Cảm hứng nguyên thủy trong mỹ thuật hiện đại (*) Thái Bá Vân

Tham khảo tài liệu cảm hứng nguyên thủy trong mỹ thuật hiện đại (*) thái bá vân, văn hoá - nghệ thuật, mỹ thuật phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cảm hứng nguyên thủy trong mỹ thuật hiện đại (*) Thái Bá VânCảm hứng nguyên thủy trong mỹ thuật hiện đại (*)Thái Bá Vân[...]Nghệ thuật hiện đại có thể rút ở nghệ thuật nguyên thuỷ một bàihọc tạo hình, nhất là ở điêu khắc Châu Phi. Đó là sự tươi mát tự nhiêncủa xúc cảm, sự đơn giản trong sạch nào đấy của bản năng ngôn ngữhình thể, tính vô tư của kỹ thuật, một chừng mực vẻ đẹp tinh thần, độclập, chứ không phải là tự tiện đón lấy ở nó cái ý nghĩa dở dang, vô lý,không hoàn thành của của hình thức như những câu văn sai ngữ pháp,đến không hiểu đầu đuôi ra sao cả...Cảm hứng nguyên thủy trong mỹ thuật hiện đại (*)Ly dị với truyền thống cổ điển, đi tìm lại hình thù của biên giới tạohình trong tiếng vọng xa xôi của tạo vật, là một trong những biểu ngữđối phó trước ngõ cụt của Nghệ thuật phương Tây đầu thế kỷ 20 này.Đầu thế kỷ 20 này, các nghệ sĩ đã thấy tù bức lắm với khuôn thước củanghệ thuật Hy-La, phải đi tìm những chân trời mới. Không còn gì làvĩnh cửu để bất khả xâm phạm nữa. No ứ nền văn minh ngột ngạtnhững tiếng máy bụi bặm, chói chang những ánh điện vô tình, lại bế tắctinh thần, thì bản năng sinh tồn của ông tư bản già Châu Âu ắt lại khátnhững dòng suối dại trên những hòn đảo xa, lại thèm khát chất thuầnkhiết hồn nhiên của những nền văn minh chậm chạp.Ta đừng quên rằng giữa thế kỷ 19 có cả một tủ sách triết học và tiểuthuyết không tưởng. Nó lãng mạn đến mức bịa ra được một năm 2000trở về thời đại thủ công, mọi người mặc quần áo thời Trung cổ và gọinhau là bạn láng giềng.Hướng về cái sơ khai man dại, thì nhất định phải gặp tâm lý nguyênthuỷ. Nghệ thuật đòi được trả về với tự nhiên. Và J.JRuxô đã chuẩn bịhành lý cho các nghệ sĩ lên đường, bằng sự đảm bảo: Nghệ thuật càngít bị hào nhoáng bởi lớp sơn văn hóa bao nhiêu, thì càng xác thực bấynhiêu.Ngày mồng 4 tháng 4 năm 1891, Pôl Gôganh, vó ngựa trường trinhnhất của hội họa hiện đại phương Tây hăm hở cặp bờ Tahiti, để lạiđằng sau mình tám người bạn đường trong nhóm Pont Aven và một sựphân hóa. Người thì trở về với xu hướng ấn tượng, hay không chịuđựng cái tâm lý phù du đó, thì đành chững chạc bề ngoài với hư danhcủa chủ nghĩa Cổ điển, hoặc đắm trong điệu nhạc huyền bí Tượngtrưng đang tàn sau thơ Véc-len, tiếng kêu đau thương của một tâm hồnđầy xúc cảm, khao khát ánh sáng, muốn thương yêu con người nhưngkhông thể được.Châu Âu vật chất và duy lý, thế mà nghèo sức sống. Còn những gì sótlại trong mình của nền văn minh hiện đại, Gôganh tận diệt. Ông muốntìm lại cái bí mật của cuộc đời trần, sự thuần khiết của tuổi hoang sơ,những xúc động nguyên vẹn sáng tạo khi mới là bắt đầu. Gửi thư vềPari cho bạn bè, ông viết, là mình đang được tái sinh giữa cái êm đềmvà giàu sang của thiên nhiên, giữa những đêm đại dương bao la vàđường bệ. Ông ăn mặc như người Maori, học nói các thổ ngữ của quầnđảo Pôlinêdi, từ tàn phá trong tình yêu cô gái Têhara nào đấy. TrongCảnh vật Tahiti (1891), Bao giờ đằng ấy lấy chồng? (1892-để ở Balơ),Những người đàn bà Tahiti (Luvơrơ)...niềm khoái lạc nguyên thuỷnằng nặng trần truồng trên những tấm thân đàn bà hoang dại, đang nởra trong sức tranh hoàng huyền diệu của một thiên nhiên đỏ chót, thầntiên. Càng về sau, tâm hồn nguyên thuỷ càng đọng trong hội hoạ củaông, đến ngớ ngẩn mà bàng hoàng tự hỏi: Chúng ta từ đâu tới? Chúngta là gì? Chúng ta về đâu bây giờ? (1899-Bôxtông). Những nơi vẽđượm nồng nhất sau 8 năm ở đảo. Những khuôn mặt bần thần, nhưkhông thể dứt bỏ được giây tơ lưu luyến của đất trời hoang mạc, thầmthì trong tiếng động tôn giáo của cây rừng.Gôganh rất có ý thức trong việc trở lại ngọn nguồn của rung cảm thẩmmỹ trên tầm thước lớn lao của nghệ thuật nguyên thuỷ. Ông nói manrợ đối với tôi là một sự trẻ lại. Và thực tế, thì ông cũng đã hồi sinh chothứ nghệ thuật già cỗi của Châu Âu, bấy giờ đang khủng hoảng, bằngcách đốt bừng lên ngọn lửa cuối cùng của hưng phấn, đã làm sứctưởng tượng của mình tươi tốt lại. Nghệ thuật nguyên thuỷ là thứ nghệthuật tinh khiết và chân thật nhất (kể cả khi nó mang mặc cảm tínngưỡng, ma thuật). Nó không lừa dối chúng ta qua sự khôn khéo của tríóc hay bàn tay kỹ thuật, cái mà một người văn minh nào cũng có thểlàm. Người nguyên thuỷ không khoe khoang, vụ lợi. Làm nghệ thuậtđối với họ chưa phải là một nghề. Bởi thế mà khi phụ nữ Anhđiêng(Indiens des Plaines) vẽ những hình trang trí kiểu hình học, hay đámđàn ông Mêhicô cổ tạc những chân dung tả thực, thì lý do chân chínhcủa họ là sự đòi hỏi bên trong. Vì không có sự vướng víu môi giới củakhoa học kỹ thuật nên những thể dạng họ dùng để biểu đạt, chính làcon đẻ trực tiếp và tự nhiên của tâm tưởng. Nó vẫn thuyết minh thắngnhững cảm xúc và biểu hiện, bởi vậy mà thuần chất và thực sự là hợplý.Ngày nay, các họa sĩ và điêu khắc được đào tạo ở nhà trường. Các nghệsĩ được chứng thực bởi bằng cấp. Điều đó tốt nhưng còn kéo thêm cónhững phản tác dụng. Chẳng hạn như người văn minh kia, khi nắm đủmọi kỹ thuật, thuộc lòng giải phẫu thân thể và ...