Chẩn đoán phân tử các tác nhân gây bệnh

Các kỹ thuật phân tử đóng vai trò rất quan trọng trong phát hiện các tác nhân gây bệnh. Chúng rất nhậy, đặc hiệu, cho kết quả nhanh hơn hẳn kỹ thuật kinh điển. Kỹ thuật phân tử xác định được các týp vi khuẩn, virus, tìm ra các chủng kháng thuốc, định lượng được vi khuẩn, virus, do đó nâng cao hiệu quả điều trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chẩn đoán phân tử các tác nhân gây bệnh TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 CHẨN ĐOÁN PHÂN TỬ CÁC TÁC NHÂN GÂY BỆNH Hoàng Văn Sơn1TÓM TẮT 1 polymerase chain reactions (PCR). The more Các kỹ thuật phân tử đóng vai trò rất quan modern technique is whole genome sequencingtrọng trong phát hiện các tác nhân gây bệnh. (WGS).Chúng rất nhậy, đặc hiệu, cho kết quả nhanh hơnhẳn kỹ thuật kinh điển. Kỹ thuật phân tử xác định I. ĐẶT VẤN ĐỀđược các týp vi khuẩn, virus, tìm ra các chủng Từ thập kỷ cuối thế kỷ 20 đến nay, cáckháng thuốc, định lượng được vi khuẩn, virus, do kỹ thuật phân tử ngày càng được sử dụngđó nâng cao hiệu quả điều trị. Một số kỹ thuật có nhiều để xác định các tác nhân gây bệnh, hỗthể thực hiện ngay ở tuyến cơ sở, ở nơi cần chăm trợ hoặc thay thế các kỹ thuật kinh điển. Dosóc (POCT). Trong các kỹ thuật phân tử, xét đó, việc tìm ra tác nhân gây bệnh càng thuậnnghiệm khuếch đại acid nucleic (NAAT) được tiện, dễ dàng, nhanh chóng hơn, độ nhậy cao,dùng phổ biến nhất, chủ yếu là các kỹ thuật PCR chính xác hơn. Các kỹ thuật phân tử còn tìm(phản ứng trùng hợp chuỗi). Hiện đại nhất là kỹ ra các loại vi khuẩn, virus kháng thuốc, giúpthuật giải trình từ toàn bộ hệ gen (WGS). tăng cường hiệu quả điều trị. Trong các kỹ thuật phân tử, chủ yếu sử dụng các xétSUMMARY nghiệm khuếch đại acid nucleic (NAATs, MOLECULAR DIAGNOSTICS OF Nucleic acid amplification tests). PATHOGENS The molecular techniques play very II. CÁC KỸ THUẬT PHÂN TỬimportant role in the detection of pathogens. Bên cạnh các kỹ thuật kinh điển sử dụngThey are sensitive, specific, giving results much kính hiển vi, nuôi cấy vi khuẩn, virus, các kỹmore quickly than classic techniques. The thuật phân tử ngày càng đóng vai trò rất quanmolecular techniques can type the bacteria and trọng để tìm tác nhân gây bệnh. Sau đây làvirus, identify drug - resistant species and các kỹ thuật phân tử được áp dụng, từ các xétdetermine bacterial and viral load, so, improve nghiệm khuếch đại acid nucleic đến giải trìnhthe treatment result. Some techniques can be tự toàn bộ hệ gen (whole genomeperformed in basic laboratory, as point-of-care sequencing, WGS):testing (POCT). The nucleic acid amplification 2.1. Kỹ thuật PCR (Polymerase chaintests (NAATs) have been widely used, mainly reaction, phản ứng trùng hợp chuỗi) PCR, real-time PCR (PCR thời - thực),1 Hội Hóa sinh Y học VN RT - PCR (reverse transcription polymeraseChịu trách nhiệm chính: Hoàng Văn Sơn chain reaction), real - time RT - PCR (rRT-Email: vsonhoang@gmail.com PCR), nested PCR (PCR - tổ), multiplexNgày nhận bài: 3-10-2023 PCR.Người phản biện khoa học: PSG.TS Nguyễn Các kỹ thuật PCR đóng vai trò chủ đạo,Nghiêm Luật được sử dụng nhiều nhất để xác định các tácNgày duyệt bài: 20-10-2023 nhân gây bệnh. Kỹ thuật PCR đơn thuần 5 HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XXVI – HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮCdùng để tìm ra vi khuẩn, virus ,ký sinh trùng; nhân loại sẽ gặp nguy cơ lớn lao. Nên các kỹkhi định lượng, phải dùng real - time PCR. thuật RT-PCR, real-time RT-PCR đã đóngVới virus ADN thì dùng PCR đơn thuần vai trò vô cùng quan trọng.hoặc real - time PCR; với virus ARN, cần kỹ 2.2. LAMP (loop-mediated isothermalthuật RT - PCR để chuyển ARN thành ADN amplifìcation)rồi khuếch đại ADN này, và định lượng Đây là một kỹ thuật khuếch đại đẳng(viral load) bằng kỹ thuật real -time RT - nhiệt đơn giản, chỉ dùng 1 tube, chi phíPCR. Kỹ thuật PCR-tổ làm tăng tính đặc hiệu không cao, khuếch đại được ADN và khi kếtcủa sự khuếch đại ADN. hợp với phiên mã ngược thì cũng phát hiện Rất nhiều khoa xét nghiệm y học trên thế được ARN. Chỉ dùng nhiệt độ 630 và 650giới đã sử dụng thường quy các kỹ thuật trong 1 giờ, không cần máy luân nhiệtPCR trong chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh, ...