Biểu hiện xung đột tâm lí giữa cha mẹ với con tuổi thiếu niên trong gia đình hiện nay

Nội dung bài viết đề cập tới mức độ, tần số xung đột tâm lí giữa cha/ mẹ với con tuổi thiếu niên và các biểu hiện đặc trưng của các xung đột đó diễn ra trong các lĩnh vực hoạt động của con: sinh hoạt của con với các thành viên trong gia đình; quan hệ với bạn bè; học tập và định hướng giá trị của con; đề cập tới sự tác động của xung đột tới đời sống của cha/mẹ và của con.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biểu hiện xung đột tâm lí giữa cha mẹ với con tuổi thiếu niên trong gia đình hiện nayJOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0076Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 6A, pp. 70-77This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn BIỂU HIỆN XUNG ĐỘT TÂM LÍ GIỮA CHA MẸ VỚI CON TUỔI THIẾU NIÊN TRONG GIA ĐÌNH HIỆN NAY Lê Minh Nguyệt Khoa Tâm lí - Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Nội dung bài báo đề cập tới mức độ, tần số xung đột tâm lí giữa cha/ mẹ với con tuổi thiếu niên và các biểu hiện đặc trưng của các xung đột đó diễn ra trong các lĩnh vực hoạt động của con: sinh hoạt của con với các thành viên trong gia đình; quan hệ với bạn bè; học tập và định hướng giá trị của con; đề cập tới sự tác động của xung đột tới đời sống của cha/mẹ và của con. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, xung đột tâm lí giữa cha/mẹ với con diễn ra ở mức tương đối cao và thường xuyên ở cả ba lĩnh vực: nhận thức, thái độ và hành động. Xung đột đã ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lí của gia đình, làm phương hại khá lớn tới tâm lí, hoạt động và sinh hoạt của cả cha/mẹ và con. Từ khóa: Xung đột, xung đột tâm lí, xung đột nhận thức, xung đột thái độ, xung đột hành động.1. Mở đầu Trong các công trình nghiên cứu của L.X.Vưgotxki [18], J.Piaget [12], A.N.Leonchev[9,10], hoạt động và tương tác tâm lí-xã hội là nguyên lí phát triển của cá nhân. Trong tươngtác giữa các cá nhân, theo Stephen Worchel - Wayne Shebillsue[15], Lê Minh Nguyệt [10], thườngxuyên diễn ra hai quá trình chuyển hóa cho nhau: hợp tác và xung đột. Điều này được thể hiện rấtrõ trong tương tác giữa cha mẹ với con tuổi thiếu niên - lứa tuổi phức tạp, mang tính đột biến và“ khó bảo”, “tuổi bất trị”, “tuổi khủng hoảng” (L.X. Vưgotxki [18]; S. Freud [2]; V.A. Cruchetxki[1]; Lê Văn Hồng [6]; R.V. Kail [7]). Trong quá trình tương tác với cha mẹ hoặc với người khác, theo R.V.Kail [7], StephenWorchel- Wayne Shebillsue [15], Dương Thị Diệu Hoa [3], Lê Minh Nguyệt [10], ở tuổi thiếu niênthường xuất hiện sự xung đột tâm lí. Các kết quả nghiên cứu của Ngô Công Hoàn [5], Nguyễn ÁnhTuyết [17], Sontrork J.W. [13], GinottHaim [4],Thanh Sơn [14], Lê Minh Nguyệt [10] cho thấy,mâu thuẫn, xung đột tâm lí giữa cha mẹ với con tuổi thiếu niên là hiện tượng phổ biến và nếu giảiquyết không tốt sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển tâm lí trẻ em và tới cuộc sống gia đình. Tuynhiên, trong thực tế, nhiều bậc cha mẹ chưa có biện pháp giải quyết xung đột hiệu quả. Bài viết này góp phần làm sáng tỏ vấn đề các biểu hiện xung đột tâm lí giữa cha/ mẹ vớicon tuổi thiếu niên hiện nay.2. Nội dung nghiên cứu Nội dung nghiên cứu. Thực trạng xung đột tâm lí giữa cha/mẹ với con tuổi thiếu niên, đượcbiểu hiện qua xung đột về nhận thức, thái độ và hành động của cha/ mẹ với con trong các lĩnh vựcNgày nhận bài: 11/1/2015. Ngày nhận đăng: 16/4/2015.Liên hệ: Lê Minh Nguyệt, e-mail: nguyet.daihocsuphamhanoi@gmail.com.70 Biểu hiện xung đột tâm lí giữa cha mẹ với con tuổi thiếu niên trong gia đình hiện nayhoạt động học tập, quan hệ với bạn, định hướng giá trị sống và giao tiếp, ứng xử hàng ngày vớimọi người của con Khách thể nghiên cứu: 1350 cha/mẹ và 1350 học sinh THCS được nghiên cứu, thuộc cáctrường Trung học cơ sở ở Hà Nội, Sơn La, Thanh Hóa, Thừa thiên - Huế, Đắc Lắc, TP Hồ ChíMinh và Kiên Giang. Các phương pháp chủ yếu được sử dụng trong nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu tàiliệu, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát. Có hai loại bảng hỏi: một bảng hỏi dành cho cha/mẹ và một bảng hỏi dành cho học sinh.Mỗi bảng hỏi bao gồm 68 câu hỏi (item) dành cho việc đánh giá của cha/mẹ và của con về biểuhiện mức độ xung đột về nhận thức, thái độ và hành động giữa cha/mẹ với con trong học tập củacon (10 câu); trong quan hệ bạn bè (10 câu); trong định hướng giá trị sống (10 câu); và trong giaotiếp, ứng xử hàng ngày của con với các thành viên trong gia đình (10 câu); 10 câu về các tác độngcủa xung đột tâm lí đến đời sống của cha/mẹ và của con Mỗi câu hỏi đánh giá xung đột tâm lí được xác định 5 mức theo điểm số: Xung đột ở mứcrất cao: 5 điểm; xung đột ở mức cao: 4 điểm; khác nhau (về nhận thức, thái độ hay hành động),nhưng chưa tới mức xung đột, mức trung bình: 3 điểm; khác nhau ở mức mức thấp: 2 điểm; khácnhau ở mức rất thấp (gần như không khác nhau):1 điểm. Các câu hỏi về tác động của xung đột tâmlí đến đời sống của cha/mẹ và của con được xác định theo 3 mức: rất ảnh hưởng, có ảnh hưởng vàít ảnh hưởng. Kết quả xử lí các câu hỏi được tính theo điểm trung bình và phân theo các mức: Mức 5 (xung đột rất cao- xung khắc: điểm trung bình từ 4,3→5,0 điểm; Mức 4 (xung đột cao - đối lập): điểm trung bình từ 3,5 → 4,2 ...