CÂY ĐÀN GHI TA VỚI ĐỜI SỐNG ÂM NHẠC VIỆT NAM

Là nhạc khí từ châu Âu du nhập vào Việt Nam, cây đàn ghi ta có vai trò quan trọng trong đời sống âm nhạc cũng như đời sống xã hội. Khả năng biểu diễn của cây đàn này thật đa dạng, có thể chơi cả những tác phẩm mang tính kinh điển lẫn những tác phẩm âm nhạc mang tính dân gian; không gian và phương thức trình diễn hầu như không bị hạn chế; c
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CÂY ĐÀN GHI TA VỚI ĐỜI SỐNG ÂM NHẠC VIỆT NAM CÂY ĐÀN GHI TA VỚI ĐỜI SỐNG ÂM NHẠC VIỆT NAM Là nhạc khí từ châu Âu du nhập vào Việt Nam, cây đàn ghi ta có vai trò quan trọng trong đời sống âm nhạc cũng nh ư đời sống xã hội. Khả năng biểu diễn của cây đàn này thật đa dạng, có thể chơi cả những tác phẩm mang tính kinh điển lẫn những tác phẩm âm nhạc mang tính dân gian; không gian và phương thức trình diễn hầu như không bị hạn chế; có thể chơi ở bất cứ đâu: hòa tấu hoặc độc tấu trên sân khấu lớn trang trọng; độc tấu, đệm hát tại các công trường, nhà máy, trên đường hành quân ra mặt trận, trên mâm pháo, dưới chiến hào... Âm sắc của ghi ta rất gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý của người dân Việt Nam. Khả năng biểu cảm của nó cũng vô cùng phong phú, lúc buồn, lúc vui, khi xao xuyến, lúc hân hoan... Tiếng đàn như có chất men cuốn hút tâm hồn con người, tạo thêm nguồn sinh lực để chúng ta vững tin vào cuộc sống. 1. Nhạc khí có xuất xứ từ châu Âu Cho tới nay, mặc dù giới nghiên cứu đều công nhận cây đàn ghi ta đã có mặt từ lâu ở các nước châu Âu, rồi lan tỏa sang các châu lục khác, nhưng hầu như chưa ai tìm được câu trả lời thỏa đáng về nguồn gốc xuất xứ của cây đàn này. Tuy nhiên, qua quá trình khảo sát, nhiều tư liệu đã đôi chút hé mở có tính giả thuyết về nguồn gốc xuất xứ của nó. Giả thuyết thứ nhất cho rằng, tổ tiên của các nhạc cụ dây ngày nay đều xuất phát từ cây cung săn bắn. Khi bắn, dây cung phát ra âm thanh, và người xưa tình cờ phát hiện ra điều thú vị đó, Theo thời gian, bằng cảm quan thẩm mỹ, để đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần, con người thực hiện một bước chuyển đổi chức năng bằng cách gắn thêm một số dây vào cung. Đây có lẽ là cơ sở đầu tiên mà người xưa đã tạo nên cây đàn cổ nhiều hơn một dây. Những cây đàn cổ này là hạc cầm hoặc đàn lia (lyre) có đến mười mấy dây. Ngành khảo cổ Pháp, trong quá trình khai quật cũng tìm được hình vẽ của người tiền sử Cromagnon ở hang Lascaux với hình người cầm cây cung nhạc cách ngày nay khoảng 4000 năm. Những cứ liệu đó vừa có tính hiện thực, vừa có tính phỏng đoán hoặc nhiên và đôi chút có tính thực dụng, nhưng theo đó, nhiều nhà nghiên cứu đồng thuận ý kiến cho rằng, cây đàn ghi ta cũng được hình thành trên cơ sở ấy. Giả thuyết thứ hai, căn cứ vào bức tượng đá của người Hittite thuộc Ai Cập cổ cách đây 4000 năm tr.CN, bức vẽ cho thấy một người nhạc công đang đứng đánh đàn kithara cổ. Từ cứ liệu này, một số nhà nghiên cứu cho rằng, đàn ghi ta từ đây mà hình thành, và nó thuộc về nhánh nhạc cụ có cần đ àn. Như vậy đàn ghi ta xuất hiện từ thời cổ đại, rồi phải trải qua nhiều thời kỳ với những tìm tòi cải tiến không ngừng của con người, để đạt tới mức độ hoàn thiện như ngày nay. Giả thuyết thứ ba trái ngược với hai giả thuyết trên, cho rằng đàn ghi ta được chế tác hoàn toàn riêng biệt, không phải trải qua nhiều biến đổi để hoàn thiện. Bởi TK XIII, tại Tây Ban Nha đã có hai loại đàn: guitarra và guitarra latina mà hình dạng của nó giống như ghi ta ngày nay. Ba giả thuyết trên cho thấy, ghi ta là loại đàn cổ, nó có nguồn gốc từ châu Âu chứ không phải xuất phát từ các nước châu Á. Ngày nay, ghi ta có hình dạng như hình số 8. Cần đàn chia thành 19 phím. Hộp cộng hưởng được tạo bởi hai mặt đàn có lỗ phóng âm ở phía trước. 6 dây với các âm: mi - la - rê - xon - xi - mi được vít bởi các khóa (ở đầu cần đàn) và ngựa đàn (ở phần cuối hoặc nửa cuối của hộp cộng hưởng). Ghi ta có mặt ở các nước với các tên gọi: ketharah (người Dan Đê ở Babylon xưa), kithara (Hy Lạp, Ai Cập), kuitra hay gitar (Hà Lan), gitaar (Ba Lan), kitara (Tiệp), chitara (Ý), gitarre (Đức), guitare (Pháp)... 2. Du nhập và phát triển ở Việt Nam Có nhiều ý kiến cho rằng, đàn ghi ta đã theo chân các cha cố người Pháp sang truyền đạo và các thương gia nước ngoài du nhập vào nước ta từ TK XIX. Những năm 30 của thế kỷ trước, phong trào hát lời ta điệu tây ở nước ta đã làm tăng số lượng người chơi ghi ta theo lối nhạc mới. Những ngày đầu, ghi ta Hawai được sử dụng phổ biến, còn ghi ta Espagnole thường chỉ dùng đệm cho hát là chính. Thời gian sau, các nghệ sĩ Đỗ Chí Khang, Dương Thiệu Tước, Đỗ Đình Phương, Phạm Ngữ, Tạ Tấn mới đi sâu vào nghệ thuật độc tấu. Đó cũng là những người thày đầu tiên đóng góp nhiều công sức cho sự nghiệp phát triển nghệ thuật ghi ta cổ điển ở Việt Nam. Một điều khá thú vị là, đàn ghi ta đã được các nhạc sĩ tài tử phương Nam Việt hóa để trở thành cây đàn độc đáo của nghệ thuật tài tử cải lương. Phím đàn không theo cách chia c ủa hệ thống bình quân châu Âu, mà chia theo thang 5 âm và được khoét lõm xuống, một mặt làm thay đổi âm thanh, mặt khác khi diễn tấu dễ thực hiện kỹ thuật nhấn, nhá theo yêu cầu của bài bản tài tử cải lương và các làn điệu dân ca khác trên đất Việt. Trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm cũng nh ư thời kỳ xây dựng đất nước, ghi ta được coi là cây đàn mang tính xung kích, có mặt ở mọi nơi, phục vụ nhu cầu thưởng thức của nhiều đối tượng. Tuy hiệu ứng tích cực của ghi t ...