất của ông màcác nhà sưu tầm sẵn sàng móc hầu bao trả hàng triệu đô la cũng như trảcho những kiệt tác của Van Gogh hoặc Picasso...Lần đầu tiên bức tranh Hình vuông đen trên nền trắng được trưng bàytrước công chúng ngày 19 tháng 12 năm 1915 tại cuộc triển lãm tranh ởPeterburg mang tên Cuộc triển lãm tranh cuối cùng của chủ nghĩa vị lai0,10. Vốn nổi tiếng về sự tìm tòi táo bạo những hình thức mới, nhàdanh họa 37 tuổi Malevich trong buổi khai mạc triển lãm đã phân phátcho khán giả một bản tuyên ngôn của mình với nhan đề Từ chủ nghĩalập thể và vị lại đến chủ nghĩa tuyệt đỉnh. Chủ nghĩa hiện thực mớitrong hội họa. Và để minh họa cho lý thuyết của mình, ông đã giớithiệu 39 tác phẩm từng gây nên ấn tượng lạ lùng.Trên những bức tranh được trưng bày không có một hình vẽ nào mà chỉtoàn là những mảng màu nguyên chất và những đường vạch. Gây ấntượng mạnh nhất là họa phẩm Hình vuông đen trên nền trắng. Tác giảđã dành cho nó một vị trí đặc biệt- ở một góc sát trần nhà, nơi trong cácgia đình theo đạo chính thống người ta thường treo tranh thánh.Sự ra đời của bức tranh Hình vuông đen gắn liền với một sự kiện xảy ravào năm 1913 -với việc dựng vở opera theo khuynh hướng vị lai chủnghĩa Sự chiến thắng mặt trời của M. Matjushin. Trong khi vẽ nhữngphác thảo để trang trí sân khấu, Malevich bất giác phác ra một bố cụcđen trắng che kín vầng mặt trời. Bản thân bức ký họa này đã khiến chohọa sĩ bồi hồi xao xuyến, mặc dù ông hãy còn chưa hiểu là do đâu.Sau này, cái hình vuông ấy đã che lấp tất cả các hình vẽ khác. Một màuđen thăm thẳm quả thật đã chiến thắng mặt trời- bóng đêm đã nuốtchửng ánh sáng. Như vậy là bước cuối cùng trên đường tiến tới sự phivật thể đã được thực hiện. Trong một bức thư gửi cho bạn là họa sĩkiêm nhạc sĩ M. Matjushin, Malevich đã tiên đoán: “Hình vẽ này sẽ cómột ý nghĩa to lớn trong hội họa. Cái mà được làm ra một cách vô thức,bây giờ đang mang lại những kết quả phi thường.”Mọi người kể lại rằng sau khi vẽ xong bức Hình vuông đen, Malevichtrong một thời gian dài đã than vãn với các bạn bè rằng ông thường mấtăn mất ngủ và chính ông cũng không hiểu ông đã làm chuyện gì. Tuyvậy “cái điều ông đã làm” sau này được ông trình bày cặn kẽ trongnhiều công trình lý luận, và chính ông đã gắn sáng tác của mình “vớinhận thức vũ trụ” và gọi nó là “sự kết tinh của vũ trụ mới”.“Vô hình thể”- ông đã xác định đứa con tinh thần của mình như vậy vàgiải thích rằng Hình vuông đen- đó là một thứ cốt lõi mà từ đó “bằngnhững sự phân chia và biến dạng” sẽ xuất hiện những bố cục tiếp theo.“Mặt phẳng của mầu sắc hội họa trên nền của tấm vải trắng trực tiếptạo ra cho ý thức chúng ta một cảm giác mạnh mẽ về không gian”-Malevich khẳng định.Sự thành công vang dội của Hình vuông - ở một mức độ nhất định gắnliền với việc là Malevich không chỉ biết giải thích những tìm tòi củamình mà còn biết mời gọi những người khác cùng suy ngẫm. Do đó,mỗi khán giả có thể đưa vào “Hình vuông” cách nhìn nhận của riêngmình. Đó là ý nghĩa mà nhân loại đã hơn 90 năm dày công tìm hiểu.Nghiêm khắc mà nói, Hình vuông hầu như chẳng liên quan gì đến nghệthuật hiểu theo nghĩa thông thường của nó. Ngược lại, bằng sự xuấthiện, nó đã tuyên bố về sự cáo chung của nghệ thuật truyền thống vốndựa trên nguyên tắc “tương đồng, mô phỏng tự nhiên”. Một hình đentrên nền trắng- đó là ý đồ muốn hoàn lại tất cả sự đa dạng của các hìnhthể và mầu sắc mà nghệ thuật đã tích lũy được để hướng tới sự dung dị,tự nhiên. “Nửa đêm của nghệ thuật đã điểm- Malevich viết- chủ nghĩaTuyệt đỉnh dồn ép toàn bộ hội họa vào cái hình vuông đen trên nền vảitrắng. Sẽ có được “một bức tranh của những bức tranh” vốn được thanhlọc khỏi yếu tố thời gian và yếu tố cá biệt.Hình vuông đen đã trở thành tuyên ngôn nghệ thuật của thời đại mớivốn được trình bày không cần đến từ ngữ. Không phải ngẫu nghiên vaitrò của Hình vuông đen trong sự phát triển nghệ thuật được so sánh vớiphát hiện của Einstein về thuyết tương đối vốn làm đảo lộn cả nhữngkhái niệm của nhân loại về thế giới quanh ta.Từ những năm 1915 đến đầu năm 1930 Malevich vẽ cả thảy bốn Hìnhvuông. Hai được lưu giữ tại viện bảo tàng nghệ thuật Tretjakov ởMatxcơva, một tại “Viện bảo tàng Nga” ở Peterburg. Năm 1923 bứcHình vuông thứ hai xuất hiện trong bộ ba tác phẩm do các học trò ...