Biến báo thành nghệ thuật… Bolero!

Vào lúc 18h ngày 18. 9. 2010, tại Ga 0 (91A Đinh Tiên Hoàng, F.3, Q. Bình Thạnh, TP.HCM) dự án Bolero tại Việt Nam đã khai mạc với khoảng 150 người (chủ yếu là nghệ sĩ sống ở Sài Gòn) đến xem. Phía quốc tế, giám tuyển Pierre Mertens đem tác phẩm của các nghệ sĩ Bỉ, châu Phi, Ethiopia, Tanzania… đến giới thiệu..Giám tuyển Pierre Mertens Phía Việt Nam, thông qua sự giám tuyển của Như Huy, hai nghệ sĩ Nguyễn Thanh Trúc và Võ Trân Châu cũng đã… lấy báo cũ làm nên tác phẩm của mình,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biến báo thành nghệ thuật… Bolero! Biến báo thành nghệ thuật… Bolero!Vào lúc 18h ngày 18. 9. 2010, tại Ga 0 (91A Đinh Tiên Hoàng, F.3, Q.Bình Thạnh, TP.HCM) dự án Bolero tại Việt Nam đã khai mạc vớikhoảng 150 người (chủ yếu là nghệ sĩ sống ở Sài Gòn) đến xem.Phía quốc tế, giám tuyển Pierre Mertens đem tác phẩm của các nghệ sĩBỉ, châu Phi, Ethiopia, Tanzania… đến giới thiệu.Giám tuyển Pierre MertensPhía Việt Nam, thông qua sự giám tuyển của Như Huy, hai nghệ sĩNguyễn Thanh Trúc và Võ Trân Châu cũng đã… lấy báo cũ làm nêntác phẩm của mình, riêng Trương Công Tùng thì làm một video về việcđốt giấy, kết hợp sắp đặt ý niệm.Giám tuyển Nguyễn Như HuyVõ Trân Châu và giám tuyển PierreNghệ sĩ Việt Đặng (người cầm lon bia) – “chủ nhà” và đồng quản lý Ga0.Cách trưng bày các tác phẩm xen kẽ nghệ sĩ và để gần nhau tại Ga 0 lầnnày hiển nhiên đã làm cho người xem có sự so sánh – nhất là nhữngđiểm giống nhau về kỹ thuật, và sự khác nhau về câu chuyện, hoặckhoảnh khắc nắm bắt, trình hiện ý niệm về tác phẩm. Nói chung, đặcđiểm của dự án lần này tại Sài Gòn là các tác phẩm khá giống nhau(hay nói khác đi, một cách tích cực: “khá đồng đều”) về mặc thao tác,dù ý niệm có những dị biệt.Tác phẩm của nghệ sĩ Việt Nam. Xin không để tên để các bạn đến xemtrực tiếp, so sánh sự giống và khác giữa các tác phẩm.Dự án Bolero đi vòng quanh thế giới theo dấu chân du mục của nhómSmoked Art (Bỉ), do 4 nghệ sĩ sáng lập: Frank JMA Castelyns, WilloGonnissen, Mulugeta Tafesse và Pierre Mertens. Họ ứng biến theo văncảnh văn hóa địa phương và địa điểm trưng bày, nhằm tạo ra các tácphẩm tương thích với hoàn cảnh.Trong lần này, đa số các tác phẩm của họ được làm từ báo và tạp chí;với những chủ đích ý niệm được bắt gặp trên trang tin, họ cận cảnh vàođó.Tác phẩm do giám tuyển Pierre Mertens mang sang Việt Nam lần nàyRiêng ba nghệ sĩ Việt Nam, gần như đây là lần đầu tiên họ tham dự mộttriển lãm mà lấy khoảnh khắc trình hiện tác phẩm làm đời sống của tácphẩm – nghĩa là hóa giải sự vĩnh cửu, sự trường tồn trong ý nghĩ vềviệc thực hiện tác phẩm.Dự án này cũng có thể gây sốc cho nhiều người xem, nếu chỉ quen nhìntác phẩm với sự chỉn chu, hoàn chỉnh và bền vững. Còn các nghệ sĩ thìdễ dàng để chê bai: tác phẩm gì đơn giản, dễ ợt và chẳng có ý tưởng gìcao xa, làm 5 phút là xong. Dự án Bolero gần như cũng muốn chống lạicác nhà mua bán nghệ thuật và sưu tập, khi họ làm các tác phẩm rất…dễ rách. Tuy nhiên, nếu nhìn vào sự bất trắc, vô thường của cuộc đời vàsự phù ảo, giả tạo của thế gian này… thì chẳng có gì mà không thể.Chính vì vậy, trong một ý nghĩa nào đó, dự án Bolero cũng giúp thứctỉnh hóa lòng tham trong việc sở hữu nghệ thuật và dễ dãi hóa mọi địnhkiến khó khăn về việc tạo tác nghệ thuật. Nó cũng là cuộc vượt thoátcác tù ngục mà các định chế nghệ thuật luôn tìm cách bủa vây.Giám tuyển Như Huy cho rằng: “Dự án Bolero do nhóm Smoked Art vàGa 0 đồng tổ chức tại Việt Nam chính là một trong những nỗ lực giảiđịnh chế hóa nghệ thuật như vậy, khi nó tìm cách đưa nghệ thuật vàocác nơi chốn không quen thuộc, tìm cách làm cho nghệ thuật phảichuyển động, tìm cách làm cho các tác phẩm tự triệt tiêu đi vai trò vậtphẩm mỹ học hay vật phẩm biểu tượng để nhận lãnh vai trò một tiếntrình phê phán toàn cầu nhắm vào các định chế nghệ thuật (cả về mặtnão trạng lẫn mặt thực tế) – cũng như nhắm vào một công cụ định chếhóa nghệ thuật chủ yếu – đó là các thông tin báo chí”.Và anh lấy ví dụ để thấy rằng đây là việc cực khó: “Lẽ dĩ nhiên, việcchống lại nhu cầu định chế hóa nghệ thuật không bao giờ là việc có thểthành công một lần và cho mãi mãi. Các định chế nghệ thuật luôn tìmra cách để ‘ăn thịt’ chính những kẻ tìm cách giết nó – ví dụ, tác phẩmcủa Rikrit Tiravanija (chỉ là những bát đĩa còn sót lại của các bữa tiệclẩu Thái do nghệ sĩ tổ chức) hiện đã được trưng bày trong vô số cácbảo tàng và các bộ sưu tập riêng tư và công cộng trên thế giới, và lạitạo thành một tiêu chuẩn cho cái gọi là dạng ‘nghệ thuật vị quan hệ’(relational art) hay the wrong gallery vào mùa Xuân năm 2005, cũngđã được đưa vào khu gallery của các bộ sưu tập thuộc bảo tàng tại Bảotàng Nghệ thuật Tate Modern, London”.Cũng xin nói thêm, riêng ở Việt Nam, ý nghĩ “bolero” đã trở thànhquán tính trong nếp nghĩ của số đông – khi gắn nó với nhạc bolero,nhạc sến, nhạc bình dân… Trái lại, Bolero như một phong cách, mộtkiểu cách thì không phải như vậy. Cho những ai muốn nắm bắt phổthông, có thể tham khảo một chút tại bách khoa mở Wikipedia ở địachỉ: http://en.wikipedia.org/wiki/Bolero để thêm sự chia sẻ và thônghiểu.Thế nhưng khi du nhập vào Việt Nam, với lịch sử trên 70 năm, các nhàviết ca khúc người Việt đã làm được một “kì công” là chuyển hướng(hay bóp méo cũng được) nó theo cách của mình, không như gốc tích.Khiến cho dự án Bolero khi trở lại hôm nay (năm 2010), dù rất gần gũi,nhiều người vẫn tự hỏi chẳng lẽ Bolero là như vậy sao? Dù nhạc nềncho t ...