Các chất dẫn truyền thần kinh (Neurotransmitters)

Tham khảo tài liệu các chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitters), y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các chất dẫn truyền thần kinh (Neurotransmitters) Các chất dẫn truyền thần kinh (Neurotransmitters)I - KHÁI NIỆM1. Chất dẫn truyền thần kinhCác chất được coi là chất dẫn truyền thần kinh nhất thiết phải đạt các tiêu chuẩn:- Là chất được tổng hợp trong các neuron- Là chất từ neuron tiền synapse, sẽ được giải phóng vào khe synapse khi có sựkhử cực.- Khi được đưa vào cơ thể như một loại thuốc, chúng sẽ bắt chước tác dụng củachất dẫn truyền thần kinh nội sinh.- Có một cơ chế cho sự chuyển thải bay lên làm mất hoạt tính của chất dẫn truyềnđó tại các neuron và khe synapse.Sự dẫn truyền các xung đột thần kinh bao gồm sự giải phóng một chất dẫn truyềntừ 1 neuron và sự gán kết phân tử chất dấn truyền đó vào receptor các neuronkhác. Quá trình dẫn truyền hoá học này đã bị tác động bởi hầu hết các thuốc đượcsử dụng trong tâm thần:- Tất cả các thuốc chống loạn thần ( ngoại trừ clozapine) đều phát huy tác dụngbằng việc ức chế các receptor D2 của Dopamine.- Tất cả các thuốc chống trầm cảm đều có tác dụng làm tăng cường số lượngserotonin, norepine (hoặc cả 2 loại) ở khe synapse.- Tất cả các thuốc giải lo âu đều có tác dụng làm tăng cường số lượng serotonin,norepine (hoặc cả 2 loại) trên các receptor GABA.2. Các chất điều biến và hormon thần kinh ( Neuro modulators)Chất dẫn truyền TK là thuật ngữ được sử dụng phổ biến khi đề cập đến các tínhiệu hoá học xảy ra giữa các neuron. Tuy nhiên Chất điều biến thần kinh vàhormon thần kinh cũng được sử dụng trong một số trường hợp để nhấn mạnhmột số đặc tính đặc biệt:·Tác dụng của các chất điều biến thần kinh: Điều chỉnh đáp ứng của neuron đốivới các chất dẫn truyền thần kinh. Tác dụng điều biến n ày có thể kéo dài hơn sựhiện diện của chất dẫn truyền thần kinh đó. Nghĩa l à các chất điều biến thần kinh ítliên quan trực tiếp đến ức chế hay hoạt hoá neuron.·Chất hormon thần kinh: Là chất được giải phóng vào máu thay vì vào khoangngoài neuron trong não. Một khi đã vào máu chúng có thể đi vào khoang ngoàineuron gây tác dụng trên neuron.3. Luật Dale - FeldbergTheo luật này một neuron chỉ tiết ra chính một chất dẫn truyền thần kinh trong mọiquá trình, xung đột. Hiện nay người ta thấy rằng trong một neuron cùng tồn tạinhiều chất dẫn truyền. Phổ biến nhất là từng cặp chất peptide. Một số neuron cóthể có nhiều chất dẫn truyền thần kinh cùng tồn tại trong một sợitrục thần kinh. Tuy nhiên luật Dale - Feldberg vẫn đúng: trong các neuron cónhiều chất dẫn truyền thì chính xác các chất dẫn truyền đó được giải phóng trongmọi quá trình xung đột của nó. Điều quan trọng là phải chăng số lượng chất dẫntruyền được giải phóng sẽ điều ho à hoạt động dẫn truyền hay còn có các yếu tố, cơchế nào khác nữa?.4. Phân loại chất dẫn truyền thần kinhCó 3 dạng chính của chất dẫn truyền thần kinh trong não là:- Các Amine sinh học (biogenic amine): Là những chất được biết đến trước tiên.Loại này chỉ có ở vài phần trăm các neuron.- Các Acide amine (amino acide): Tồn tại ở 70% các neuron. Song khó phân biệtcác Acide amine ở hầu hết các loại protein với chính Acide amine có tác dụng l àchất dẫn truyền thần kinh.- Các peptide: Số lượng các peptide xong nhiều xong chỉ rất ít các peptide đạt đủ 4tiêu chuẩn của 1 chất dẫn truyền thần kinh.II - CÁC AMINE SINH HỌCCó 6 chất Amine - sinh học là:1.Dopamin2.Epinephrine3.Norepinephrrine(3 chất này cũng được tổng hợp bởi 1 tiền chất là tyrosine và được gọi là nhómcatecholamine).4. Serotonine5. Acetylcholine6. Histamine.Tất cả các Amine sinh học là đều được tổng hợp trong các mạt đoạn sợi trung thầnkinh. Các enzym cần thiết cho sự tổng hợp các amine sinh học lại được tổng hợp ởthân tế bào thần kinh sau đó đưa xuống các sợi trục. Như vậy thực chất việc tạo racác chất dẫn truyền thần kinh này là ở tại nới sẽ giải phóng ra chúng và trữ lượngcác amine sinh học luôn được đền bù nhanh chóng (các peptide thần kinh lại đượctổng hợp ở thân tế bào sau đó mới được vận chuyển xuống các mạt đoạt sợi trục).1. Dopaminea. Các hệ thống dopaminergic của hệ thần kinh trung ươngCó 3 hệ thống dopaminergic quan trọng nhất trong các hoạt động tâm thần l à: Hệthống nhân đen thuỷ vân, hệ thống trung não hồi viền và hệ thống u phễu.-Hệ thống nhân đen thể vân (Nigrostriatal trart) phóng chiếu từ các tế b ào ở nhânđen (substantial nigra) để tới thể vân (coppus striatum). Khi các receptor dopamineở các mạt đoạn của hệ thống này bị khoá bởi các thuốc chống loạn thần cổ điển sẽgây ra tác dụng phụ giống parkinson. Trong bệnh parkinson hệ nhân đen thể vân bịthoái hoá gây ra các triệu chứng về vận động. Người ta thấy có 1 mối liên quan rõrệt giữa bệnh parkinson và trầm cảm. Hệ thống nhân đen thể vân có thể còn liênquan đến việc kiểm soát cảm xúc.-Hệ thống trung não hồi viền (mesolimbic), trung với vỏ não (mesocortical):Phóng chiếu từ các thân tế bào ở vùng t ...