Cách thức sử dụng bài tập tình huống để dạy học nội dung đạo đức trong môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông

Bắt nguồn từ vị trí, vai trò, nhiệm vụ và đặc thù tri thức của các bài đạo đức trong môn Giáo dục Công dân ở trường phổ thông đã đặt ra yêu cầu trong quá trình giảng dạy phải thường xuyên sử dụng bài tập tình huống để hỗ trợ cho quá trình dạy học, các thao tác phân tích, giải thích, chứng minh của người giáo viên cũng như hỗ trợ cho quá trình tổ chức các hoạt động nhận thức của giáo viên cho học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cách thức sử dụng bài tập tình huống để dạy học nội dung đạo đức trong môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông CÁCH THỨC SỬ DỤNG BÀI TẬP TÌNH HUỐNG ĐỂDẠY HỌC NỘI DUNG ĐẠO ĐỨC TRONG MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG o o n T Bắt nguồn từ vị trí, vai trò, nhiệm vụ và đặc thù tri thức của các bài đạo đức trong môn Giáo dục Công dân ở trường phổ thông đã đặt ra yêu cầu trong quá trình giảng dạy phải thường xuyên sử dụng bài tập tình huống để hỗ trợ cho quá trình dạy học, các thao tác phân tích, giải thích, chứng minh của người giáo viên cũng như hỗ trợ cho quá trình tổ chức các hoạt động nhận thức của giáo viên cho học sinh. Điều quan trong trong quá trình sử dụng phương tiện này là người giáo viên cần nắm vững cách thức, mục đích sử dụng bài tập tình huống để có thể sử dụng một cách hợp lí, hiệu quả. Từ khóa: bài tập tình huống, đạo đức, giáo dục công dân, phương pháp dạy học, trường phổ thông1. ĐẶT VẤN ĐỀỞ nước ta hiện nay, việc mô tả và phác thảo những đặc trưng riêng của từng phươngpháp trong hệ thống phương pháp dạy học (PPDH) trong nhà trường đang là một vấn đềrất khó khăn. Tuy nhiên, xu thế thừa nhận rằng PPDH chỉ có trong chính các môn học,không có PPDH nào là chung nhất đang ngày càng chiếm ưu thế. Bắt nguồn từ vị trí, vaitrò, nhiệm vụ và đặc thù tri thức của các bài đạo đứ trong môn Giáo dục Công dân(GDCD) ở trường phổ thông đã đặt ra yêu cầu trong quá trình giảng dạy phải thườngxuyên sử dụng bài tập tình huống (BTTH) để hỗ trợ cho quá trình dạy học, các thao tácphân tích, giải thích, chứng minh của người giáo viên cũng như hỗ trợ cho quá trình tổchức các hoạt động nhận thức của giáo viên cho học sinh. Ngoài ra, lí luận và thực tiễndạy học cho thấy việc đạt ra các nhiệm vụ học tập một cách thường xuyên và phù hợpluôn có tác dụng to lớn trong việc hình thành và bồi dưỡng các năng lực, phẩm chất tốtđẹp, “ èn luyện kỹ năng vận ng k ến ứ vào ự ễn, động đến ìn ảm, đemlạ n ềm vu , ứng ú, ọ ập o ọ s n ” – một trong những mục tiêu cũng nhưnhiệm vụ của dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực của người họchiện nay.II. SỬ DỤNG BTTH ĐỂ DẠY HỌC NỘI DUNG ĐẠO ĐỨC TRONG MÔN GDCD ỞTR NG PH TH NGTheo từ điển Tâm lí học thì: “Tình huống là hệ thống các sự kiện bên ngoài có quan hệđối với chủ thể, có tác dụng thúc đẩy tính tích cực của người đó. Trong quan hệ khônggian, tình huống xảy ra ngoài nhận thức chủ thể. Trong quan hệ thời gian, tình huốngxảy ra trước hành động của chủ thể. Trong quan hệ chức năng, tình huống là sự độc lậpcủa các sự kiện đối với chủ thể ở thời điểm mà người đó thực hiện hành động [1, tr. 16].Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2015-2016Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế, tháng 12/2015, tr: 349-356350 NGUYỄN V N TI NTheo tác giả Phan Trọng Ngọ trong cuốn “Dạy ọ và p ương p p ạy ọ ong n à ường” tác giả cho rằng: Tình huống dạy học là tình huống trong đó có sự uỷ thác củangười giáo viên. Sự uỷ thác này chính là quá trình người giáo viên đưa những nội dungcần truyền thụ vào các sự kiện của tình huống và cấu trúc các sự kiện sao cho phù hợpvới lôgic sư phạm, để khi người học giải quyết vấn đề đó sẽ đạt được mục tiêu dạy học”[2, tr. 217].Từ đó, BTTH là thông tin chứa đựng những hoàn cảnh có vấn đề - đó là một hoàn cảnhxuất hiện trong hoạt động thực tiễn của nhà giáo dục. BTTH là mô hình hoàn cảnh cóvấn đề, một mô hình mà ở trong đó có những “đường nứt rạn” cần được xóa bỏ, cần tìmphương pháp, phương tiện, biện pháp, cách thức để giải quyết nhằm đạt mục đích củagiáo dục.BTTH chứa đựng những mâu thuẫn của những tình huống như thật, kích thích, gâyhứng thú cho người học. Người giáo viên đưa học sinh vào tình huống có vấn đề, điềukhiển người người học phát hiện ra vấn đề, tự giác, tích cực hoạt động, giải quyết tìnhhuống, thông qua đó lĩnh hội tri thức, hình thành thái độ, phát triển kỹ năng và đạt đượcmục đích dạy học khác.Từ việc tìm hiểu trên có thể hiểu tình huống là một hoàn cảnh thực tế có chứa đựng mâuthuẫn xung đột. Học sinh phải tự lực cân nhắc để đưa ra cách giải quyết xung đột mâuthuẫn đó. Tình huống đó phải có thật hoặc gần giống như thật được cấu trúc hoá đểnhằm mục tiêu dạy học.Việc sử dụng BTTH trong dạy học nói chung, trong dạy học nội dung đạo đức nói riêngxuất phát từ quan điểm cho rằng: Nhận thức con người là một quá trình đi từ trực quansinh động đến tư duy trừu tượng rồi từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Đó là con đườngbiện chứng của sự nhận thức chân lý, nhận thức hiện thực khách quan. Và cũng làphương thức, phát triển toàn diện năng lực của học sinh trong học tập cũng như khibước ra ngoài xã hội. Sưu tầm và sử dụng BTTH giúp giáo viên đạt được mục tiêu đó.Bên c ...