Cây thuốc, vị thuốc phòng và chữa bệnh nội tiết

Tài liệu "Cây thuốc, vị thuốc phòng và chữa bệnh nội tiết" trình bày các nội dung chính sau: Hệ nội tiết, đại cương về hệ nội tiết và hormon, các tuyến nội tiết, bệnh nội tiết, rối loạn chuyển hóa và những bài thuốc đông y đặc trị, cây thuốc và vị thuốc chữa bệnh nội tiết và rối loạn chuyển hóa,... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây thuốc, vị thuốc phòng và chữa bệnh nội tiết vũ QUỐC TRUNG p h ò n g ụầ c h ữ đ b ệ n ho NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA THÔNG TIN CÂY THUAC, vị thuốcPHÒN6 VÀ CHỮA BỆNH NỘI TIẾT Thạc sỹ, Lương y VŨ QUỐC TRUNGCÂY THUỐC, VỊ THUỐCPHÒNG VÀ CHỮA BÊNH NÔI TIẾT NHÀ XUẤT BẢN VÃN HÓA - THÔNG TIN PHẦN THỨ NHẤTHỆ NỘI TIẾT CHƯƠNG I ĐẠI CƯƠNG VỂ HỆ NỘI TIÊT VÀ HORMON Chức năng của cơ thể được điều hòa bằng hai hệ thốngchủ yếu, đó là hệ thống thần kmh vả hệ thống thê dịchđưỢc gọi là hệ thống nội tiết. Hệ thống nội tiết chủ yếu điều hòa các chức năngchuyển hóa của cơ thê như điều hòa tốc độ các phản ứnghóa học ở tế bào, điều hòa sự vận chuyên vật chẫt quamàng tế bào hoặc quá trình chuyên hóa khác của tế bàonhư sư phát triển, sư bài tiết. Tuy nhiên, tác dụng điều hòacủa các hormon không giông nhau. Một số hormon tácdụng xuất hiện sau vài giây, trong khi một số hormonkhác lại cần vài ngày nhiíng sau đó tác dụng có thê kéodài vài ngày, vài tuần thậm chí vài tháng. Giữa hệ thống nội tiết và hệ thống thần kirửi có mốiliên quan tương hỗ, ít nhất có hai tuyến bài tiết hormondưới tác dụng của kích thích thần kũìh như tuyến thượngthận và tuyến yên. Đồng thời hormon tuyến yên lại đượcđiều hòa bài tiết bởi các tuyến nội tiết khác. TUYẾN NỘI TIẾT LÀ GÌ? Khác với tuyến ngoại tiết như tuyến nước bọt, tuyếntụy ngoại tiết, tuyến dạ dày... la những tuyến có ống dẫn,chât bài tiết dược đo vào một cơ quan nào đó qua ốngtuyến; tuyến nội tiết lại là những tuyến không có ống dẫn,chât bài tiết được đưa vào máu rồi dược máu dưa dến cáccơ quan, các mô trong cơ thê và gây ra các tác dụng ở đó. Các tuyến nội tiết được chia ra hai nhóm: - Các tuyến có chức năng hỗn hợp; vừa có chức năngnội tiết, và vừa có các chức năng ngoại tiết (tuyến sinhdục, tuyến tụy). - Các tuyến chỉ có chức năng nội tiết (tuyến yên, tuyếngiáp, tuyến cận giáp, tuyến thượng thận, tuyến sinh dụcnam và nữ, rau thai (hình 1).8 HORMON LÀ GÌ? Hormon là những chất có hoạt tính sinh học cao, đượctổng hợp trong các tuyến nội tiết, đi thắng vào trong máu,có tác dụng điều hòa chức năng các cơ quan vá hệ thống cáccơ quan trong cơ thê ở nơi xa mà chúng được tổng hỢp. Một tuyến nội tiết có thể tổng hợp một vài hormon cótác dụng khác nhau ví dụ: tuyến giáp tiết thyroxin vàthyrocanxitonin, tuyến tuy tiết insulin, glucagon,somatostatin. Tuyến thượng thận tiết glucocorticoit vàmineralo - corticoit v.v... Ngoài ra, một hormon có thểđược tiết ra bởi nhiều tuyến nội tiết khác nhau, ví dụ: cáchormon sirủì dục có thể được tiết ra ở các tuyến sinh dụcvà tuyến thượng thận, somatostatin dược tiết ra ở vùnghy phothalamus và ở tế bào D của đảo tụy Langerhans. Hormon không chỉ được tổng hỢp trong các tuyến nộitiết, mà còn được tổng hợp ưong tế báo thần kinh tiết(apudocyte) thuộc hệ thống APUD. Apudocyt cũng nhưcác tế bào khác của hệ thống nội tiết phát triển từ màothần kinh, là cấu trúc bào thai của loại bì, gồm những tếbào có khả năng di bào và khuếch tán mạnh. Apudocyt ởkhắp các cơ quan cần thiết cho sự sống và đóng vai tròquan trọng ưong sự cân bằng nội môi. Khoảng một nửatổng số các apudocyt tập ữung trong các cơ quan tiêu hóa.Cùng với các hormon peptit, các apudocyt cũng tiết cácamữi nguồn gốc sữứi vật; thực hiện chức năng nhưhormon (các neuroarrũn trung gian: dopamin, noradrenalữì,serotonũì). Một số hormon tiêu hóa (bom-berin, gastrm.neurotensin, chât p, encephalm, cholecystokừún,somatostatin, VIP) được tổng hợp từ các apudocyt của cơquan tiêu hóa vá được tổng hợp ở trong các cấu trúc kháccủa não, trong các tế bào thần kinh và tận cùng của hệthần kinh ngoại vi cho nên các hormon này được xếp vàonhóm neuroopetit. Các tê bào thần kữìh thuộc hệ thốngAPUD có thể là nguồn gốc phát triển của các khối u cóchức năng tiết hormon (apudom) trong các cơ quan khácnhau (dạ dày, phổi, gan, ruột v.v...) gây nên những hộichứng nội tiết (hội chứng cushữìg, hội chứng zonlmger -Ellison v.v...). Ngoài hormon còn có một số châd có hoạt tính sinh họcđược tổng hỢp trong các tê bào ngoài hệ thống nội tiếtnhư histamin, acetylcholin, các prostaglandm... Thực tế,các prostaglandm được tong hỢp trong tât cả các tổ chứccủa cơ thể, truyền cho tổ chức nhiệm vụ phải thực hiệncủa hormon. Prostaglandin có tác dung điều hòa các phảnứng hóa sinh trong tât cả các cơ quan của cơ thê. Trongmột ngày cơ thể tổng hỢp Im g prostaglandm làthromboxan và prostacyclũì. Theo câu trúc hóa học, các hormon được chia ra 4nhóm: proteopeptit, glucoproteit, axit amin và steroit. Theo tác dụng sừih lý, hormon được chia ra; hormonkhởi động và hormon thực hiên. Các hormon khỏi động lànhững yếu tố hoạt hóa hoạt dộng của các tuyến nội tiết khác bao gồm các neurohormon của vùng hyphotha- lamus và các hormon kích thích t ...