Các loại virus chính gây bệnh trên lan và phương pháp phát hiện (tt)

Hơn 25 loại virus được biết đã nhiễm vào lan (theo Jane Moran, Knoxfield). Có 2 loài virus thông thường nhất nhiễm vào cây lan là Cymbidium mosaic virus (CymMV) và Odontoglossum ringspot virus (ORSV). a. Cymbidium mosaic virus (CymMV)Đây là loại virus lan phổ biến nhất gây bệnh cho rất nhiều giống lan. Khi biểu hiện, triệu chứng của virus CyMV có thể gây ra hiện tượng các đốm hay các vệt dài có màu nâu hoặc gây ra hiện tượng úa vàng trên lá. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các loại virus chính gây bệnh trên lan và phương pháp phát hiện (tt) Các loại virus chính gây bệnh trên lan và phương pháp phát hiện (tt) B. CÁC LOẠI VIRUS GÂY BỆNH CHO LAN VÀ CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA NÓ Hơn 25 loại virus được biết đã nhiễm vào lan (theo Jane Moran, Knoxfield). Có 2 loài virus thông thường nhất nhiễm vào cây lan là Cymbidium mosaic virus (CymMV) và Odontoglossum ringspot virus (ORSV).a. Cymbidium mosaic virus (CymMV) Đây là loại virus lan phổ biến nhất gâybệnh cho rất nhiều giống lan. Khi biểuhiện, triệu chứng của virus CyMV có thểgây ra hiện tượng các đốm hay các vệt dàicó màu nâu hoặc gây ra hiện tượng úavàng trên lá. Những vệt màu vàng tạothành thể khảm hay những vệt lốm đốm.Triệu chứng này xuất hiện trên cả mặt trênvà mặt dưới của lá. Triệu chứng nàythường thấy trên một vài cây lan bị nhiễmCyMV được biệt là Cattleya có lá dày. Thông thường những đốm đenhoại tử này thường trũng và thỉnh thoảngxuất hiện thành một vòng tròn đen. Triệuchứng của lá như vậy thường thấy trênnhiều giống lan. Sự tàn hoa bị gây nên bởi CyMV làmột vấn đề cho các nhà trồng lan với mụcđích kinh doanh hoa cắt cành hay kinhdoanh các loại Cattleya có bông. Các vệtmàu nâu trên đài và cánh hoa sẽ xuất hiệnsau một vài ngày nở hoa. Các vệt nàythường xuất hiện giữa gân giữa của cánhhoa, tạo thành một khối, thỉnh thoảng xuấthiện hầu hết trên cánh hoa. Các triệuchứng này tùy thuộc vào giống và điềukiện nuôi trồng. Những cây bị ảnh hưởngnghiêm trọng có thể rụng lá vĩnh viễn. Bên cạnh Cattleya, triệu chứngxuất hiện trên bông thường ít xuất hiệntrên các giống lan khác. Hoa Phalaenopsischỉ thấy xuất hiện vết nhăn nhẹ trên đàihoa hay cánh hoa, có thể thấy những vếtnâu trên những hoa đã lâu. Tuy nhiên, sựnhiễm CyMV có thể nhận thấy trên nhiềugiống lan bằng các vết đốm, thể khảm haycác sọc vằn trên tán lá. Tuy nhiên, các cây Cattleya,Phalaenopsis và Dendrobium bị nhiễmbệnh có thể không cho thấy triệu chứng gì,kể cả triệu chứng trên lá do loại virus, dotính dung nạp di truyền của cây chủ hoặcvì môi trường không thuận lợi cho triệuchứng phát triển. Lan bị nhiễm CyMVcũng có thể không cho thấy các triệuchứng nếu nó vừa bị nhiễm bệnh. Dù cónhiều kinh nghiệm về kiểm soát virus, thìCyMV không thể phát hiện được cho đếnnhiều tuần sau khi nhiễm bệnh.Hình 1: Triệu chứng do CymMV gâyra: để lại những vết khảm sáng hay tốitrên lá, hoặc những đốm hoại tử đen hoặcnâu thường xuất hiện thành một vạch trũngxuống trên cả hai mặt.Cánh hoa có thểxuất hiện những vết sọc hoại tử. b. Odontoglossum ringspotvirus(ORSV) ORSV, còn được gọi là TMV-O làmcây bị yếu một cách nghiệm trọng trênnhiều giống lan. Các triệu chứng trên lágồm những đốm làm vàng úa và làm chếtmô, sọc và vòng. Virus này giải thích chotriệu chứng đổi màu lá thường thấy ởCattleya, các dạng bệnh trên lá thường cóthêm màu tía hoặc đỏ rất rõ. Các triệuchứng lá có thể xuất hiện thành đốm, dángchữ V, dáng đường thẳng không đều củacác mô vàng úa, hay đỏ. Lá loài Oncidiumcó thể cho thấy sự kết hợp triệu chứng lõmvàng úa và đám mô chết trong khiEpidendrum chỉ cho thấy đốm vàng. Sự đổi màu là một tình trạng có nhiềuđốm màu khác nhau trên màu tự nhiên củahoa. Triệu chứng này có thể lan rộng từhoa này đến hoa khác. Chúng được thấy rõnhất khi hoa nở. Thêm vào đó là những vếtlốm đốm, hoa sẽ bị biến đổi hình dạng.Các triệu chứng biến đổi màu và biến dạnghoa do ORSV gây ra có thể bị nhầm lẫnvới các biến đổi di truyền được thấy trongcác hoa lan. Trong trường hợp này, phải sửdụng phương pháp chuẩn đoán để xác địnhchính xác sự khác biệt. Sự hiện diện củaCyMV gây ra bệnh chết mô, xuất hiện khihoa trưởng thành. Rõ ràng là những cây bị biến đổi màusắc, hay bất kỳ những triệu chứng do virusgây ra đều bị giảm giá trị. Trái với bệnh donấm và vi khuẩn gây ra, bệnh do virus gâyra không thể loại trừ bằng cách loại bỏ cácmô lá bị bệnh từ những cây bị nhiễm virus. Những triệu chứng trên lá doORSV gây ra bao gồmcác đốmvàng hay là những đốm hoại tử tương tựnhững triệu chứng do CyMV gây ra.Những đốm này có thể có màu đỏ nhẹ trênnhững cánh hoa Cattleya có màu tía.Hình 2: Triệu chứng do ORSV gâyra: tạo ra các đốm hoại tử, các vệt trũng,hoặc xuất hiện những đốm trắng trên lá vàthân. Trên Cattleyas và những giống laicủa chúng có những vệt màu không xácđịnh. c. Các triệu chứng do CyMV vàORSV gây ra Không may mắn là có sự nhiễm đồngthời 2 loại virus CyMV và ORSV, đặc biệtlà trên các giống Cattleya hoa lớn và sặcsỡ. Triệu chứng này nặng nề hơn so vớicây chỉ bị nhiễm 1 loại virus, có thể bịbiến đổi màu hoa. Cây có thể bị còi vàkhông ra hoa. Có thể có sự kết hợp nhiễm2 loại virus khác, nhưng sự kết hợp giữa 2loại virus này là thông thường thườngnhất.SỰ LAN TRUYỀN CỦA VIRUS LANVÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA- Lan truyền cơ học: + CyMV và ORSV lan truyền rất hiệuquả nhựa cây từ các cây nhiễm bệnh sangcây khỏe. Khi người ta dùng các dụng cụcắt mang mầm bệnh để tách cây hoặc thuhoạc hoạch hoa. Các loại virus gây bệnhlan và các loại virus gây bệnh trên các câykhác đều có thể lan truyền cơ học với hiệuquả khác nhau. Dù người ta không thể biếtcác virus khác lan truyền cơ học hiệu quảnhư thế nào từ cây lan này sang cây lankhác, nhưng khử trùng dụng cụ cắt hằngngày sẽ giảm rất nhiều khả năng lantruyền.. + Virus có thể lan truyền từ bề mặt cácchậu mang mầm bệnh và qua nước tuối.Các cây lan con Cattleya trồng trong dớnmềm từ những chậu trước đây có chứa câynhiễm bệnh CyMV và ORSV thì bị nhiễmbệnh. Bởi vì các mảnh virus và virus lâylan cũng được phát hiện trong nước thoátra từ chậu chứa Cymbidium và Cattleyanhiễm bệnh, biện pháp vệ sinh thông quakhử trùng kỹ lưỡng và dụng cụ vắt tỉa làđiều cần thiết. + CyMV và ORSV đều lan truyền quasự nhân giống dinh dưỡng thông thườngvà qua cấy mô. Gần đây, người ta đạt đượcphần nào thanh c ...