cái vô hạn trong lòng bàn tay: phần 2 - nxb trẻ

phần 2 gồm 9 chương: ranh giới ảo, như những con sóng của đại dương, ngữ pháp của vũ trụ, bí mật của toán học, lý trí và chiêm nghiệm, những phản chiếu trong gương,... mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
cái vô hạn trong lòng bàn tay: phần 2 - nxb trẻChương11.RANHGIỚIẢOTÍNHNHỊNGUYÊN:THỂXÁC-TINHTHẦNPhảichăngýthứcchỉlàsựphảnánhcủacácquátrìnhvậtlý?Nólàkếtquảcủasựphứctạphóacủavậtchấthayvốndĩhoàntoànkhácbiệtvớivậtchất?Liệubảnthânkháiniệm về tính nhị nguyên vật chất - tinh thần có nghĩ gì không? Phật giáo giải quyết sựlưỡngphânnàynhưthếnào?Làmthếnàochuyểntừvôsinhsanghữusinh?Nếuýthứcđộtphátxuấthiệntửvôsinhthìliệunócóthểtácđộnglênnóđượckhông?Liệungườitacóthểđưaracáclậpluậnủnghộsựtồntạicủamộtdòngliêntụccủaýthứcvốnkhôngphụthuộcvàothểxáctrongmọihòancảnh?TrịnhXuânThuận:TheoPhậtgiáo,bảnchấtvànguồngốccủaýthứclàgì?QuanniệmcủaPhậtgiáocóphùhợpvớicácluậnđiểmcủamộtsốnhàsinhvậthọcđươngđạichorằngýthứcbắtnguồntừsựtổchứcngàycàngphứctạpcủacáchạtvôsinh,nghĩalànólàmộttínhchấtđộtphátxuấthiệncủavậtchất?Matthieu: Ngoạitrừkháiniệmvề“bắtđầu”,Phậtgiáokhôngbácbỏquanđiểmcủakhoahọcvềlịchsửvàtiếnhóacủavũtrụ,nhưngPhậtgiáocómộtcáchnhìnnhậnkhácvềbảnchấtcủaýthức.TrịnhXuânThuận:Phậtgiáocóchorằngýthứckhácvớivậtchấtvềcơbảnvàrằngnókhôngthểđượcsinhratừvậtchất?Matthieu: TheoPhậtgiáo,ýthứcchỉlàmộtchứcnănghữuhiệu,một“vẻbềngoàithuầntúy”khôngcóhiệnthựcnộitại.Nóinhưvậynhưngngaycảkhikháiniệmýthứcchỉlàmộtcáinhãn,thìtrênphươngdiệntươngđối,vẫncómộtsựkhácbiệtgiữamột“phihiệnthực,cóýthức(tinhthầnđượccoilàmộtdòngcácthờiđiểmcủaýthức)vàmộtphihiệnthựcvôthức(thếgiớivậtchấtmàýthứclĩnhhội).Cónhiềucấpđộýthức:thô,tinhvàcựckỳtinh.Ýthứcthôtươngứngvớisựhoạtđộngcủanãobộ.ýthứctinhtươngứngvớicáimàchúngtagọimộtcáchtrựcquanlàýthức,nghĩalàrấtnhiềukhảnăng,trongđócóýthứctựsuyxétmình,tựvấnvềbảnchấtcủachínhmìnhvàthựchiệnkhảnăngtựdoýchícủamình.Nócũngbaohàmsựthểhiệncáckhuynhhướngkhácnhauđượctíchlũytrongquákhứ.Cấpđộthứbaquantrọngnhấtđượcgọilà“sựsángsuốtnềntảngcủaýthức”.Nótươngứngvớimộtsựhiểubiếtthuầnkhiếtkhônghoạtđộngtheomôthứcnhịnguyênchủthể-kháchthểvàkhôngbiếtđếntưduylôgíc.Bakhíacạnhnàykhôngtươngứngvớicácdòngtáchrờinhaucủaýthức,màtươngứngvớicáccấpđộngàycàngsâusắcvàcơbảnhơn.Cấpđộthôvàcấpđộtinh,cảhaiđềubắt nguồn từ cấp độ cơ bản mà người ta cũng có thể gọi là “rất tinh”. Cấp độ thô cónguyênnhânđầutiênlàcấpđộcơbản,trongkhinãobộ,thểxácvàmôitrườngcungcấpchonócácyếutốphụtrợ.Điềunàycónghĩalàcấpđộthônàybịnãobộlàmchothayđổivànócũngcóthểlàmthayđổinãobộthôngquaquyluậtnhânquảtươnghỗ.Hoạtđộngcủanótươngliênvớihoạtđộngcủanãobộvàkhôngđượcthểhiệnkhikhôngcóthểxác.Theochânngôntông(tantras),quanđiểmsâusắcnhấtcủaPhậtgiáo,thìýthứccơbảnđượcgọilà“sựhiệndiệndanhthức”(rigpa).Khôngnhịnguyênvàhoàntoànkhôngmậpmờ,ýthứcnàyvượtrangoàicáckháiniệmlogícvàdođóvượtrangoàicáctưtưởngtíchcựcvàtiêucực,vượtrakhỏisailầmtứcluânhồi,vàdiệttrừsailầmtứcniếtbàn.Nócũngđượcmệnhdanhlà“sựtiếpnốinguyênthủycủatinhthần”,là“sựsángtỏtựnhiên”,là“cốt lõi của Phật tính”, là “trạng thái tự nhiên của ý thức”, là “sự đơn giản cơ bản duynhất”,là“sựthuầnkhiếtcốtyếu”,là“sựhiệndiệntựphát”vàlà“khônggiantuyệtđối”.Sựhiệndiệntỉnhthức,màngườitacóthểđồngnhấtvớiýthứcrấttinhnày,cómộttiềmnăngthểhiện,một“sứcsángtạo”(tséle)cócácdạngtưduykhácnhautạothành“tròchơi(rolpa)củasựhiệndiệntỉnhthức”.Nếuchúngtathừanhậnchúngnhưthế,thìkhiđócáctưtưởngchỉlàcác“vậttrangtrí”(guién)làmchosựhiệndiệntỉnhthứcnàycòntrởnênrõrànghơn.Nếu,ngượclại,chúngtacoichúnglàthựcvàđộclập,thìchúngtasẽrơivàotínhnhịnguyênchủthể-kháchthểvàsẽbịconsónglầmlẫncuốnđi.Trongtrườnghợpnày,chỉcócácmặttinhvàthôcủaýthứclàcóthểtrigiácđược,mặtcơbảntạmthờibịtấmmànđộchạicủavôminhchekhuất,giốngnhưMặttrờibịcácđámmâytạmthờichekhuất.TrịnhXuânThuận:Vậythìtừđâusinhracáchiệntượngcóýthức?Liệucócầnmột“tialửa”đểkhởiđộngsựsốngvàýthứctừcácnguyêntửvôsinh?Matthieu:Kháiniệm“tialửa”gâyrarấtnhiềutranhcãi:ýthứccóthểcómộtbắtđầu.Nếuđúngnhưvậy,thìhoặclànóđượctạoratừhưvô(tứckhôngcầnnguyênnhânhoặcquasựnhàonặncủamộtĐấngSángthế,màchúngtađãgiảithíchPhậtgiáobácbỏcảhaikhảnăngnàynhưthếnàorồi),hoặcnóđượcsinhramộtcáchtuầntựtừcácvậtvôsinh,nhưsuynghĩcủahầuhếtcácnhàsinhvậthọcvàvậtlýhọc.Trongsốcácnhàvậtlýđó,BrianGreeneđãviếtchotôi ...