Biến động hàm lượng độc tố Microcystin trong môi trường nước hồ Hoàn Kiếm

Vi khuẩn lam gây nở hoa Microcystis aeruginosa được biết đến là có khả năng sản sinh độc tố gan (microcystins, MC) gây hại cho sức khỏe con người và động vật. Bài báo này trình bày kết quả xác định hàm lượng độc tố microcystin trong nước hồ Hoàn Kiếm. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao được sử dụng nhằm xác định nồng độ MC trong nước và mẫu nước nở hoa. Quần xã thực vật nổi tại hồ Hoàn Kiếm chiếm ưu thế bởi chi Microcytis tạo thành váng dày trên bề mặt nước. Hai dạng độc tố microcystins (MC-LR, MC-RR) đã được sơ bộ tách và xác định. Kết quả phân tích sắc ký lỏng hiệu năng cao cho thấy, hàm lượng MC dao động trong khoảng từ 2,1 đến 46 µg MC/L. Hàm lượng độc tố vào mùa khô (từ tháng 12/2008 đến tháng 3/2009) cao hơn so với mùa mưa. Sự hiện diện của vi khuẩn lam độc và nồng độ microcystin trong hồ Hoàn Kiếm là một thông tin quan trọng cho các cơ quan quản lý và y tế công cộng. Các kết quả thu được cho thấy, cần thiết phải có các chương trình quan trắc thường xuyên sự xuất hiện của vi khuẩn lam độc hại và độc tố của chúng trong các thủy vực nước ngọt Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biến động hàm lượng độc tố Microcystin trong môi trường nước hồ Hoàn KiếmTẠP CHÍ SINH HỌC, 2012, 34(1): 94-98 BIẾN ĐỘNG HÀM LƯỢNG ĐỘC TỐ MICROCYSTIN TRONG MÔI TRƯỜNG NƯỚC HỒ HOÀN KIẾM Dương Thị Thủy1*, Hồ Tú Cường1, Đặng Đình Kim1 , Lê Thị Phương Quỳnh2 (1) Viện Công nghệ môi trường, (*)duongthuy0712@yahoo.com (2) Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên TÓM TẮT: Vi khuẩn lam gây nở hoa Microcystis aeruginosa được biết đến là có khả năng sản sinh độc tố gan (microcystins, MC) gây hại cho sức khỏe con người và động vật. Bài báo này trình bày kết quả xác định hàm lượng độc tố microcystin trong nước hồ Hoàn Kiếm. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao được sử dụng nhằm xác định nồng độ MC trong nước và mẫu nước nở hoa. Quần xã thực vật nổi tại hồ Hoàn Kiếm chiếm ưu thế bởi chi Microcytis tạo thành váng dày trên bề mặt nước. Hai dạng độc tố microcystins (MC-LR, MC-RR) đã được sơ bộ tách và xác định. Kết quả phân tích sắc ký lỏng hiệu năng cao cho thấy, hàm lượng MC dao động trong khoảng từ 2,1 đến 46 µg MC/L. Hàm lượng độc tố vào mùa khô (từ tháng 12/2008 đến tháng 3/2009) cao hơn so với mùa mưa. Sự hiện diện của vi khuẩn lam độc và nồng độ microcystin trong hồ Hoàn Kiếm là một thông tin quan trọng cho các cơ quan quản lý và y tế công cộng. Các kết quả thu được cho thấy, cần thiết phải có các chương trình quan trắc thường xuyên sự xuất hiện của vi khuẩn lam độc hại và độc tố của chúng trong các thủy vực nước ngọt Việt Nam. Từ khóa: Độc tố mirocystin, microcystis, nở hoa vi khuẩn lam, phì dưỡng, hồ Hoàn Kiếm.MỞ ĐẦU và hơn 80 dạng microcystin đã được nhận dạng Nở hoa của vi khuẩn lam (VKL) tại các thủy [10].vực nước ngọt, lợ và mặn đã và đang là vấn đề Trong nghiên cứu này, chúng tôi trình bàymôi trường ở nhiều quốc gia trên thế giới. Sự kết quả xác định và biến động hàm lượng độc tốphát triển mạnh của VKL tại các thủy vực đã microcystin tại hồ Hoàn Kiếm theo phươngđược biết đến từ thế kỷ thứ 12. Ô nhiễm nước pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao.do các tác động tự nhiên như mưa lũ, xói mònđất... và các hoạt động của con người (công PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUnghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt, du lịch, nuôi Mẫu thực vật nổi được thu bằng lưới thựctrồng thủy sản...) dẫn đến sự phì dưỡng, trong vật phù du với kích thước lỗ là 40 µm, thời gianđó có phát triển bùng phát của VKL mà chủ yếu thu mẫu từ 7/2008 đến tháng 4/2009. Xác địnhlà VKL độc (chiếm khoảng 25-80%) [9] trong thành phần loài VKL trong hồ Hoàn Kiếm theocác thủy vực khác nhau xảy ra ngày càng phương pháp so sánh hình thái và sử dụng cácthường xuyên. Đây là mối đe dọa cho sức khỏe tài liệu [11, 4]. Một lượng thể tích nước nhấtcon người, các ngành công nghiệp nuôi trồng và định hồ Hoàn Kiếm được thu và cố định bởikhai thác thủy hải sản, các hoạt động giải trí dung dịch Lugol nhằm xác định mật độ tế bàodưới nước và là nguyên nhân gây chết động vật thực vật nổi. Số lượng tế bào được đếm trênnuôi cũng như động vật hoang dã ở nhiều quốc buồng đếm Utemoh dưới kính hiển vi đảogia. Một số loài VKL có khả năng sản sinh ra ngược. Xác định thành phần loài được thực hiệnnhiều loại độc tố khác nhau gây ảnh hưởng dưới kính hiển vi Olympus BX51. Một số loàinghiêm trọng đến sức khỏe của con người và VKL thuộc chi Microcystis được chụp ảnh dướiđộng vật khi tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với kính hiển vi huỳnh quang (Axiophot; Zeiss).nguồn nước bị ô nhiễm các loại độc tố này. Để xác định độc tố microcystin, một lượngChính vì vậy, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã thể tích nhất định nước hồ được thu trong giaiđưa độc tố của VKL vào danh mục các tác nhân đoạn từ 7/2008 đến 4/2009 và được lọc qua giấygây bệnh cần được giám sát. Microcystins là GF/C. Các mẫu sau khi lọc được đông khô vàmột dạng độc tố gan do VKL sản sinh, gây tổn giữ ở -20oC cho các phân tích tiếp theo. Độc tốthương các tế bào gan và cũng là tác nhân gây microcystin được xác định bằng phương phápung thư. Đây là nhóm độc tố gặp khá phổ biến sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC, Beckman94 Duong Thi Thuy, Ho Tu Cuong, Dang Dinh Kim, Le Thi Ph ...