Cây Địa Hoàng

Một cây thuốc mà y học Trung Quốc cho là thần dược. Một cây thuốc mà trước kia ở Việt Nam ta chưa có, nay đã trồng được. Vì vậy, Vụ Y học Cổ truyền đã đưa nó vào danh mục cây thuốc trồng trọt trong nước là chính. Một cây thuốc mà cùng một rễ củ của nó cho ta hai vị thuốc: Sinh địa và Thục địa. Đó là cây Địa Hoàng. Một cây thuốc mà y học Trung Quốc cho là thần dược. Một cây thuốc mà trước kia ở Việt Nam ta chưa có, nay đã...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây Địa HoàngCây Địa HoàngMột cây thuốc mà y học Trung Quốc cho là thần dược. Một cây thuốc màtrước kia ở Việt Nam ta chưa có, nay đã trồng được. Vì vậy, Vụ Y học Cổtruyền đã đưa nó vào danh mục cây thuốc trồng trọt trong nước là chính.Một cây thuốc mà cùng một rễ củ của nó cho ta hai vị thuốc: Sinh địa vàThục địa. Đó là cây Địa Hoàng.Một cây thuốc mà y học Trung Quốc cho là thần dược. Một cây thuốc mà trước kiaở Việt Nam ta chưa có, nay đã trồng được. Vì vậy, Vụ Y học Cổ truyền đã đưa nóvào danh mục cây thuốc trồng trọt trong nước là chính. Một cây thuốc mà cùngmột rễ củ của nó cho ta hai vị thuốc: Sinh địa và Thục địa. Đó là cây Địa Hoàng.Nguồn g ốcĐịa hoàng là cây thuốc quý cho 2 vị thuốc: Sinh địa (tức là củ Địa hoàng còn sống)và Thục địa (tức là củ Địa hoàng đã được nấu chín). Cả hai vị thuốc Sinh địa vàThục địa đều nằm trong đầu vị thuốc Bắc. Trước kia ở nước ta chưa có cây Địahoàng. Năm 1958 ta nhập giống từ Trung Quốc. Viện Dược liệu đã nghiên cứu dithực thuần hóa và đưa vào phát triển trồng đại trà. Trong thập kỷ 70, hầu như nămnào ta cũng tự trồng được Sinh địa và Thục địa, không phải nhập dược liệu từ nướcngoài nữa. Những tỉnh trước đây trồng nhiều Địa hoàng là: Hải Hưng, Hà Bắc, HàNam Ninh, Thái Bình, Vĩnh Phúc, ngoại thành Hà Nội. Các tỉnh khác cũng cótrồng nhưng ít hơn. Sau giải phóng miền Nam, Địa hoàng còn được trồng ở một sốtỉnh phía Nam.Mô tảĐịa hoàng có tên khoa học là: Rehmania Glutinosa Gaertn Libosch thuộc họ HoaMõm chó (Scrophulariaceae). Địa hoàng là cây thân thảo cao từ 20cm đến 40cm.Toàn cây có lông màu tro hơi trắng. Thân rễ phình thành củ, lúc đầu mọc thẳng,sau đâm ngang. Đường kính thân củ từ 1cm đến 4cm. Lá mọc vòng ở gốc. Phiến láhình trứng ngược (đầu to ở ngoài, đầu bé ở cuống). Lá dài từ 3cm-15cm, rộng từ 1-6cm. Mép lá có răng cưa không đều, phiến lá không phẳng có nhiều gân ở mặtdưới. Hoa hình chuông mọc thành chùm ở đầu cành. Tràng dài từ 3-4cm, màu tímsẫm, mặt trong hơi vàng và lốm đố m tím. Có 4 nhị (2 lớn, 2 bé). Rất hiếm khi thấ yquả.Công dụng và liều dùngSinh địaTheo YHCT, Sinh địa có vị ngọt hơi đắng, tính hàn, vào 4 kinh Tâm, Can, Thận vàTiểu trường, có tác dụng thanh nhiệt, mát máu, ức chế huyết đường, lợi tiểu, mạnhtim nên thường được dùng trong các bệnh thiếu máu, suy nhược, tiểu đường, chảymáu, rong kinh. Theo Dược điển, ngày dùng 9-15g dưới dạng thuốc sắc hoặc phốihợp với các vị thuốc khác do lương y kê đơn.Trong trường hợp thiếu máu, hành kinh gián đoạn, con gái chậ m kinh hoặc hànhkinh lượng ít, máu sẫm không tươi thì dùng:Sinh địa 20gHối đầu thảo 10gSắc uống trong ngày, dùng 5 thang là khỏi.Trường hợp bệnh nhân bị nhiệt nóng âm, gầy rộc hoặc do mất máu sinh thiếu máu,trẻ em máu nóng sinh ra mụn nhọt, nổi hạch thì dùng:Sinh địa 20gHuyền sâm 10gSắc uống trong ngày, dùng 5 thang là khỏi.Hai công thức trên là của cố Lương y Lê Trần Đức-Viện Y học cổ truyền dùng cókết quả tốt.Ngoài ra, trong trường hợp bệnh nhân bị đái tháo đường, gầy yếu, chậm chạp, khátnước nhiều thì dùng Sinh địa Hoàng liên hoàn (Công thức của Thiên KimPhương)Sinh địa 400gHoàng Liên 300gTất cả tán nhỏ, trộn mật ong rồi viên nhỏ bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lầ n20 viên. Dùng hết, lượng đường huyết sẽ giảm.Thục địaThục địa là rễ của Địa hoàng đã được nấu chín. Song việc chế biến Thục địa rấtcầu kỳ. ở Trung Quốc người ta chế theo phương thức “Cửu trưng, cửu sái” tức làchín lần nấu, chín lần phơi. Còn ở Việt nam, Dược điển quy định như sau: Sinh địarửa sạch cho vào thùng, củ to ở dưới, củ nhỏ ở trên. Cứ 90kg Sinh địa cho 10 lítrượu 400. Đun to lửa đến khi sôi rồi tiếp tục đun nhỏ lửa trong 6-8 giờ cho đến cạnnước (trong khi đun cứ khoảng 1 giờ lại múc nước ở dưới nồi tưới lên trên cho củchấm đều). Sau đó vớt ra phơi, rồi lại nấu. Làm như vậy 5-7 lần, tuỳ theo, đến khidược liệu đen nhánh là được.Thục địa vị ngọt, tính ấm, vào 3 kinh: Tâm, Can, Thận có tác dụng tư âm, dưỡnghuyết, bổ thận, sáng mắt, thính tai, đen râu tóc (tư dưỡng), làm cường tráng cơ thể,người lao tâm khổ tứ lo nghĩ, hoại huyết nên dùng. Liều dùng 8-16g một ngày, cóthể dùng tới 40g dưới dạng thuốc sắc hoặc phối hợp với các loại thuốc khác.Bài thuốc Tứ Vật. (Theo Thuốc bổ cho phụ nữ) gồm:Xuyên khung 6gĐương quy 12gThục địa 12gBạch thược 8gSắc uống trong ngày; Dùng 5-10 thang. Để chữa thiếu máu, cơ thể suy nhược,kinh nguyệt không đều, đau ở rốn, đẻ xong lâu sạch, máu hôi chảy kéo dài.Bài Lục vị Địa hoàng hoàn (Theo Trung y)Thục địa 320gSơn thù du 160gHoài sơn 160gMẫu đơn bì 120gBạch phục linh 120gTrạch tả 120g5 vị ở dưới được sấy khô rồi tán thành bột. Thục địa giã cho mề m nhũn, thêm mậtong. Tất cả trộn thật đều rồi viên thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống 20-30 viên(tương đương 8-12g) uống trước bữa ăn.Chữa đau đầu, chóng mặt, cổ khô đau, miệng lưỡi lở loét, tai ù, răng lung lay, lưngđau gối mỏi, di tinh, mộng tinh, đổ mồ hôi trộ m, phụ nữ kinh nguyệt không đều,trẻ em gầy yếu. ...