CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH HỆ XƯƠNG KHỚP – PHẦN 2

Viêm xương và khớp do lao 2.1. Đặc điểm trên phim X quang thường quy- Tiêu xương là chính. - Rất ít có đặc xương, hiếm có ổ abcès và mảnh xương chết.- Thường có tổn thương khớp kèm theo.2.2. Vị trí tổn thương - Bệnh khu trú hầu hết là ở đầu xương gần sụn các khớp lớn, đảm nhận chức năng cơ học nặng nề: khớp háng, đầu gối, cổ chân, vai, cổ tay, khuỷu tay, cột sống (viêm xương - khớp cột sống - spondylodiscite). Tỉ lệ mắc bệnh lao không ưu tiên cho một lứa...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH HỆ XƯƠNG KHỚP – PHẦN 2 CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH HỆ XƯƠNG KHỚP – PHẦN 22. Viêm xương và khớp do lao2.1. Đặc điểm trên phim X quang thường quy- Tiêu xương là chính.- Rất ít có đặc xương, hiếm có ổ abcès và mảnh xương chết.- Thường có tổn thương khớp kèm theo.2.2. Vị trí tổn thương- Bệnh khu trú hầu hết là ở đầu xương gần sụn các khớp lớn, đảm nhận chức năngcơ học nặng nề: khớp háng, đầu gối, cổ chân, vai, cổ tay, khuỷu tay, cột sống(viêm xương - khớp cột sống - spondylodiscite). Tỉ lệ mắc bệnh lao không ưu tiêncho một lứa tuổi nào, và giới tính không có sự khác biệt.- Viêm khớp lao hầu như chỉ ở một khớp. Bệnh thường được phát hiện khi có cácdấu hiệu viêm khớp trung bình và mạn tính: đau, hạn chế cử động, đôi khi sưng,tăng nhiệt tại chỗ. Đương nhiên tốc độ máu lắng tăng và thường có bệnh cảnh lao.2.3. Hình ảnh X quang và tiến triểnViêm xương - khớp lao có những dấu hiệu mà lúc đầu còn kín đáo như: bờ củadiện khớp mờ, có loãng xương dưới sụn khớp. Sau đó các triệu chứng trở nên rõhơn:- Hẹp khe khớp.- Bờ khớp không đều.- Các hình khuyết quanh sụn, thường thể hiện rất sớm.- Phá hủy xương dưới sụn, ranh giới không r õ, xuất hiện hai bờ khớp trong lòngđầu xương có đậm độ giảm rõ rệt. Nếu điều trị được tiến hành trước khi có phá hủy sụn quan trọng, bệnh sẽ khỏikhông để lại di chứng. Tiến triển tự nhiên có thể âm thầm dẫn tới phá khớp và sauđó là cứng dính khớp.Trong một số trường hợp, các dấu hiệu X quang lại kín đáo, so sánh các phim đ ãchụp, nhất là chụp cắt lớp, có thể giúp phát hiện các phá hủy xương khó nhìn thấytrên các phim chụp thường. Cuối cùng, một số thể khởi đầu từ bao hoạt dịch màtrên thực tế không có dấu hiệu X quang nào, chỉ thấy được trên hình ảnh cộnghưởng từ hoặc trên hình ảnh siêu âm. Chẩn đoán xác định là cần thiết để tiến hành điều trị chống lao, điều đó làm đượcbằng cách nuôi cấy dịch chọc dò, làm Test phản ứng chuỗi RNA, thậm chí bằngsinh thiết bao hoạt dịch trong những trường hợp khó nhất.2.4. Các thể lâm sàng2.4.1. Lao khớp háng Những dấu hiệu điện quang đầu tiên là mất chất vôi và hẹp khe khớp. Các hìnhkhuyết xương ở bờ mờ khu trú gần nơi bám của dây chằng tròn, ở phần trên củađáy ổ cối và phần trước hoặc sau của cổ xương đùi. Về sau, các tổn thương trở nênrõ ràng hơn. Các hình áp xe thấy được trong phần mềm.2.4.2. Lao khớp gối (U lạnh đầu gối) Đầu tiên, tràn dịch nội khớp rất dễ thấy dưới dạng mờ hình quả lê ở mặt dưới củagân cơ tứ đầu. Mất chất vôi với hình khuyết quanh sụn khớp khu trú ở chu vi gờxương chày, ở phần ngoài các lồi cầu và trong rãnh liên lồi cầu.2.4.3. Lao khớp cổ tay (U lạnh cổ tay) Ban đầu, bệnh biểu hiện bởi mất chất vôi sớm của toàn bộ khối xương cổ tay, vàthường có hẹp khe khớp. Về sau có thể có các trật khớp nhẹ (subluxation).2.4.4. Lao khớp vai Ban đầu, ngoài mất chất vôi, dấu hiệu đặc trưng nhất là hình khuyết màng sụncủa phần trên chỏm xương cánh tay có hình cái rìu. Về sau, các hủy hoại x ương sẽrõ hơn.2.4.5. Lao khớp cùng - chậu Thường xảy ra ở người trẻ, ở cả 2 bên và hầu hết là nam giới nên rất dễ nhầm vớiviêm cột sống dính khớp. Nhưng viêm khớp chỉ ở một bên. Sự mở rộng khe khớpthường kèm với đậm đặc vùng rìa sớm. Các áp xe có thể xuất hiện ở xa.2.4.6. Lao xương khớp ở trẻ em Quá trình lao kéo theo sự thay đổi của mạng mạch máu đầu xương với sự xuấthiện sớm và phát triển non của các nhân cốt hóa. Cứng dính xương tự phát thườnggặp.2.5. Viêm lao xương - khớp cột sống (Bệnh Pott)2.5.1. Thể điển hình ở người trẻ Khu trú ở lưng, bệnh được phát hiện do đau và cứng cột sống. Sự có mặt mộtbệnh cảnh lao rất có giá trị và làm cho việc đi tìm dấu hiệu đau khi ấn hoặc gõ mộtgai đốt sống, đôi khi chỉ một dấu hiệu thần kinh cũng trở n ên rất giá trị.X quang có tầm quan trọng, phải có phim chụp thẳng và nghiêng chính xác cáckhoang liên đốt sống, không được lệch, và có thể các phim chụp cắt lớp thẳng vànghiêng.Có 3 loại hình ảnh X quang chính:- Khoang liên đốt sống bị hẹp lại.- Các mặt đốt sống tương ứng bị ăn mòn, bị gặm, mất chất vôi, đôi khi có các h ìnhkhuyết đối xứng.- Các phần mềm quanh đốt sống, ở đó người ta có thể nhận ra đám mờ hình thoi,biểu hiện áp xe lạnh do lao. Về sau, hẹp đĩa liên đốt sống tăng lên, các đốt sống bị phá hủy lồng khít vàonhau, dẫn tới bướu gù, ta có thêm triệu chứng “các cung sườn hình nan hoa”. Cácgai xương phía trước xuất hiện muộn hơn. Muộn hơn nữa, các mảnh đốt sống còn lại sẽ dính vào nhau, tạo thành một khốiđốt sống. Dưới tác dụng điều trị, người ta thấy hình đặc xương bao quanh các ổ tiêuxương, sau đó quá trình sữa chữa diễn ra dần dần nhưng các tổn thương đã có vẫntồn tại và thành các di chứng.2.5.2. Các thể không điển hình- Tùy theo đoạn tổn thương: ở cột sống cổ thường được phát hiện nhanh nhưng cóthể mang những biểu hiện thần kinh nặng. Ngược lại, ...