CÁNH KIẾN ĐỎ

CÁNH KIẾN ĐỎ Lacca Tên khoa học: Vị thuốc là sản phẩm do Sâu cánh kiến (Laccifer lacca Kerr.), họ Sâu cánh kiến (Lacciferideae) tạo ra. Mô tả: Rệp son cánh kiến là một côn trùng rất nhỏ, dài vào khoảng 0,6-0,7mm, rộng 0,3 đến 0,35mm hình trông giống thuyền nhỏ, trên đầu có 2 râu, miệng có vòi nhỏ để hút nhựa. Thân có ngực gồm 3 đốt, 3 đôi chân, 2 đôi lỗthở, bụng dài, ở phía cuối có 2 lông cứng dài. Rệp son có con cái con đực, nhưng từ khi nhỏ đến lớn có nhiều...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CÁNH KIẾN ĐỎ CÁNH KIẾN ĐỎ CÁNH KIẾN ĐỎ LaccaTên khoa học: Vị thuốc là sản phẩm do Sâu cánh kiến(Laccifer lacca Kerr.), họ Sâu cánh kiến (Lacciferideae)tạo ra.Mô tả: Rệp son cánh kiến là một côn trùng rất nhỏ, dàivào khoảng 0,6-0,7mm, rộng 0,3 đến 0,35mm hình trônggiống thuyền nhỏ, trên đầu có 2 râu, miệng có vòi nhỏ đểhút nhựa. Thân có ngực gồm 3 đốt, 3 đôi chân, 2 đôi lỗthở, bụng dài, ở phía cuối có 2 lông cứng dài. Rệp son cócon cái con đực, nhưng từ khi nhỏ đến lớn có nhiều dạngkhác nhau, trong con đực lại có con có cánh có thể bay từcành này sang cành khác trên một khoảng cách không xavà có con đực không có cánh, chỉ bò quanh tập đoàn nhựamà thôi. Trong một tập đoàn, bình thường con đực chiếm30-40%, con cái chiếm 60-70%. Con cái mới sản xuất ranhựa cánh kiến, con đực cũng nhựa nhưng tổ nhỏ vàmỏng. Tổ nhựa của con đực hơi hình thoi, còn tổ nhựacủa con cái hình tròn. Khi mới ở tổ mẹ chui ra, con rệpson cánh kiến tìm đến những cành non thích hợp của câychủ rồi định cư thành những tập đoàn bao bọc cả hay mộtphần chung quanh cành, chiều dài của tập đoàn (tổ nhựa)dài 2 đến 50 cm có khi dài trên 1m. Khi rệp mới nở ratrông không rõ đực cái, cũng không thấy râu, chân vàđuôi, chỉ là một hình bầu dục, đầu có vòi nhỏ cắm vào vỏcây, hai bên lưng và đuôi có 3 chùm lông tơ trắng. Sau 2tuần định cư thấy xuất hiện các tổ nhựa đực (hình thoi) vàtổ nhựa cái (hình tròn), sau 1 tháng rưỡi các tổ đã khít lạigần nhau, lúc này ta thấy có một số cánh kiến đực có cánhvà không cánh đi tìm con cái để giao hợp. Con cái nằmnguyên trong tổ. Con đực chỉ sống 2-3 ngày, làm xongnhiệm vụ thì chết. Sau thời kỳ này tổ phát triển mạnh.Đến tháng 4-5 đối với vụ mùa hay tháng thứ 5 thứ 6 (đốivới vụ chiêm)Phân bố: Sâu cánh kiến có ở nước ta và nước ta có trên200 loài cây chủ, trên đó Sâu cánh kiến có thể sinh sống tạo Cánh kiến đỏ.vàThu hái: Mỗi năm có 2 vụ cánh kiến: Vụ chiêm buộcgiống vào tháng 8-10, thu hoạch vào tháng 4-5, vụ mùabuộc giống vào tháng 4-5, thu hoạch vào tháng 9-10Thành phần hoá học:- Nhựa 4%: Gồm nhựa mềm tan trong ether (25%) vànhựa cứng không tan trong ether (75%). Nhựa là hỗn hợpcác poliester dẫn chất của các acid béo có nhóm OH và thuộccác acid nhóm sesquiterpen.Các acid là acid aleuritic (22%), acid senlolic, acid jolaric,acid butonic, acid tetradecanoic, acid hexadecanoic, acidoctadecanoic...- Chất màu (2 - 3%): Gồm các chất đỏ tan trong nước làphức hợp của nhiều loại acid laccaic, chất màu vàngkhông tan trong nước, erytrolaccin (1, 2, 5, 7tetrahydroxy-4-methylantraquinon).- Sáp (6,6%): Trong đó phần tan trong cồn nóng chiếm80% và phần tan trong benzen chiếm 20%.- Các muối, đường (glucose, arabinose, fructose). Tạp chất: Xác sâu kiến, đất, cát.-Công năng: Thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, chỉhuyết, đậu chẩn.Công dụng: Nhựa cánh kiến để làm phẩm màu, nhuộmthức ăn, tráng bóng trái cây, hột cà phê và một số loại hộtkhác. Nhựa cánh kiến cũng được dùng để pha màu sơn vàvẹc ni các loại và dùng trong keo xịt tóc. Trong kỹ nghệ,người ta dùng nhựa cánh kiến để làm nón nỉ, feutre có phachút nhựa cánh liến sẽ cứng và đứng hẳn lên, làm keo gắnkín các miếng ron (joints hay gaskets), làm loại sáp làmkín, làm mực in, để tráng lên mặt sau các lá bài có tiêuchuẩn cao, và dùng shellac trắng, pha chế với các chấthóa học khác làm chất sáp đánh bóng sàn nhà. Trong ykhoa, người ta dùng nhựa cánh kiến trong việc chế tạo cáckhuôn làm răng giả, và làm lớp tráng bên trong các bìnhdùng trữ nước tiểu trong 24 giờ để thử nghiệm, nhất làdành cho người bị bệnh tiểu đường. Ngày nay, nhựa cánhkiên đỏ còn được dùng trong công nghiệp vecni, son, mạnhững sản phẩm chiu nhiệt, chịu acid, chiu tác động củakhí hậu khắc nghiệt, như máy bay, đồ điện tử cao cấp;Sản phẩm cánh kiến đỏ còn dùng rộng rãi trong dượcphẩm, thực phẩm, mỹ phẩm, túi nilon tự hủy.... Nhữngsản phẩm thân thiên với môi trường và sức khỏe cộngđồng.Cách dùng, liều lượng:- Thuốc hạ sốt: Ngày dùng 4 - 6g; Cồn gômlac 5% chấmrăng để phòng sâu răng, làm hương liệu, bao viên thuốcchống ẩm. Làm chất mầu, chất tạo màng (vecni, chất cáchđiện, keo dán). ...