BƯỚU TUYẾN GIÁP THỂ NHÂN (Nodular goiter)

Tuyến giáp to có thể dưới dạng nhân, đơn nhân hay nhiều nhân (single thyroid nodular hay multinodular goiter). Bướu tuyến giáp nhân còn gọi là nhân giáp. Bướu tuyến giáp nhiều nhân có thể xuất hiện ngay từ đầu, hoặc trên nền một bướu to lan toả đã có sẵn còn gọi là bướu lan toả hoá nhân hay bướu tuyến giáp hỗn hợp. Bướu tuyến giáp nhiều nhân là sự phì đại của toàn bộ tuyến giáp, trong đó xen kẽ nhiều nhân giáp. Nếu không có biến chứng thì chức năng tuyến giáp không thay đổi....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BƯỚU TUYẾN GIÁP THỂ NHÂN (Nodular goiter) BƯỚU TUYẾN GIÁP THỂ NHÂN (Nodular goiter) 1. Đại cương. Tuyến giáp to có thể dưới dạng nhân, đơn nhân hay nhiều nhân (single thyroidnodular hay multinodular goiter). Bướu tuyến giáp nhân còn gọi là nhân giáp. Bướu tuyến giáp nhiều nhân có thể xuất hiện ngay từ đầu, hoặc trên nền mộtbướu to lan toả đã có sẵn còn gọi là bướu lan toả hoá nhân hay bướu tuyến giáphỗn hợp. Bướu tuyến giáp nhiều nhân là sự phì đại của toàn bộ tuyến giáp, trong đó xenkẽ nhiều nhân giáp. Nếu không có biến chứng thì chức năng tuyến giáp khôngthay đổi. Trong số bệnh nhân có bướu tuyến giáp thể nhân thì 50% là bướu đơn nhân.Tại Mỹ, trong số các trường hợp tử vong được làm giải phẫu bệnh gặp 50% tử thicó một hoặc nhiều nhân tuyến giáp. Theo Framingham: 4,2% dân số có b ướunhân; 6,4% ở phụ nữ và 1,6% ở nam giới. Gharib H (1997) quan sát thấy có 4 - 7%người lớn có bướu tuyến giáp thể nhân, trong đó 95% lành tính; 85% là nhân lạnhvà 50% nhiều nhân. Cũng ở Mỹ mỗi năm phát hiện được khoảng 250.000 trườnghợp bị bướu tuyến giáp thể nhân, chủ yếu ở phụ nữ và những người cao tuổi. Về nguyên nhân, sinh lý bệnh học của bướu tuyến giáp thể nhân cũng t ương tựnhư bướu cổ đơn thuần lan toả. 2. Lâm sàng. + Đa số người bệnh bị bướu tuyến giáp thể nhân không có các triệu chứng lâmsàng. Bướu tuyến giáp có thể được phát hiện tình cờ khi khám sức khoẻ định kỳhoặc vì một lý do nào đó hoặc bệnh nhân tự phát hiện. + Một số ít có thể thấy vùng tuyến giáp to ra, 2 thùy không cân xứng hoặc độtngột có đau vùng tuyến giáp do chảy máu trong nhân. Những nhân có đường kính  1cm thì nhìn thẳng hoặc nhìn nghiêng đều thấyđược, di động khi nuốt. + Sờ nắn thấy nhân có hình bầu dục hoặc tròn. Tùy theo bản chất mà mật độcủa nhân sẽ khác nhau: căng cứng, chắc, cứng. Bướu nhân thường ở vị trí vùng cổ,nhưng có thể ở sau xương ức, trung thất hoặc gốc l ưỡi. Các hạch bạch huyết vùngcổ thường không to. + Bướu nhân to hoặc phát triển nhanh có thể gây biểu hiện ch èn ép vào các tổchức xung quanh làm xuất hiện nói khàn, khó thở, khó nuốt. 3. Cận lâm sàng. 3.1. Xét nghiệm hormon: T3, T4, TSH đều bình thường, cần đề phòng một nhân tuyến giáp có chức năng tựhoạt động hoặc nhiễm độc giáp nếu nồng độ TSH giảm hơn so với mức bình thường, Có thể định lượng các kháng thể kháng microsom hoặc kháng thể khángthyroglobulin để loại trừ bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto. Xét nghiệm sinh hoá máu không có sự thay đổi đặc hiệu. 3.2. Xquang tuyến giáp: Có thể thấy các điểm canxi hoá ở bên trong nhân, thấy sự chèn ép hoặc di lệchcủa khí quản hay thực quản. 3.3. Xạ hình tuyến giáp: Có thể sử dụng technetium 99 (99mTc); 131I hoặc 123I. Dựa vào kết quả xạ hình; tuyến giáp thể nhân được phân chia thành 4 loại hìnhảnh: + Nhân lạnh (cold): độ tập trung xạ của nhân ít hoặc không có (chiếm khoảng85%). + Nhân ấm (warm): độ tập trung xạ của nhân giống như đậm độ xạ bìnhthường của tuyến giáp. + Nhân nóng (hot): độ tập trung xạ của nhân dày đặc, tăng hơn trên nền đậmđộ xạ bình thường của tuyến giáp. Có thể xóa một phần hoặc xóa to àn bộ nhu môcòn lại của tuyến giáp tức là bướu nhân tuyến giáp có chức năng tự hoạt động(nodule autonomic). + Nhân không đồng nhất: độ tập trung xạ bên trong của tuyến giáp không cóquy luật. Đa số các trường hợp này là bướu đa nhân. Dựa vào đậm độ xạ của nhân có thể nghĩ đến sự thay đổi chức năng. Nhânnóng thường cường chức năng, nhân lạnh thì chức năng giảm. 3.4. Siêu âm: Dựa vào siêu âm tuyến giáp có thể ước lượng được thể tích của tuyến giáp,kích thước và đặc điểm bên trong của nhân. Nhân có độ phân giải âm cao thì thường là nang hoặc là ổ tổn thương thuầnnhất với kích thước của nhân 2 - 4mm. Dựa vào đậm độ cản âm, nhân tuyến giápchia thành: đặc, nang và hỗn hợp. Nhân lành tính đặc trưng bởi nang lớn, xung quanh canxi hoá, tăng cản âm. Nhân ác tính đặc trưng bởi sự tăng cản âm không có quy luật, khối thường rắn. Những nốt vôi hoá nhỏ gặp ở 10 - 15% trường hợp bướu nhân. Canxi hoá ngoại vi đặc trưng cho nhân lành tính, trong khi đó calci hoá trungtâm của nhân thường là ung thư thể nhú. 3.5. Chọc hút sinh thiết bằng kim nhỏ: Dựa vào kết quả xét nghiệm cho phép xác định bản chất của nhân là lỏng hayđặc, lành hay ác tính. Chẩn đoán được xác định dựa vào kết quả tổ chức học (đạt85%, còn 15% không chẩn đoán được). Chẩn đoán nguyên nhân dựa vào kết quảchọc hút sinh thiết kim nhỏ (có độ nhạy 80 - 90%; độ đặc hiệu 90 - 98%; âm tínhgiả 1 - 5%; dương tính giả 1 - 10%). 4. Chẩn đoán nguyên nhân. Căn cứ vào kết quả chụp xạ hình và tổ chức học có thể xác định đ ược nguyênnhân. + Nhân ấm: ít gặp, thường là adenoma. + Nhân nóng: thường là adenoma lành tính. + Nhân lạnh: kết quả chọc hút bằng kim nhỏ nếu: - Nhân có dịch thì có thể là: túi máu, u n ...