Các nhà Ngô - Đinh - Lê (939-1009)

Ngô Vương đặt ra các chức quan văn võ, qui định triều nghi, lập bộ máy chính quyền mang tính chất tập quyền. Ngô Quyền chỉ ở ngôi được sáu năm. Lúc sắp mất, Ngô Quyền đem con là Ngô Xương Ngập ủy thác cho người em vợ là Dương Tam Kha.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các nhà Ngô - Đinh - Lê (939-1009) Các nhà Ngô - Đinh - Lê (939-1009)1. Nhà Ngô (939-965)* Ngô Vương 938-944... 1. Nhà Ngô (939-965)* Ngô Vương 938-944* Dương Bình Vương 945-950* Hậu Ngô Vương 951-965Đánh đuổi quân Nam Hán, Ngô Quyền xưng vương (939), đóng đô ở Cổ Loa. NgôVương đặt ra các chức quan văn võ, qui định triều nghi, lập bộ máy chính quyền mangtính chất tập quyền.Ngô Quyền chỉ ở ngôi được sáu năm. Lúc sắp mất, Ngô Quyền đem con là Ngô XươngNgập ủy thác cho người em vợ là Dương Tam Kha. Dương Tam Kha là con của DươngĐình Nghệ, em của bà Dương Hậu. Nhưng khi Ngô Quyền mất rồi. Dương Tam Khaphản bội lòng tin của Ngô Quyền, cướp lấy ngôi, tự xưng là Bình Vương (945-950). NgôXương Ngập phải chạy trốn vào núi. Dương Tam Kha bèn bắt người con thứ của NgôQuyền là Ngô Xương Văn làm con nuôi. Ngô Xương Văn, trong một dịp đi hành quândẹp loạn, đem quân trở ngược lại bắt được Dương Tam Kha, giáng Kha xuống bậc công.Ngô Xương Văn xưng vương và cho người đi rước anh về cùng làm vua. Không bao lâuNgô Xương Ngập bệnh chết (954). Thế lực nhà Ngô ngày một yếu kém, khắp nơi loạnlạc. Trong một chuyến đi dẹp loạn (965), Xương Văn bị trúng tên chết. Kể từ đấy, nhàNgô không còn là một thế lực trung tâm của đất nước nữa. Con của Xương Văn là NgôXương Xí trở thành một trong 12 sứ quân.Từ đó đất nước trải qua một thời kỳ nội chiến tranh quyền khốc liệt mà sử sách gọi làloạn 12 sứ quân. Sau nhờ Đinh Bộ Lĩnh (924-979) đánh thắng tất cả các sứ quân, đấtnước mới thoát cảnh nội chiến.2. Nhà Đinh (968-980) - Đại Cồ Việt* Đinh Tiên Hoàng 968-979* Đinh Tuệ 980Sau khi dẹp tan loạn sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế tức là Đinh Tiên Hoàng,đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (tỉnh Ninh Bình)Đồng thời với gian đoạn này, ở Trung Hoa, nhà Tống làm chủ đất nước và tiêu diệt nướcNam Hán (970). Đinh Tiên Hoàng sai sứ sang thông hiếu. Đến năm 972 nhà vua sai ĐinhLiễn đem quà sang cống. Vua Tống bèn phong cho Đinh Tiên Hoàng làm An Nam Quậnvương và Đinh Liễn làm T ĩnh Hải Quân Tiết độ sứ.Đinh Tiên Hoàng đặt ra những luật lệ hình phạt nặng nề như bỏ phạm nhân vào dầu haycho hổ báo xé xác.Quân đội dưới thời Đinh Tiên Hoàng đã được tổ chức chặt chẽ, phân ra làm các đơn vịnhư sau:* Đạo = 10 quân* Quân = 10 lữ* Lữ = 10 tốt* Tốt = 10 ngũ* Ngũ = 10 người.Năm 979, nhân lúc Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn say rượu, nằm ở sân điện, một tênquan hầu là Đỗ Thích giết chết cả hai.Đinh Tiên Hoàng làm vua được 12 năm, thọ 56 tuổiSau khi Đinh Tiên Hoàng bị Đỗ Thích giết chết, đình thần tìm bắt được Đỗ Thích và đemgiết chết đi rồi tôn người con nhỏ là Đinh Tuệ, mới sáu tuổi lên làm vua. Quyền bính ở cảtrong tay Thập Đạo Tướng quân Lê Hoàn. Lê Hoàn lại có quan hệ chặt chẽ với người vợgóa của Đinh Tiên Hoàng là Dương Thái Hậu nên uy thế rất lừng lẫy. Các công thần cũcủa Đinh Bộ Lĩnh như Nguyễn Bặc, Đinh Điền đem quân vây đánh Lê Hoàn nhưng bị LêHoàn tiêu diệt và giết cả.Nhà Tiền Lê (980-1009)* Lê Đại Hành 980-1005* Lê Long Việt 1005* Lê Long Đĩnh 1005-1009Nhà Tống lợi dụng sự rối ren trong triều nhà Đinh, chuẩn bị cho quân sang xâm lược ĐạiCồ Việt. Thái hậu Dương Vân Nga trao long cổn (áo bào của vua Đinh Tiên Hoàng -tượng trưng cho uy quyền của nhà vua) cho Lê Hoàn và cùng quan lại, quân lính tôn LêHoàn lên làm vua.Lê Hoàn lên ngôi, lấy hiệu là Lê Đại Hành, lập nên nhà Tiền Lê. Để có thời gian chuẩnbị, nhà vua phái sứ giả qua xin hòa hoãn cùng nhà Tống. Đồng thời nhà vua gấp rút bàybinh bố trận. Đầu năm 981, quân Tống theo hai đường thủy bộ, vào đánh Đại Cồ Việt. LêĐại Hành một mặt cho quân chận toán quân bộ ở Chi Lăng (Lạng Sơn). Tướng Hầu NhânBảo, cầm đầu toán quân bộ, mắc mưu trá hàng của Lê Hoàn, bị chém chết. Toán quân bộbị diệt quá nửa, tan rã. Toán quân thủy bị chặn ở Bạch Đằng, nghe tin thất bại, bèn tháochạy về nước.Dù chiến thắng, Lê Đại Hành vẫn giữ đường lối hòa hoãn, cho thả các tù binh về nước,đồng thời cho người sang nhà Tống xin triều cống. Thấy thế không thắng được Lê ĐạiHành, vua Tống đành chấp thuận, phong cho Lê Đại Hành làm Tiết độ sứ.Không còn lo lắng việc chống Tống nữa, Lê Đại Hành sửa sang mọi việc trong nước.Ông mở mang kinh đô Hoa Lư, củng cố bộ máy chính quyền trung ương, sắp xếp các đơnvị hành chính. Để khuyến khích hoạt động nông nghiệp, Lê Đại Hành làm lễ cày ruộngTịch điền, mở đầu cho tục lệ này ở đất nước. Về đối ngoại, nhà vua tuy thần phục nhàTống và chịu lệ cống, nhưng hoàn toàn không lệ thuộc gì cả.Lê Hoàn làm vua được 24 năm, mất năm 1005, thọ 65 tuổi.Sau khi Lê Đại Hành mất, Thái Tử Long Việt lên ngôi được ba ngày thì bị Long Đĩnh saingười giết chết. Các hoàng tử đánh nhau trong 8 tháng để tranh ngôi. Cuối cùng Lê LongĐĩnh diệt được các hoàng tử khác và lên ngôi vua cai trị đất nước.Lê Long Đĩnh là người hoang dâm, không thiết g ì việc xây dựng đất nước, chỉ chú trongđến việc ăn chơi. Do bị bệnh hoạn, mỗi khi thiết triều, Lê Long Đĩnh không thể ngồiđược mà phải nằm, nê ...