Bí mật của sự giặt rửa

Cuộc sống càng đi lên, nhu cầu ăn mặc càng tăng tiến và kèm theo đó là nhu cầu về các chất tẩy giặt. Chẳng phải vô lý khi cách đây hơn một thế kỷ, nhà hoá học Liebig đã từng đề nghị lấy lượng tiêu thụ chất giặt rửa tính trên đầu người làm thước đo sự phát triển của một xã hội. Trước công nguyên khoảng3.000 năm, những người tiền sử sống ở Thung lũng sông Nil nướng những tảng thịt thú săn được trên lửa để tế thần. Mỡ nhỏ giọt trên đóng tro tàn, khi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí mật của sự giặt rửa Bí mật của sự giặt rửa Cuộc sống càng đi lên, nhu cầu ăn mặc càng tăng tiến và kèm theo đó là nhu cầu về các chất tẩy giặt. Chẳng phải vô lý khi cách đây hơn một thế kỷ, nhà hoá học Liebig đã từng đề nghị lấy lượng tiêu thụ chất giặt rửa tính trên đầu người làm thước đo sự phát triển củaẢnh minh họa: một xã hội.www.corbis.com Trước công nguyên khoảng3.000 năm, những người tiền sử sống ở Thung lũngsông Nil nướng những tảng thịt thú săn được trên lửađể tế thần. Mỡ nhỏ giọt trên đóng tro tàn, khi nguộivón lại tạo thành những cục mềm màu xám xịt. Trờimưa xuống. Các cục đó tan trong nước, bọt ngầu lên.Xoa lên người, những vết bẩn bị rửa trôi. Từ đó, họchủ động làm ra những cục như vậy mang xuốngsông tắm rửa. Thủy tổ của xà phòng xuất hiện nhưvậy. Và có lẽ đây là phát minh sớm nhất của loàingười.Khoảng 600 năm trước công nguyên, những thủy thủngười Phênixieng đã mang những hiểu biết về xàphòng đến bờ biển Địa Trung Hải. Thế kỷ đầu tiênsau công nguyên, những bánh xà phòng tốt nhất đãđược sản xuất quy mô thủ công từ mỡ cừu và tro củagỗ sồi ở Savona và sản phẩm lấy luôn tên này chotiện. Người Pháp gọi nó là savon, và tiếng Việt đượcdu nhập thêm một từ mới: xà-phòng ở miền Bắc vàxà-bông ở miền Nam… Cách sản xuất được giữ kínnhư một bí quyết cha truyền con nối. Chẳng thế ởchâu Âu, có câu thành ngữ so sánh: “Bí mật được giữkín như bí mật của anh thợ nấu xà phòng”.Đến thế kỷ 18, xà phòng được sản xuất trên quy môlớn. Lúc này người ta đã phát minh ra xút ăn da vàbiết chế tạo ra chất kiềm từ muối ăn để thay thế chotro từ gỗ. Đồng thời cũng biết ép dầu từ các loại hạtvà quả. Nhiều nhà máy ép dầu ra đời, thay thế mỡđộng vật. Nguyên liệu phong phú và sẵn. Bí mật côngnghệ cũng bị khám phá. Chẳng còn trở ngại nào ngănđược ngành sản xuất xà phòng đi lên.Bí mật của sự tẩy rửaTại sao cái sản phẩm gọi là xà phòng ấy lại có tínhchất làm da dẻ, quần áo sạch trơn như vậy. Mấy“thầy” hoá học bỏ công tìm hiểu và biết rằng, về bảnchất, xà phòng là muối của axit béo (từ mỡ động vậthoặc dầu thực vật) với kiềm (tức thành phần kim loạilà natri hoặc kali). Cứ coi phân tử xà phòng như mộtcon rắn đi, thì này con rắn này có đầu “ưa nước”(hydrophile), còn phần đuôi dài ngoẵng lại “ưa dầu,ưa mỡ” (oleophile).Chất bẩn thường là vết dầu mỡ hoặc có bản chất nhưdầu mỡ. Trong một trường nước (khi giặt), chất bẩn“túm” chặt lấy phần đuôi. Nhưng đầu khoẻ hơn, lôiđuôi lúc này đã bị chất bẩn bám chặt ra khỏi quần áo.Vậy là chất bẩn bị kéo vào môi trường nước, phântán ra và quần áo trở nên sạch. Sự vò mạnh càng hỗtrợ cho việc “lôi kéo”, chứ trong chuyện này làm gì cósự “đánh bật các chất bẩn cứng đầu” như cách nóithậm xưng của những lời quảng cáo nhằm gây ấntượng.Rồi người ta dần cũng nhận ra các nhược điểm củaxà phòng: ít tạo bọt vả khó giặt trong nước giếng,chảy qua những lớp đá ngầm nên mang theo canxivà magiê (thường gọi là nước cứng), rồi giặt nhiều cứbợt cả tay ra… Đành tìm những chất thay thế.Các chất tẩy rửa tổng hợpNắm được bí mật của cơ chế giặt rửa, các nhà khoahọc đã có trong tay chiếc đũa thần để tạo ra hàngchục loại xà phòng tương tự, tức các chất hóa học cứmột đâu “ưa nước”, một đầu “ưa dầu mỡ”. Khi côngnghiệp hóa dầu phát triển, biết bao nhiêu hợp chấthữu cơ ra đời. Nguồn nguyên liệu dồi dào, tha hồ lựachọn để chế biến thành các chất mang “hai đầu” nhưtrên.Chúng có khả năng vượt trội so với các chất truyềnthống xưa nay chỉ biết dựa vào thiên nhiên. Người tagọi chúng là các chất hoạt tính bề mặt tổng hợp(synthetic surfactant). Tuy chúng “đóng vai chính”nhưng riêng mình chúng chưa đủ, y như phải có“quân, thần, tá, sứ” trong một thang thuốc bắc và gọilà chất phụ gia. Mỗi chất phụ gia mang lại cho sảnphẩm một tính năng nào đó.Ví dụ chất khử “độ cứng” của nước, chất chống bámđể chất bẩn đã bị kéo ra nước thì đừng quay trở lại,chất tẩy trắng để làm mất màu những vết bẩn như vếtnước chè, cà phê và những vết bẩn bám trên quầnáo của bọn trẻ, chẳng biết nguồn gốc; chất quanghoạt (trước đây thường gọi là lơ hồng) để quần áo,vải vóc hấp thụ một phần tia tử ngoại và trở nên“trắng hơn cả trắng” mà các nhà sản xuất thườngquảng cáo, rồi enzym để phân huỷ các chất hữu cơmà những quảng cáo viên gán cho tính… cứng đầu.Nhiều khi, người ta còn những chất độn để hạ giáthành, để các bà nội trợ khỏi kêu ca là quá đắt. Vàcuối cùng đâu thiếu được chất thơm để gây thêmcảm tình của người tiêu dùng. Với bấy nhiêu chấtnhưng các đơn pha chế, nghĩa là mỗi thành phầnchiếm bao nhiêu phần trăm, cũng được các nhà sảnxuất giữ bí mật chẳng khác gì các anh nấu xà phòngxưa kia. Xem ra chất lượng na ná như nhau, nhưngăn nhau về quảng cáo. Đôi ...