Cải thiện, nâng cao chỉ số gia nhập thị trường và chỉ số chi phí không chính thức, nhằm thu hút vốn FDI cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam

Bài viết Cải thiện, nâng cao chỉ số gia nhập thị trường và chỉ số chi phí không chính thức, nhằm thu hút vốn FDI cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam góp phần phân tích, đánh giá rút ra những bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) ở các tỉnh miền núi phía Bắc nhằm thu hút vốn FDI cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cải thiện, nâng cao chỉ số gia nhập thị trường và chỉ số chi phí không chính thức, nhằm thu hút vốn FDI cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam CẢI THIỆN, NÂNG CAO CHỈ SỐ GIA NHẬP THỊ TRƯỜNG VÀ CHỈ SỐ CHI PHÍ KHÔNG CHÍNH THỨC, NHẰM THU HÚT VỐN FDI CHO CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC VIỆT NAM TS. Trần Thị Thanh Xuân Trường Đại học Công nghệ GTVT - Cơ sở Đào tạo Thái Nguyên PGS.TS Đỗ Anh Tài Trường Đại học Kinh tế và QTKD - Đại học Thái Nguyên Tóm tắt Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) được sử dụng như một công cụ quan trọng để đo lường và đánh giá công tác quản lý và điều hành kinh tế của chính quyền địa phương 63 tỉnh, thành phố của Việt Nam trên 10 chỉ số có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về PCI, trong bài viết này nhóm tác giả sử dụng cách tiếp cận của kết quả chỉ số PCI hàng năm của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và đưa ra giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam. Kinh tế của 14 tỉnh miền núi phía Bắc phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh thông qua các chỉ số xếp hạng hàng năm của VCCI. Bài viết này góp phần phân tích, đánh giá rút ra những bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) ở các tỉnh miền núi phía Bắc nhằm thu hút vốn FDI cho các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam. 1. THỰC TRẠNG CHỈ SỐ CHI PHÍ THỜI GIAN, CHI PHÍ KHÔNG CHÍNH THỨC CỦA CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC Ngày 28/3/2018, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USADI) công bố Báo cáo thường niên Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) 2018. Chỉ số PCI do VCCI và USAID hợp tác xây dựng từ năm 2005 nhằm đánh giá môi trường kinh doanh, chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các tỉnh, thành phố của Việt Nam, qua đó thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân. Được thực hiện đến nay 14 năm liên tiếp, tuy nhiên năm đầu chỉ có 42 tỉnh tham gia 14 tỉnh miền núi phía Bắc chưa tham gia và đến năm 2006 chính thức 63 tỉnh thành trong cả nước tham gia. “Năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam phần lớn được quyết định bởi chất lượng điều hành và sự thuận lợi của môi trường kinh doanh cấp tỉnh. Do vậy, sự năng động, tiên phong của lãnh đạo địa phương, sự chuyên nghiệp mẫn cán của bộ máy công chức các tỉnh, thành phố đang quyết định tốc độ và đường hướng phát triển của Việt Nam trong thời gian tới. Chỉ số PCI chính là sự cổ vũ mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp cho sự chuyển đổi mạnh mẽ từ cấp địa phương tại Việt Nam” TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 2015. 276 Nhìn chung các 10 chỉ số thành phần qua các năm có sự cải thiện rõ rệt song chỉ số Gia nhập thị trường và chỉ số Chi phí không chính thức, luôn là một trong những chỉ số có điểm số thấp nhất đặc biệt trong 63 tỉnh thành của Việt Nam thì 14 tỉnh miền núi phía Bắc luôn có chỉ số thấp điểm nhất. Các điểm yếu nhất trong các nhân tố đánh giá trong chỉ số Gia nhập thị trường và chỉ số Chi phí không chính thức là: Đối với chỉ số Gia nhập thị trường: Thời gian đăng ký, thời gian thay đổi nội dung đăng ký còn cao; Thời gian chờ đợi để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dài ngày. Trung bình cả nước là 30 ngày nhưng thực tế cho thấy có một số tỉnh còn cao năm 2010 tỉnh Tuyên Quang 97 ngày; Thái Nguyên; Hà Giang; Cao Bằng là (60 ngày). Tỷ lệ Thủ tục doanh nghiệp đăng ký kinh doanh thông qua bộ phận một cửa còn cao so với mức trung vị cả nước là 84% năm 2017 thực tế tỉnh Tuyên Quang: 97,22%; Thái Nguyên: 91,11%; Lào Cai 90,48%. Cán bộ tại bộ phận một cửa có được tập huấn, đào tạo giáo dục song vẫn bị đánh giá thấp hơn mức trung vị của cả nước. Thủ tục hành chính tiếp tục là rào cản lớn đối với nhà đầu tư khi thâm nhập vào các thị trường miền núi các tỉnh phía Bắc. Đối với chỉ số Chi phí không chính thức: Các khoản chi phí không chính thức còn diễn ra rất phổ biến và các khoản chi phí này chiếm tỷ trọng cao cụ thể khi làm các thủ tục hành chính hoặc khi giải quyết các tranh chấp tại tòa án. Trung bình các doanh nghiệp cùng ngành thường phải trả thêm các khoản chi phí không chính thức của cả nước là 69% đến năm 2017 rút xuống còn 59% nhưng thực tế cho thấy có một số tỉnh còn cao năm 2006 tỉnh Sơn La và tỉnh Lai Châu 75%; Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Cạn, Cao Bằng là 70%. Tỷ lệ công việc đạt được kết quả mong đợi sau khi trả chi phí không chính thức được các doanh nghiệp đánh giá thấp mức trung vị của cả nước là 61% thực tế tỉnh Lạng Sơn 50,82%; Hòa Bình 51,02%; Bắc Giang 57,69% và tỉnh Cao Bằng 58,93%. Tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục hành chính cho doanh nghiệp là còn phổ biến. Cán bộ tại bộ phận một cửa có được tập huấn, đào tạo giáo dục song vẫn bị đánh giá thấp hơn mức trung vị của cả nước. Thủ tục hành chính tiếp tục là rào cản lớn đối với nhà đầu tư khi thâm nhập vào các thị trường miền núi các tỉnh phía Bắc. Cụ thể như sau: Hình 1: Bản đồ PCI năm 2018 277 Theo Báo cáo Niên giám thống kê công bố dân số của các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam tính đến cuối năm 2015 đạt khoảng 11.803,7 nghìn người, mật độ chiếm 124, người/km2 và GDP bình quân hằng năm thời kỳ 2011 - 2015 là 7,5%, thu nhập bình quân đầu người đạt sấp xỉ 1.300 USD/năm. Con số này được xem là một bước tiến lớn trong những năm gần đây khi giúp Việt Nam đạt được ngưỡng cửa của thu nhập trung bình. Như vậy, có thể thấy Năng lực cạnh tranh nói chung và chỉ số Gia nhập thị trường, Chi phí không chính thức nói riêng trong giai đoạn 2014 - 2018 hầu như không được cải thiện nhiều lắm, thậm chí một số tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc còn bị tụt hạng như tỉnh Bắc Kạn, ...