Biến động CPI ở Việt Nam: Nguyên nhân và giải pháp

Một trong những thông số cơ bản đánh giá sự bền vững của một nền kinh tế là lạm phát được tính dựa trên sự biến động chỉ số giá
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biến động CPI ở Việt Nam: Nguyên nhân và giải phápBiến động CPI ở Việt Nam: Nguyên nhân và giải phápMột trong những thông số cơ bản đánh giá sự bền vững của một nền kinh tế là lạmphát được tính dựa trên sự biến động chỉ số giá tiêu dùng (CPI) so với cùng kỳ trước.Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước sự giatăng rất nhanh của chỉ số giá tiêu dùng kể từ hơn 10 năm trở lại đây.Tính riêng 3 tháng đầu năm 2008, CPI đã tăng 9,99% so với tháng 12/2007. Tỷ lệ lạmphát đã đến mức 16,37% trong tháng 3/2008 so với cùng kỳ năm trước, vượt xa dựkiến của Chính phủ (8%) cho năm 2008. Với mức này, VN đang nằm trong số cácnước có tỷ lệ lạm phát cao nhất khu vực (gần gấp đôi các nước cạnh tranh trực tiếpnhư Trung Quốc, Indonesia) và trên thế giới. Theo Ngân hàng Trung ương châu Âu,khu vực sử dụng đồng Euro cũng đang đối mặt với sự leo thang của lạm phát, với tỷlệ trung bình là 3,5% vào tháng 3/2008. Ở Mỹ, tỷ lệ này là 3,7% vào tháng 1/2008.Lạm phát tăng gây ra nhiều áp lực cho nền kinh tế, trong đó nổi cộm là vấn đề pháttriển bền vững ở góc độ kinh tế (tốc độ tăng trưởng kinh tế loại trừ ảnh hưởng củalạm phát) và sức mua của người tiêu dùng ở góc độ xã hội, đặc biệt là sức mua củatầng lớp nhân dân lao động. Theo ADB, tốc độ tăng trưởng kinh tế của châu Á vàokhoảng 7,6% năm 2008 so với 8,7% năm 2007, trong đó tốc độ tăng trưởng kinh tế củaVN năm 2008 ước tính là 8% so với 8,5% năm 2007. Như vậy, mặc dù VN vẫn có mứcphát triển cao nhưng với tỷ lệ lạm phát ở mức 2 con số, VN sẽ là nước có mức pháttriển thấp nhất.Vì sao lạm phát gia tăng?Nhìn từ góc độ kinh tế, sự gia tăng lạm phát có nguồn gốc từ 4 lý do chủ yếu sau:Thứ nhất, lưu lượng tiền tệ (tiền mặt, tiền tiết kiệm, giá trị trái phiếu…) trong lưuthông nhiều hơn số lượng cần thiết. Thứ hai, sự mất cân đối kinh tế xuất phát từ việcCầu lớn hơn Cung, dẫn đến sự gia tăng chung về giá của các mặt hàng tiêu dùng. Thứba, sự mất giá liên tiếp của đồng tiền (nội tệ) trong thời kỳ không có lạm phát, do việcngân hàng trung ương giảm lãi suất để kích Cung thông qua việc kích thích sản xuất.Thứ tư, mức độ hội nhập kinh tế ngày càng lớn đưa đến sự gia tăng lạm phát ở cácnước có tỷ trọng nhập khẩu cao một khi giá cả tăng ở các nước xuất khẩu. Ngoài ra,việc khó kiểm soát các nguồn ngoại tệ trên cơ sở chính sách tỷ giá hối đoái thả nổicũng là nguyên nhân.Trong điều kiện kinh tế thế giới và VN hiện nay, lạm phát tăng nhanh ở VN có thểgiải thích bởi các lý do cụ thể. Trước hết là do leo thang giá cả các mặt hàng tiêudùng. Sự tăng mạnh nhu cầu ở các nước đang phát triển nói chung và VN nói riêngtrong khi cung ứng suy giảm do tác động của sự sụt giảm của nền kinh tế thế giới.Bên cạnh đó, giá các yếu tố sản xuất (lao động, nguyên vật liệu…) tăng có hiệu ứngdây chuyền dẫn đến giá các mặt hàng tiêu dùng chủ lực tăng nhanh (lương thực, thựcphẩm tăng 10,2% trong tháng 3 so với tháng 2; dịch vụ ăn uống tăng 3,63%...). Quyếtđịnh của chính phủ về việc tăng giá điện và xăng dầu ảnh hưởng trực tiếp đến sự giatăng vật giá này.Thứ hai, do xu thế giá leo thang của nền kinh tế thế giới và sự mất giá của đồng USD.Đối với các nước đang phát triển, đặc biệt là nước có cán cân thanh toán và dự trữ phụthuộc nhiều vào đồng đôla, sự mất giá của USD có tác động trực tiếp đến giá cả nộiđịa. Thực tế cho thấy, đôla giảm dẫn đến giá dầu tăng kỷ lục (trên 120 đôla/thùng),đưa đến xu thế tăng giá chung ở hầu hết các quốc gia không có chính sách kìm giá. Tấtnhiên, việc kìm giá đòi hỏi phải có sự kiểm soát nhà nước đối với các tổng công ty liênquan và có nguồn lực ngoại tệ lớn.Thứ ba, là do hạn chế tín dụng cho sản xuất. Những tháng qua, Ngân hàng Nhà nướcđã thực hiện một số biện pháp nhằm hạn chế tín dụng cho sản xuất (áp dụng nhiềunhiều điều khoản hơn khi cho vay, tăng lãi suất ngân hàng nhà nước, yêu cầu các ngânhàng thương mại mua trái phiếu Nhà nước…). Trên thực tế, đây là biện pháp để hạnchế áp lực tăng giá cả, thông qua việc giảm dòng tiền tệ trong lưu thông. Tuy nhiên,biện pháp này có hại nhiều hơn có lợi. Lý do là, khi giảm lãi suất, dòng vốn đầu tưnước ngoài vào VN sẽ gia tăng (rất khó kiểm soát với tỷ giá hối đoái thả nổi như hiệnnay), các ngân hàng có thể sử dụng để cho vay vốn đầu tư, và như vậy lưu lượng tiềntệ vẫn tăng nhanh, lạm phát tăng là không tránh khỏi.Thứ tư là do sự khan hiếm nhân lực có chuyên môn cao. Sự khan hiếm và dòng chảychất xám từ các nước đang phát triển đến các nước có nền công nghiệp hóa cao cũnglà nguyên nhân dẫn đến gia tăng chi phí sức lao động, và giá cả. Bên cạnh đó, yếu tốnày cũng làm giảm tốc độ tăng trưởng của các nước đang phát triển trong thời gian tới,nếu chính phủ không có giải pháp hợp lý.Sự gia tăng lạm phát ở VN như hiện nay không xuất phát từ mất cân đối trong cấu trúcnền kinh tế, mà là kết quả của sự suy thoái kinh tế chung của thế giới và sự gia tăngcó tính chất thời điểm của giá cả xăng dầu và các mặt hàng lương thực thực ...