BIẾN CHỨNG MẮT DO TIỂU ĐƯỜNG

Tiểu đường là một bệnh biến dưỡng (metabolic disorder) khiến đường lên cao trong máu, làm khổ triệu triệu người trên thế giới. Trong 100 người chúng ta, có 1 người bị tiểu đường (1%). Về lâu về dài, bệnh gây những biến chứng quan trọng ở mắt, thận, thần kinh và mạch máu. Tiểu đường có 2 loại: loại 1 xảy ra sớm, trước tuổi 40, do thiếu chất “insulin” trong cơ thể, loại 2 xảy ra muộn hơn, sau tuổi 40, do các tế bào không sử dụng được chất “insulin”, dù “insulin” có sẵn đấy (“insulin”...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BIẾN CHỨNG MẮT DO TIỂU ĐƯỜNG BIẾN CHỨNG MẮT DO TIỂU ĐƯỜNGTiểu đường là một bệnh biến dưỡng (metabolic disorder) khiến đ ường lên caotrong máu, làm khổ triệu triệu người trên thế giới. Trong 100 người chúng ta, có 1người bị tiểu đường (1%). Về lâu về dài, bệnh gây những biến chứng quan trọng ởmắt, thận, thần kinh và mạch máu.Tiểu đường có 2 loại: loại 1 xảy ra sớm, trước tuổi 40, do thiếu chất “insulin”trong cơ thể, loại 2 xảy ra muộn hơn, sau tuổi 40, do các tế bào không sử dụngđược chất “insulin”, dù “insulin” có sẵn đấy (“insulin” giúp vào sự biến dưỡngchất đường, tiết bởi tuyến tụy tạng nằm ở bụng trên). Tiểu đường loại 1 gây nhiềubiến chứng hơn loại 2.Trong bài này, xin bàn về các biến chứng của bệnh tiểu đường trên mắt. Hai loạitiểu đường 1 và 2 gây những tổn thương trong mắt không khác nhau mấy.Mắt ta giống một máy ảnh, thu nhận các hình ảnh sinh động của thế giới bênngoài, giúp ta suy nghĩ và hành động sao cho thích ứng với những biến chuyểnbên ngoài.Trong mắt có một màng lót đặc biệt nằm tận cùng phía sau mắt gọi là võng mạc(retina). Võng mạc hoạt động như phim của máy ảnh. Võng mạc được nối liền vớithần kinh thị giác. Các hình ảnh khi vào mắt, chiếu lên võng mạc. Võng mạc thunhận hình ảnh, và thần kinh thị giác biến các hình ảnh này thành những tín hiệutruyền về óc. Nếu phim trong máy ảnh xấu, hư, ảnh rửa ra tất nhòa, không rõ.Tương tự như vậy, nếu võng mạc bị hư hoại, các hình ảnh thu nhận trên võng mạcbị mờ. Thần kinh thị giác dù còn tốt, cũng chỉ trung thực truyền những tín hiệu mờtrên võng mạch về óc, và kết quả, ta chỉ nhìn thấy những hình ảnh mờ nhạt, khôngchính xác của cái thế giới muôn màu sắc quanh ta. Nếu võng mạc hư hoại nhiềuquá, mắt ta không còn nhìn thấy. Khám đáy mắt (funduscopic examination) bằngmột đèn khám có thể thấy võng mạc và những tổn thương do tiểu đường gây ra.Những thay đổi của mắt do tiểu đườngỞ Mỹ, nơi không có chiến tranh và ít các bệnh nhiễm trùng mắt nguy hiểm, tiểuđường là nguyên nhân gây mù lòa nhiều nhất.Một người nào đó đã nói, mắt là cửa sổ của tâm hồn. Qua mắt, ta biết được tâmhồn của người có đôi mắt chăng, mắt trong đẹp, tâm hồn đẹp, mắt đục xấu, tâmhồn ngầu những tham vọng? Việc này xin nhường cho những vị “chuyên khoa tâmhồn học”, chuyên đi đọc tâm hồn người khác bằng cách... xem mắt. (Còn khi bácsĩ khám mắt cho bạn, bạn đừng lo bác sĩ tò mò, nhìn vào tâm hồn bạn).Có điều chắc chắn, mắt là cửa sổ qua đó các bác sĩ đọc được tình trạng nặng nhẹcủa bệnh tiểu đường, xem căn bệnh cũng đã tàn phá các cơ quan khác hay chưa.Mắt còn tốt, chưa bị tiểu đường tàn phá, nhiều phần các cơ quan khác như thận, hệthần kinh, mạch máu, ... cũng còn tốt. Nếu mắt đã có vấn đề do tiểu đường, các cơquan khác hay bị tiểu đường làm hư hoại, chắc cũng đã có vấn đề.Mắt là một cơ quan tinh vi, gồm nhiều bộ phận. Trong các bộ phận của mắt, võngmạc (retina) là bộ phận tiểu đường thích phá hoại nhất. Bệnh võng mạc gây do tiểuđường được gọi “diabetic retinopathy”.Khi các mạch máu nhỏ ở võng mạc hư hoại vì tiểu đường, chúng hoặc bị tắc(closure), hoặc xì nước và máu ra ngoài (leakage), chẳng khác một ống nước bịhỏng, một là tắc, không còn dẫn được nước, hai là lủng, nước từ trong lòng ống xìra ngoài.Mọi cơ quan đều cần các mạch máu đưa máu đến nuôi, kể cả võng mạc. Khi cácmạch máu đưa máu đến võng mạc bị tắc, võng mạc thiếu máu nuôi, và có nhữngchỗ chết đi do thiếu máu nhiều quá. Chính hiện tượng thiếu máu nuôi đưa đến sựmọc thêm bất thường, lung tung, vô tổ chức của nhiều mạch máu trong mắt, với nỗlực cố đưa thêm máu đến nuôi mắt. Tỉ như trong một quốc gia nghèo đói quá,chính phủ không nuôi được dân, tất nhiên dân phải tự lo liệu lấy. Sự xuất hiện bấtthường của những mạch máu mọc lung tung này có thể đưa đến tróc võng mạcnhư ta đã biết, ngoài ra, còn có thể gây tăng áp suất trong mắt (glaucoma), chảymáu cấp tính trong mắt (acute hemorrhage), và... mù.Ngược lại, khi nước và máu thoát ra khỏi lòng các mạch máu (ở các mạch máu hưhoại có thành bị lủng), chúng khiến võng mạc dày lên.Võng mạc, bị chết vì thiếu máu nuôi, hoặc dày lên vì ngập những nước và máu, xìra từ các mạch máu bị hư, đều khiến thị giác ta suy kém, nặng quá sẽ sinh lòa.Đằng nào cũng khổ.Hai yếu tố quan trọng nhất khiến tiểu đường gây bệnh võng mạc là độ đường trongmáu và thời gian ta mang bệnh tiểu đường. Đa số (60-75%) người bị tiểu đườngloại 1 (loại tiểu đường xuất hiện sớm trước tuổi 40) sẽ hư hỏng võng mạc trongvòng 20 năm. Biến chứng hư hoại võng mạc do tiểu đường loại 2 thường xảy rakhoảng 5-7 năm kể từ khi tiểu đường bắt đầu xuất hiện. (Điểm đáng lưu ý là tiểuđường loại 2, ở người sau 40 tuổi, hay xuất hiện âm thầm, có khi nhiều năm saumới khám phá ra, mà thực ra tiểu đường ở cùng ta đã nhiều năm trước).Cả hai loại tiểu đường 1 và 2 đểu có thể khiến các mạch máu ở võng mạc mọcthêm lộn xộn, vô tổ chức (proliferative retinopathy). Vi ...