Cách phê bình nào có thể giúp được nghệ sỹ đây?

Đây không phải là một cuộc bàn tròn kiểu truyền thống, “ngồi cùng bên nhau, nhìn vào mắt nhau và nói”. Đây là các cmt trên Facebook của họa sĩ Bùi Hoài Mai, nhân họa sĩ đưa bài đối thoại của SOI với Trường Art về triển lãm BOM. Những cmt sau xin phép được nối lại vì chúng quả thực rất có giá trị, nghiêm túc, và nhiều chiều, chiều nào cũng có lý. Bài sẽ dài, bạn có thể đọc thành nhiều lần, nhưng SOI khuyên là bạn không nên bỏ sót. Mở đầu loạt cmt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cách phê bình nào có thể giúp được nghệ sỹ đây? Cách phê bình nào có thể giúp được nghệ sỹ? Đây không phải là một cuộc bàn tròn kiểu truyền thống, “ngồi cùng bên nhau, nhìn vào mắt nhau và nói”. Đây là các cmt trên Facebook của họa sĩ Bùi Hoài Mai, nhân họa sĩ đưa bài đối thoại của SOI với Trường Art về triển lãm BOM. Những cmt sau xin phép được nối lại vì chúng quả thực rất có giá trị, nghiêm túc, và nhiều chiều, chiều nào cũng có lý. Bài sẽ dài, bạn có thể đọc thành nhiều lần, nhưng SOI khuyên là bạn không nên bỏ sót. Mở đầu loạt cmt này, một cô gái đẹp hỏi, “Bùi Hoài Mai, còn anh, anh nghĩ thế nào?” (về triển lãm BOM) BÙI HOÀI MAI Theo anh, đây là một cách tư duy văn học hóa, hoặc ngôn từ hóa rồi dẫn đến hình thức hóa của khá nhiều họa sỹ khi tiếp cận cách biểu hiện mà các họa sĩ Việt Nam đang theo đuổi bởi cho đó là mang tính đương đại. Ở đây chưa nhận thấy dấu hiệu của chuyển hóa (một yếu tố rất tiên quyết) để một đề tài, một ấn tượng hay một thông điệp trở thành một tác phẩm nghệ thuật. Nó cũng là điều kiện tiên quyết để phân biệt giữa một trò bôi bẩn của con trẻ với một tài năng. Nếu chỉ nhìn về mặt hình thức bề ngoài nhiều khi có vẻ giống nhau. Đó là cách phân biệt giữa một nhà thơ và một bà bán vịt: nhiều khi đều sử dụng cùng một ngôn ngữ y như nhau. NHƯ HUY Thật ra, vấn đề của một tác phẩm sắp đặt chính là cái không gian mà nó tạo ra, cái sức ép nào đó, mà muốn cảm nhận đó, người xem buộc phải sẵn sàng thả lỏng để bước vào. Việc đi vào một tác phẩm sắp đặt rồi đặt câu hỏi vật thể này là gì, tại sao nó thế, tại sao nó không đẹp, là một cách tiếp cận – về bản chất sẽ ngăn chặn chính người xem tương tác với tác phẩm. Đáng tiếc là tôi chưa xem tác phẩm này, song khi đọc phần review trên đây, tôi cảm thấy có chút bất công cho nghệ sỹ. Việc một tác phẩm hay dở là chuyện bình thường, tuy nhiên nó cần phải được nhìn bằng chính ngôn ngữ của nó. Bài viết sẽ thuyết phục hơn nếu chỉ ra được các yếu tố tạo không gian, tạo kịch tính của tác phẩm – tức các yếu tố chủ yếu để tạo nên một không gian-nghệ thuật của một tác phẩm sắp đặt đã không thành công ra sao, có nghĩa là, những gì đã phá hủy đi cái không gian cần có cho một tác phẩm cụ thể như thế. Lẽ dĩ nhiên, tôi biết bài viết của SOI là một ý kiến cá nhân. Tác phẩm nên và buộc phải chấp nhận mọi ý kiến cá nhân. Bản thân comment này của tôi cũng chỉ là một ý kiến cá nhân. P/S với anh Bùi Hoài Mai: Theo tôi hiểu, chính cái yếu tố ngôn từ hóa – hay tuyến tính hóa, sân khấu hóa, là lõi cốt của một tác phẩm sắp đặt đấy. Bằng sự ngôn từ hóa, sân khấu hóa hay tuyến tính hóa – các tác phẩm sắp đặt giải kết cấu tính phi tuyến và không gian trong sự tri giác đối với một tác phẩm tranh vẽ. Lẽ dĩ nhiên, điều này không liên quan gì đến sự thành công của tác phẩm. Một tác phẩm có đầy đủ các yếu tố của tác phẩm sắp đặt vẫn rất có thể không thành công. Sắp đặt của Ann Hamilton LÊ XUÂN HƯNG LINH Liệu việc biết cái anh họa sĩ trẻ này một cách cụ thể là anh ấy chả có cái gì sâu sắc theo kiểu mà chúng ta ưa thích cả có tác động gì đến cảm nghĩ của ta khi xem tac-pham-xap-dat của anh ý, mà với ý kiến chủ quan thì nó không phải là một tac-pham-nghe-thuat viet-nam mà anh Như Huy bấy lâu nay vẫn cổ vũ? Với tôi, việc một nha-phe-binh viet-nam có những nhận sét nhân hậu với một hoa-si-tre-duong-dai viet-nam là chuyện bình thường, còn tôi, một người dân, biết ơn nhà nước, ơn Đảng, không bao giờ có thể chấp nhận một cái kiểu bầy đặt hời hợt, coi thường khán giả một cách ẩu tả, kiểu mày không hiểu tac-pham-nghe-thuat của tao thì ráng chịu ai bảo mày dốt, là không thể chấp nhận được. Nhất là với một đề tài đa diện cần xâu xắc một cách thời thượng như là chiến tranh, chiến tranh Việt Nam. NHƯ HUY Lê Xuân Hưng Linh, tôi nghĩ không có một cuộc chiến Việt Nam chung cho tất cả mọi người. Với cảm nhận của mình, mỗi người có một cuộc chiến riêng và một câu chuyện riêng đem ra để kể. Việc kể có thành công hay không là tùy vào cảm nhận của mỗi người xem. Song theo tôi – việc anh bình luận có vẻ giễu cợt (sorry nếu tôi cảm nhận sai về cách dùng s, x của anh) về lao động của một nghệ sỹ (dù thành công hay không) không phải là một việc hay ho. Tuy thế, đó là quyền của anh. BÙI HOÀI MAI Thưa Như Huy, theo tôi, nghệ thuật sắp đặt ra đời chính là một ngôn ngữ nghệ thuật mới, nó phần nào là phản ứng lại các cách tiếp cận cũ, quá hàn lâm, nó mang tính đại chúng, nó là cách tiếp cận trực tiếp hơn, truyền tải trực tiếp hơn đối với công chúng – một công chúng đã ngán ngẩm với những lí thuyết dài dòng, mơ hồ và duy lí dường như đang ngày càng trở thành độc quyền của các nhà phê bình mỹ thuật thông thái. Họ đang tìm đến một môi trường nghệ thuật ít môi giới hơn, cởi mở hơn và được trực tiếp tham gia. Thực ra công chúng không muốn bị ” buộc” phải như thế nào như lời khuyên của anh. Nếu họ vào một triển lãm và chợt nhận thấy một cái gì và thốt lên: cái này tởm thế thì cũng không sao, bởi có khi cái tởm đó sẽ dẫn dắt họ tới một cái ...