Các lựa chọn và cơ hội: Các con đường mở ra trước Việt Nam

Tăng trưởng của Việt Nam đã chậm lại kể từ tốc độ 9% năm 1997, Việt Nam đã và đang nhận được rất nhiều tư vấn của các nhà tài trợ đề xuất phát triển khu vực tư nhân, hạ thấp các hàng rào mậu dịch, và cải thiện thị trường vốn để có thể tận dụng lợi thế của nền kinh tế thế giới. Bài viết này trình bày ba giải pháp thay thế, hay ba tình huống trong tương lai của kinh tế Việt Nam. Mỗi tình huống là kết quả của một phương pháp tư duy nhất quán, với các chính sách và thu hoạch khác nhau. Dù lựachọn tình huống nào, điều quan trọng là phải thấy rõ được các ý nghĩa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các lựa chọn và cơ hội: Các con đường mở ra trước Việt Nam Fulbright Economics Teaching Program Economics Executive Education Program Choices and Opportunities 2001-2002 CAÙC LÖÏA CHOÏN VAØ CÔ HOÄI: CAÙC CON ÑÖÔØNG MÔÛ RA TRÖÔÙC VIEÄT NAM Tieán só David O. Dapice Trung taâm Nghieân cöùu Kinh doanh vaø Chính phuû Tröôøng Quaûn lyù Nhaø nöôùc John F. Kennedy Thaùng 9 - 2000 Fulbright Economics Teaching Program Economics Executive Education Program Choices and Opportunities 2001-2002 Toùm taét baøi vieát “Caùc löïa choïn vaø Cô hoäi: Caùc con ñöôøng Môû ra tröôùc Vieät Nam” Daãn nhaäp Taêng tröôûng cuûa Vieät Nam ñaõ chaäm laïi keå töø toác ñoä 9% naêm 1997, Vieät Nam ñaõ vaø ñang nhaän ñöôïc raát nhieàu tö vaán cuûa caùc nhaø taøi trôï ñeà xuaát phaùt trieån khu vöïc tö nhaân, haï thaáp caùc haøng raøo maäu dòch, vaø caûi thieän thò tröôøng voán ñeå coù theå taän duïng lôïi theá cuûa neàn kinh teá theá giôùi. Nhöõngû tö vaán naøy coù theå hôïp lyù ñoái vôùi nhieàu ngöôøi nhöng cuõng khoù thöïc hieän trong khi coøn coù nhieàu vaán ñeà lieân quan ñeán chuû nghóa xaõ hoäi, coâng baèng, vaø oån ñònh. Nhieàu ngöôøi vaãn coøn coi Myõ nhö thuø ñòch, vaø caûi thieän quan heä vôùi Trung Quoác khoâng giaûm nheï ñöôïc moái lo veà caïnh tranh ngaøy caøng taêng cuûa Trung Quoác treân nhieàu ngaønh coâng nghieäp quan troïng cuûa Vieät Nam. Caùch toát nhaát ñeå taän duïng lôïi theá cuûa khoa hoïc coâng ngheä, goàm caû Internet, hieän vaãn coøn ñang ñöôïc thaûo luaän. Ñieàu moïi ngöôøi ñeàu ñaõ ñoàng yù laø: Vieät Nam vaãn coøn ngheøo vaø khoâng coù nhieàu ñaát. Moïi ngöôøi seõ phaûi thoaùt khoûi noâng nghieäp ñeå xoùa ngheøo ñoùi vaø baét ñaàu 'theo kòp' caùc nôi khaùc. Ngay caû neáu toác ñoä taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi baèng nhau (ví duï nhö 5% moãi naêm) thì möùc taêng ôû Vieät Nam laø 20 ñoâ la, ôû Trung Quoác laø 50 ñoâ la, vaø ôû Thaùi Lan laø 150 ñoâ la haøng naêm. Thay vì laëp laïi lôøi tö vaán, baøi vieát naøy trình baøy ba giaûi phaùp thay theá, hay ba tình huoáng trong töông lai cuûa kinh teá Vieät Nam. Moãi tình huoáng laø keát quaû cuûa moät phöông phaùp tö duy nhaát quaùn, vôùi caùc chính saùch vaø thu hoaïch khaùc nhau. Duø löïa choïn tình huoáng naøo, ñieàu quan troïng laø phaûi thaáy roõ ñöôïc caùc yù nghóa. Taùc giaû bò thieân vò bôûi loøng tin laø caùc maùy tính vaø thoâng tin nhanh hôn, reû hôn ñang taïo ra moät cuoäc caùch maïng coù taàm quan troïng töông ñöông vôùi thôøi phaùt minh ra maùy in hay ñieän naêng. Quyeát ñònh khoâng tham gia vaøo tieán trình naøy cuõng töông töï nhö quyeát ñònh thu giaù ñieän 1 ñoâ la cho moãi kilowatt giôø. Coù theå laøm nhö vaäy, nhöng lieäu chính phuû coù muoán ñeå ngöôøi daân bò toái? Tuy nhieân, vieäc taän duïng lôïi theá cuûa nhöõng tieán boä (hieän nay thueâ bao moät ñöôøng thoaïi xuyeân Thaùi bình döông chæ toán 5 cent moãi giôø! Chaúng bao laâu nöõa ñieän thoaïi seõ gaàn nhö mieãn phí.) ñoøi hoûi quaù trình ra quyeát ñònh phaûi nhanh hôn. Ñaây laø ñieàu raát khoù ñoái vôùi chính phuû vaø ngay caû ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc theo kieåu cuõ. Chaäm chaïp nghóa laø thua. Caàn xem taïi sao doøng FDI ôû Vieät Nam naêm 1999 - 2000 giaûm 80% - 90% so vôùi naêm 1996, trong khi ñoù taêng gaáp ñoâi hay gaáp ba ôû Haøn Quoác vaø Thaùi Lan. Tình huoáng 1: Tieáp tuïc nhö bình thöôøng (hay keùm hôn) Moät soá ngöôøi ôû Vieät Nam nhìn laïi thaäp kyû vöøa qua vôùi söï thoaû maõn vaø tin töôûng laø neân tieáp tuïc caùch tieáp caän töøng böôùc. Haàu heát nhöõng ngöôøi naøy muoán duy trì heä thoáng ngaân haøng nhaø nöôùc nhö hieän nay, muoán caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc lôùn ñöôïc höôûng ñoäc quyeàn, vaø nghi ngôø veà caùc lôïi ích cuûa Internet. Hoï tin töôûng vaøo töï cung töï caáp vaø David Dapice 1 Fulbright Economics Teaching Program Economics Executive Education Program Choices and Opportunities 2001-2002 baûo hoä. Taùc giaû tranh luaän laø quan ñieåm treân chæ laø töï thoaû maõn, neáu xeùt söï chaäm laïi cuûa taêng tröôûng noâng nghieäp, taùc ñoäng cuûa cuoäc caùch maïng thoâng tin lieân laïc, vaø moái ñe doïa to lôùn cuûa caïnh tranh nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät töø Trung Quoác. (Baøi vieát trình baøy moät tröôøng hôïp nghieân cöùu veà coâng nghieäp xe maùy.) Tieáp tuïc chính saùch theo chieàu höôùng naøy döôøng nhö seõ laøm cho taêng tröôûng bò suy giaûm nhieàu hôn, coù theå chæ coøn 4% - 5% moãi naêm, tuy tæ leä ñaàu tö ñaït 25% - 30% GDP nhöng vôùi nhöõng moâ hình ñaàu tö khoâng hieäu quaû. Khía caïnh yeáu nhaát cuûa tình huoáng naøy laø taïo coâng aên vieäc laøm. Moãi naêm seõ caàn phaûi taïo 1.4 trieäu vieäc laøm môùi, trong khi tình huoáng naøy seõ chæ taïo ñöôïc raát ít, khoâng giuùp ñöôïc gì nhieàu trong vieäc giaûm nheï tình traïng thaát nghieäp vaø thieáu vieäc. Keát quaû coù theå laø tuït haäu vaø taêng baát oån ñònh xaõ hoäi. Thueá thu nhaäp caù nhaân cao (thuoäc haøng cao nhaát theá giôùi) cuõng seõ thuùc ñaåy raát nhieàu lao ñoäng coù naêng löïc ra nöôùc ngoaøi vaø keát quaû laø giaûm thu nhaäp thueá cuûa chính phuû. Naêng löïc kyõ thuaät cuõng ñoàng thôøi bò giaûm. Coù moät 'hoäp' ñaët vaán ñeà giaûi thích vai troø chuû ñaïo. Roõ raøng laø khoâng phaûi tröïc tieáp taïo ra vieäc laøm, vì soá lao ñoäng trong doanh nghieäp nhaø nöôùc seõ giaûm. Khu vöïc nhaø nöôùc chæ coù vai troø nhoû beù trong noâng nghieäp, ngay caû trong coâng nghieäp tæ troïng saûn löôïng cuõng giaûm xuoáng chæ coøn 41% vaø coù theå bò khoái coâng nghieäp FDI vöôït qua trong moät hai naêm tôùi. Tæ troïng cuûa khu vöïc nhaø nöôùc trong dòch vuï cuõng ñang giaûm. Nhö vaäy vai troø chuû ñaïo coù theå laø nhaø nöôùc laøm chuû moät soá ngaønh coâng nghieäp 'naëng', ñi ...