CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BƯỚU GIÁP ĐƠN NHÂN

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết. Bệnh lý TG rất đa dạng với những cơ chế sinh bệnh và tổn thương giải phẫu bệnh khác nhau. Bướu giáp còn quen gọi là bướu cổ trong danh từ dân gian, và ngay cả trong nghành y. Thuật ngữ goiter (bướu giáp), có nguồn gốc latinh từ chữ guttur có nghĩa là họng (theo GARNIER và DELAMARE trong Dictionnaire des termes techniques de Médicine) hoặc nguồn gốc thổ ngữ (theo Dictionnaire Petit Larousse) dùng để chỉ sự tăng khối lượng của tuyến giáp bất kể do nguyên nhân gì(1). ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BƯỚU GIÁP ĐƠN NHÂN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BƯỚU GIÁP ĐƠN NHÂNĐẶT VẤN ĐỀTuyến giáp là một tuyến nội tiết. Bệnh lý TG rất đa dạng với những c ơ chế sinhbệnh và tổn thương giải phẫu bệnh khác nhau. Bướu giáp còn quen gọi là bướu cổtrong danh từ dân gian, và ngay cả trong nghành y. Thuật ngữ goiter (bướu giáp),có nguồn gốc latinh từ chữ guttur có nghĩa là họng (theo GARNIER vàDELAMARE trong Dictionnaire des termes techniques de Médicine) ho ặc nguồngốc thổ ngữ (theo Dictionnaire Petit Larousse) dùng để chỉ sự tăng khối lượngcủa tuyến giáp bất kể do nguyên nhân gì(1). Như vậy, từ Bướu trong Bướu giáp –cách gọi thông thường một số bệnh lý TG, có khi lại không phải dùng để chỉ mộtbướu (tumor) thực sự.Bướu giáp có thể lan toả, hoặc tạo thành một hay nhiều nhân; có thể bẩm sinh haymắc phải; có thể lành tính hay ác tính. Bướu giáp có thể có chức năng bình giáp;chức năng tăng (cường giáp) hoặc giảm (nhược giáp)(Error! Reference source not found.).TẦN XUẤT BỆNHTrong một cộng đồng dân cư tỷ lệ mang một nhân giáp thay đổi từ 4%-7%, và nữnhiều hơn nam(12). Bướu giáp đơn nhân hay một nhân giáp là biểu hiện của nhiềubệnh lý như: phình giáp, viêm giáp, bướu lành TG, ung thư TG… Trong bướugiáp đơn nhân đa số là phình giáp (tỷ lệ 60,93%) và bướu tuyến TG lành (tỷ lệ23,02%), còn tỷ lệ ung thư cũng không phải là hiếm: 14,8%(2).CHẨN ĐOÁNNgày nay với những tiến bộ của các phương tiện cận lâm sàng, người ta cókhuynh hướng chẩn đoán bản chất một nhân giáp chính xác, cụ thể và chi tiết hơn:bướu độ mấy; bướu cường năng, bình giáp hay nhược năng; bướu thật hay chỉ làtổn thương giả bướu; nếu thực sự là bướu thì đó là bướu lành hay bướu ác; nếu làung thư thì định rõ xếp hạng T,N,M và giai đoạn ... trước khi có chỉ định điều trị,nhằm đạt được kết quả tốt nhất về phương diện bệnh học cũng như thẩm mỹ, tâmlý cho BN. Một số xét nghiệm cận lâm sàng cũ như đo chuyển hóa cơ bản, phản xạđồ gân gót, thời khoảng Q-Kd, xạ hình TG ít được dùng vì ít có giá trị lại mất thờigian và tiền bạc.Chẩn đoán dựa vào LS và các xét nghịêm CLSLâm sàngMột nhân giáp ở thuỳ P, thuỳ T hay eo giáp. Hạch cổ …Xét nghịêm CLSCác xét nghiệm cơ bản như- Xét nghiệm chức năng TG: T3, T4; FT3, FT4 và TSH-Xét nghiệm miễn dịch học: Các tự kháng thể kháng giáp.+ Tg Ab (Thyroglobulin antibody): kháng thể kháng thyroglobulin.+ TPO Ab (Thyro peroxydase antibody): kháng thể peroxydase giáp.+ TSH-R Ab (stimulating): kháng thể kích thích thụ thể TSH.+ TSH-R Ab (blocking): kháng thể ức chế thụ thể TSH.Ngoài ra, người ta thường dựa vào: Siêu âm TG, Chọc hút sinh thiết bằng kimnhỏ (FNA-Fine Needle Aspiration), Ch ụp cắt lớp vi tính (CTscanner), PET CTscanner, Sinh thiết lạnh.-Siêu âmTGSiêu âm TG là một xét nghiệm quan trọng trong việc khảo sát các bệnh lý TG.Phương tiện này có lợi điểm: Dễ thực hiện, an toàn, rẻ tiền song lại rất hiệu quả.Siêu âm có thể cho biết vị trí, kích thước, của nhân giáp; kể cả những nhân khôngsờ thấy trên lâm sàng. Siêu âm xác định được nhân giáp là đặc,nang hay hỗn hợp.Siêu âm có khả năng phát hiện một số dấu hiệu nghi ngờ ác tính: giới hạn khôngrõ, có chồi sùi trong nang, mạch máu tăng sinh, vôi hoá… ở giai đoạn trễ, siêu âmcó thể thấy hạch vùng, thuyên tắc tĩnh mạch.Đối với một nhân giáp nhỏ, siêu âm được sử dụng để hướng dẫn chọc hút sinhthiết bằng kim nhỏ (FNA). Ngoài ra siêu âm còn cho biết chính xác thể tích củaTG giúp cho việc đo liều trong xạ trị TG.Tuy nhiên , trừ một số bác sỹ siêu âm TG có kinh nghiệm, siêu âm không cho biếtchắc chắn một nhân giáp là lành hay ác tính.-Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)Chụp cắt lớp vi tính cho thấy các thương tổn khu trú và sự lan rộng (chèn ép, xâmlấn hay di căn…). Hình ảnh tổn thương trên TG và các cơ quan lân cận được thấyrõ ràng hơn trên chụp cắt lớp vi tính, giúp nhà ngoại khoa rất nhiều trong khi phẫuthuật TG. Tuy nhiên, cũng như siêu âm, nó không thể phân biệt được giữa nhânlành và nhân ác(Error! Reference source not found.).-Chọc hút sinh thiết băng kim nhỏ (FNA-Fine Needle Aspiration)Chọc hút sinh thiết bằng kim nhỏ đã được mô tả từ những năm 1920, nhưng vì kếtquả khi đó cho tỷ lệ âm giả quá cao nên phương pháp này bị rơi vào quên lãng mộtthời gian dài. Đến năm 1952 Sdeston đã thay kim 18 bằng kim 22 báo cáo cho kếtquả tốt. Nhờ những tiến bộ trong việc nghiên cứu hình thái học của tế bào, lại có siêuâm dẫn đường FNA ngày càng được sử dung rộng rãi. Ngày nay FNA đã trở thànhphương tiện đơn giản, an toàn, hiệu quả và ít tốn kém; đóng vai trò quan trọng trongchẩn đoán bản chất một nhân giáp. FNA tuyến giáp là phương tiện chẩn đoán đã đượcthực hiện phổ biến hơn hai thập kỷ qua tại các nước Âu-Mỹ và được xem là phươngpháp tốt nhất đánh giá bản chất của hạt giáp(Error! Reference source not found.).FNA cho biết chính xác bản chất một nhân giáp: bướu lành tính, nghi ngờ hay áctính; có thể đưa ra loại tổ ...