Các corticosteroid

Mặc dù Addison (HÌNH BÊN) mô tả lần đầu tiên cǎn bệnh ngày nay mang tên ông vào nǎm 1855, những gần 100 nǎm sau người ta mới thừa nhận sự tồn tại của các minerala corticoid (corticoid chuyển hóa muối) và glucocorticoid (corticoid chuyển hóa đường). Cushing đã mô tả hội chứng cường vỏ thượng thận vào nǎm 1932. Cho đến nǎm 1942, người ta đã chiết xuất hoặc tổng hợp được hàng chục glucocorticoid mặc dù mãi đến nǎm 1950 người ta mới tìm ra aldosterone, một mineralocorticoid nổi bật. Ngày nay, nhiều glucocorticoid tác dụng toàn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các corticosteroid Các corticosteroidMặc dù Addison (HÌNH BÊN) mô tả lần đầu tiên cǎn bệnh ngày nay mangtên ông vào nǎm 1855, những gần 100 nǎm sau người ta mới thừa nhận sựtồn tại của các minerala corticoid (corticoid chuyển hóa muối) vàglucocorticoid (corticoid chuyển hóa đường). Cushing đã mô tả hội chứngcường vỏ thượng thận vào nǎm 1932. Cho đến nǎm 1942, người ta đã chiếtxuất hoặc tổng hợp được hàng chục glucocorticoid mặc dù mãi đến nǎm1950 người ta mới tìm ra aldosterone, một mineralocorticoid nổi bật. Ngàynay, nhiều glucocorticoid tác dụng toàn thân và tại chỗ có mặt trên thịtrường, trong khi chỉ có một mineralo corticoid là fludrocortisone, được bán.Cơ chế tác dụng:các corticosteroid nội sinh được tiết ra từ vỏ thượng thận; người ta cho rằngcác tác động của nó là do sự biến đổi hoạt tính kiểu enzym hơn là hoạt độngtrực tiếp của hormon. Các corticosteroid được phân loại thành hai dạng:mineralo corticoid và glucocorticoid, dựa vào hoạt tính dược lý cơ bản củachúng. Các miniralo corticoid thay đổi cân bằng nước - điện giải bằng cáchgiúp tái hấp thu natri và bài tiết hydro và kali ở ống thận xa, gây phù và caohuyết áp. Glucocorticoid cũng có một số tác dụng của mineralo corticoidnhưng cũng tham gia vào một số chu trình chuyển hóa khác gồm: tân tạođường, phân bố lại mỡ, chuyển hóa protein và cân bằng canxi.Liều dược lý của corticosteroid làm giảm viêm bằng cách ức chế giải phóngcác hydrolase của bạch cầu ưa acid, ngǎn cản sự tích tụ đại thực bào tại ổviêm, ngǎn cản sự bám dính của bạch cầu vào thành mao mạch, giảm tínhthấm mao mạch (vì thế giảm phù), giảm các thành phần bổ thể, ức chế giảiphóng histamine và kinin, ngǎn cản hình thành sẹo. Glucocorticoid ức chếhệ miễn dịch bằng cách giảm chức nǎng của hệ lympho, giảm nồng độglobulin miễn dịch và bổ thể, giảm lympho máu, ức chế vận chuyển cácphức hợp miễn dịch qua màng mao mạch, và có thể ngǎn ngừa sự kết hợpkháng nguyên-kháng thể.Liều dược lý của corticosteroid cũng ức chế giải phóng hormon hướng vỏthượng thận của tuyến yên, vì thế gây ra suy vỏ thượng thận- thứ phát(ngừng tiết corticosteroid nội sinh). Nếu dùng liều glucocorticoid trên mứcsinh lý trong thời gian dài, vỏ thượng thận sẽ teo và bệnh nhân sẽ đáp ứngnhư thể họ bị bệnh Addison hay thiểu nǎng tuyến thượng thận. Hơn nữa, dodùng corticosteroid liều cao kéo dài, các bệnh nhân này cũng sẽ biểu hiệnđặc điểm của cường tuyến thượng thận.Các đặc điểm phân biệt:có sự khác biệt rõ rệt giữa fludrocortison, một mineralo corticoid, vàglucocorticoid. Cũng có sự khác biệt đáng kể trong nhóm glucocorticoid:Một số thuốc, như hydrocortison và prednison có thời gian tác dụng khángắn, trong khi dexamethason có thời gian tác dụng cực kỳ dài. Hiệu lực tạichỗ thay đổi từ họ hydrocortison hiệu lực khá thấp tới các công thứcbetamethason khác nhau có hiệu lực cực kỳ cao. Nói chung, việc bổ sungphân tử flo làm tǎng hiệu lực của steroid, và không nên dùng các steroid flohóa ở mặt và bẹn. Vì khả nǎng có thể thấm vào hệ thần kinh trung ương,dexamethasone rất hữu dụng trong điều trị phù não, nôn do hóa liệu pháp vàchứng say độ cao. Cuối cùng, hydrocortison có nhiều tác dụng mineralocorticoid hơn các glucocorticoid khác, mặc dù fludrocortison vẫn mạnh hơnvề mặt này.Người ta đã xác định được liều glucocorticoid tương đương như dưới đây.Nói chung chúng là xấp xỉ và có thể không đúng cho tất cả các bệnh tất cảcác đường dùng:Các liều glucocorticoid tương đương Cortison- 25mg  Hydrocortison-20mg  Prednisolon-5mg  Methylprednisolon-4mg  Triamcinolon-4mg  Dexamethason-0,75mg  Betamethason-0,6mg Các phản ứng có hại:Tất cả các glucocorticoid, do kích thích phản hồi ngược âm tính, có thể ứcchế trục dưới đồi-tuyến yên-vỏ thượng thận. Hơn nữa, các phản ứng có hạikhác của glucocorticoid rất nổi tiếng và hầu như luôn xảy ra sau điều trị kéodài với liều trên mức sinh lý. Các phản ứng có hại này bao gồm: loãngxương, viêm tụy, đái tháo đường do steroid, đục thủy tinh thể, tǎng nhãn áp,loạn thần, nấm miệng và các nhiễm trùng cơ hội khác, suy giảm miễn dịch,tǎng cân và teo da. Mặc dù có hiệu quả rõ rệt trong điều trị một số bệnh, việcsử dụng corticosteroid kéo dài bị hạn chế do nhiều tác dụng phụ nghiêmtrọng.