Chế tài bồi thường thiệt hại trong thương mại quốc tế qua Luật Thương mại Việt Nam, công ước Cisg và bộ nguyên tắc Unidroit

Bài viết này nghiên cứu nhằm tìm hiểu sự khác biệt và bổ trợ giải thích cho nhau giữa ba văn bản về chế tài bồi thường thiệt hại; Kiến nghị hoàn thiện chế tài bồi thường thiệt hại của Luật Thương mại Việt Nam cho tương thích với luật thương mại quốc tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chế tài bồi thường thiệt hại trong thương mại quốc tế qua Luật Thương mại Việt Nam, công ước Cisg và bộ nguyên tắc Unidroit THỰC TIỄN PHÁP LUẬT CHẾ TÀI BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ QUA LUẬT THƯƠNG MẠI VIỆT NAM, CÔNG ƯỚC CISG VÀ BỘ NGUYÊN TẮC UNIDROIT Nguyễn Thị Hồng Trinh (*) Đối với hợp đồng thương mại quốc tế, khi xảy ra hành vi vi phạm hợp đồng, một trong những chế tài được áp dụng phổ biến là bồi thường thiệt hại1. Luật Thương mại Việt Nam 1997 và 2005 đều dành điều khoản (Điều 229 Luật 1997 và Điều 320 Luật 2005) để quy định vấn đề này. Công ước Viên 1980 về mua bán hàng hóa quốc tế (Công ước CISG) cũng dành Mục II Chương 5 cho chế tài bồi thường thiệt hại. Bộ nguyên tắc của Unidroit2 về hợp đồng thương mại quốc tế (sau đây gọi tắt là Bộ nguyên tắc Unidroit) dành Mục 4 Chương 7 để thống nhất các vấn đề về bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, những quy định trên lại có những điểm khác biệt trong thuật ngữ, trong cách giải thích và trong thực tế áp dụng. Nằm trong nỗ lực hài hòa hóa pháp luật cho hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế, bài viết sẽ phân tích những điểm còn khác biệt giữa những quy định trên.1. Sự khác biệt và bổ trợ giải thích cho giá trị tổn thất thực tế, trực tiếp mà bên bịnhau giữa ba văn bản về chế tài bồi vi phạm phải chịu do bên vi phạm gây ra và khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạmthường thiệt hại Bồi thường thiệt hại là hình thức trách đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vinhiệm do không thực hiện hay thực hiện vi phạm4”.không đúng nghĩa vụ hợp đồng mua bán Điều 74 Công ước CISG đưa ra khung cơhàng hóa quốc tế được tất cả các hệ thống bản cho việc đền bù thiệt hại: “Thiệt hại dopháp luật trên thế giới áp dụng3. Luật Thương vi phạm hợp đồng của một bên là tổng số cácmại Việt Nam 2005 quy định về chế tài bồi tổn thất kể cả lợi tức bị mất, mà bên kia phảithường thiệt hại tại Điều 302. Chế tài này sẽ chịu do hậu quả của việc vi phạm hợp đồng.được áp dụng cho hợp đồng mua bán hàng Những thiệt hại như vậy không thể vượt quáhóa quốc tế khi luật điều chỉnh hợp đồng là tổn thất mà bên vi phạm hợp đồng đã dự đoánluật Việt Nam. được hoặc buộc phải dự đoán được trong thời “Điều 302: Bồi thường thiệt hại điểm ký kết hợp đồng như là hậu quả có thể 1. Bồi thường thiệt hại là việc bên vi phạm xảy ra của vi phạm hợp đồng đó, trên cơ sởbồi thường những tổn thất do hành vi vi phạm các thông tin và tình tiết mà bên vi phạm hợphợp đồng gây ra cho bên bị vi phạm. đồng đã biết hoặc phải biết vào thời điểm 2. Giá trị bồi thường thiệt hại bao gồm đó”5. Bộ nguyên tắc Unidroit đưa ra những(*) Giảng viên Khoa Luật - Đại học Huế(1) Xem thêm 50 phán quyết trọng tài quốc tế chọn lọc, Trung tâm trọng tài quốc tế VIAC, Hà nội, 2002.(2) Unidroit: Viện quốc tế về nhất thể hoá pháp luật tư (BT) .(3) Xem Giáo trình luật hợp đồng thương mại quốc tế, Nxb. Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2007, tr.57.(4) Luật Thương mại Việt Nam 2005, Nxb. Lao động - xã hội, 2005, tr. 143.(5) Xem John Y. Gotanda, Using the UNIDROIT principles to fill gaps in the CISG, Hart Publishing, 2008, tr.6,10. 1148 INGHIÊN CỨU LẬP PHÁPI Số 22(159) 2009 THỰC TIỄN PHÁP LUẬTquy phạm chung cho hợp đồng thương mại 1. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại baoquốc tế với mục tiêu thiết lập một bộ nguyên gồm trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vậttắc cân bằng để áp dụng trên thế giới không chất, trách nhiệm bồi thường bù đắp tổn thấtphụ thuộc vào truyền thống pháp luật và điều về tinh thần…kiện kinh tế xã hội của các nước. Bộ nguyên 3. Người gây thiệt hại về tinh thần chotắc này có Mục 4 Chương 7 quy định về bồi người khác do xâm phạm đến tính mạng,thường thiệt hại. sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín củaa. Về phạm vi thiệt hại được đền bù người đó thì ngoài việc chấm dứt hành vi vi Khi xác định th ...