Các yếu tố kinh tế - xã hội tác động tới tỷ lệ tội phạm: Một cách tiếp cận so sánh

Đây là một nghiên cứu cụ thể về lĩnh vực kinh tế học pháp luật, với sự vận dụng các công cụ phân tích của kinh tế học nhằm lý giải cho sự tác động của các yếu tố kinh tế và các yếu tố xã hội tới tỷ lệ tội phạm trên phạm vi 56 quốc gia và lãnh thổ; trong giai đoạn 2003-2010. Bài viết này sử dụng nguồn dữ liệu tin cậy của Tổ chức Liên hiệp quốc về tội phạm và ma túy (UNODC) và Ngân hàng Thế giới (WB).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các yếu tố kinh tế - xã hội tác động tới tỷ lệ tội phạm: Một cách tiếp cận so sánh KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË CAÁC YÏËU TÖË KINH TÏË - XAÄ HÖÅI TAÁC ÀÖÅNG TÚÁI TYÃ LÏå TÖÅI PHAÅM: MÖÅT CAÁCH TIÏËP CÊÅN SO SAÁNH nguyễn Duy Minh* Đây là một nghiên cứu cụ thể về lĩnh vực kinh tế học pháp luật1, với sự vận dụng các công cụ phân tích của kinh tế học nhằm lý giải cho sự tác động của các yếu tố kinh tế và các yếu tố xã hội tới tỷ lệ tội phạm trên phạm vi 56 quốc gia2 và lãnh thổ; trong giai đoạn 2003-2010. Bài viết này sử dụng nguồn dữ liệu tin cậy của Tổ chức Liên hiệp quốc về tội phạm và ma túy (UNODC) và Ngân hàng Thế giới (WB). Kết quả cho thấy GDP/người, tỷ lệ đô thị hóa, tỷ lệ lực lượng lao động có tác động cùng chiều tới tỷ lệ tội phạm; trong khi chi tiêu cho an ninh/quốc phòng có tác động ngược chiều. Ngoài ra, các yếu tố kinh tế - xã hội có thể giải thích 46,64% sự thay đổi của tỷ lệ tội phạm; 53,36% còn lại được giải thích bởi các yếu tố pháp lý và các yếu tố kinh tế - xã hội khác không có trong mô hình. 1. Tổng quan về tội phạm Tội phạm và mức độ tội phạm là những vấn đề được quan tâm nhất trong bất cứ xã hội hiện đại nào. Ngày nay, từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển, từ các nước có thể chế xã hội chủ nghĩa tới các nước có thể chế tư * ThS. Trường ĐH Tài chính - Marketing 1 Để dễ hiểu, bài viết này đã được tác giả lược bỏ một cách tối đa những phần viết về toán và thống kê so với nghiên cứu gốc. 2 Albania, Argentina, Armenia, Úc, Áo, Azerbaijan, Belarus, Bulgaria, Canada, Chile, Colombia, Costa Rica, Croatia, Cyprus, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Pháp, Georgia, Đức , Guatemala, Hồng Kông, Hungary, Ấn Độ, Israel, Italy, Nhật Bản, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Latvia, Lithuania, Mauritius, Mexico, Moldova, Mông Cổ, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Panama, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Romania, Nga, Nam Hàn Quốc, Serbia, Slovakia, Slovenia, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ và Ukraina; NGHIÏN CÛÁU56 LÊÅP PHAÁP Söë 24 (328) T12/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏËbản đều phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lý như giết người, cố ý gây thương tích, cướptài sản, hiếp dâm, trộm cắp, ma túy, lừa đảo, trốn thuế... Các vụ hiếp dâm tập thể xảy ra tạiẤn Độ trong thời gian qua là hồi chuông cảnh báo về sự gia tăng của tội phạm trong nhữngnăm gần đây. Ngoài ra, tỷ lệ tội phạm ở những quốc gia khác nhau là rất khác nhau. Sự khác nhau đócó thể xuất phát từ việc từng nước nhìn nhận (định nghĩa) các loại tội phạm là khác nhau,thể chế kinh tế - chính trị khác nhau3; nhưng lý do cũng có thể xuất phát từ các đặc điểm cụthể về yếu tố kinh tế - xã hội ở mỗi nước là khác nhau. Để kiểm soát và quản lý xã hội, nhà nước sử dụng nhiều hình phạt như phạt tiền, tù cóthời hạn, chung thân, tử hình, trục xuất, hạn chế về di chuyển, hạn chế một số quyền côngdân Tuy nhiên, việc gia tăng hình phạt không phải khi nào cũng hiệu quả. Thay vào đó, việccải thiện các yếu tố kinh tế - xã hội hứa hẹn mang lại những kết quả tốt hơn. Ví dụ, mộtngười nghèo và vô gia cư có thể không từ bỏ ý định trộm cắp tài sản khi các nhà làm luậttăng khung hình phạt này lên gấp hai lần bởi vì hoặc họ không có thông tin hoặc họ khôngquan tâm tới mức hình phạt hoặc họ hy vọng mình sẽ không bị bắt. Tuy nhiên, nếu nhà nướctạo điều kiện để họ có việc làm và thu nhập thì có thể họ sẽ từ bỏ ý định trộm cắp ngay cảkhi không cần tăng hình phạt. Cách tiếp cận thứ hai có thể mang tính bền vững hơn việctăng hình phạt bởi vì nó mang lại lợi ích cho xã hội, giảm tổn thất cho nạn nhân tiềm năngvà mang lại lợi ích lâu dài cho chính người có ý định thực hiện hành vi phạm tội. Đó là cáchtiếp cận phúc lợi và phần nào bảo vệ quyền con người, chứ không phải là cách tiếp cận trừngphạt về tội phạm. Ở Việt Nam, cụ thể ở thành phố Hồ Chí Minh, tội phạm luôn là vấn đề nhức nhối trongnhững năm gần đây. Dù lãnh đạo thành phố, lực lượng công an và cả người dân đều mongmuốn và đã thực hiện nhiều biện pháp khác nhau để giảm số vụ và số nạn nhân. Tuy nhiên,3 Mô hình kinh tế lượng được sử dụng trong nghiên cứu này có thể kiểm soát được sự khác nhau về đặc điểm giữa các nước, trong đó có thể chế chính trị-kinh tế. NGHIÏN CÛÁU Söë 24 (328) T12/2016 LÊÅP PHAÁP 57 KINH ...