Chỉ số chất lượng nước

Những báo cáo đánh giá chất lượng nước (CLN) truyền thống thường bao gồm cáctóm tắt thống kê phức tạp theo thành phần CLN cũng như theo nguồn nước. Dạngthông tin như vậy chỉ có giá trị đối với các chuyên gia về CLN, nhưng có thể khôngcó ý nghĩa đối với người dân, các nhà quản lý hay các nhà làm luật, những ngườicần các thông tin ngắn gọn, súc tích về nguồn nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chỉ số chất lượng nước Chỉ số chất lượng nước - Water Quality Index-WQII. Đặt vấn đềNhững báo cáo đánh giá chất lượng nước (CLN) truyền thống thường bao gồm cáctóm tắt thống kê phức tạp theo thành phần CLN cũng như theo nguồn nước. Dạngthông tin như vậy chỉ có giá trị đối với các chuyên gia về CLN, nhưng có thể khôngcó ý nghĩa đối với người dân, các nhà quản lý hay các nhà làm luật, những ngườicần các thông tin ngắn gọn, súc tích về nguồn nước. Do vậy, người ta đã sử dụngChỉ số chất lượng nước (Water Quality Index-WQI) trong công tác đánh giá CLN.WQI là là một phương tiện có khả năng tập hợp một lượng lớn các số liệu, thôngtin về chất lượng nước, đơn giản hóa các số liệu chất lượng nước, để cung cấpthông tin dưới dạng dễ hiểu, dễ sử dụng cho các cơ quan quản lý tài nguyên nước,môi trường và công chúng...Trong công tác quy hoạch quản lý tài nguyên nước, việc phân vùng CLN trên mộtdiện rộng là một yêu cầu hết sức quan trọng và WQI là một công cụ hữu hiệu đểđáp ứng nhiệm vụ này. Để phục vụ cho công tác quy hoạch tài nguyên nước củaViện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, WQI đã được được nghiên cứu và sử dụngcho đánh giá CLN.II. Phân tích một số dạng WQITrên thế giới hiện nay có nhiều dạng WQI đang được sử dụng, trong đó đáng chú ýlà WQI của Canada (The Canadian Council of Ministers of the Environment- CCME,2001). WQI-CCME được xây dựng dựa trên rất nhiều số liệu khác nhau sử dụngmột quy trình thống kê với tối thiểu 4 thông số và 3 hệ số chính (F1-phạm vi, F2-tần suất và F3-biên độ của các kết quả không đáp ứng được các mục tiêu CLN-giới hạn chuẩn). WQI-CCME là một công thức rất định lượng và việc sử dụng hếtsức thuận tiện với các thông số cùng các giá trị chuẩn (mục tiêu CLN) của chúng cóthể dễ dàng đưa vào WQI-CCME để tính tóan tự động. Tuy nhiên, trong WQI-CCME, vai trò của các thông số CLN trong WQI được coi như nhau, mặc dù trongthực tế các thành phần CLN có vai trò khác nhau đối với nguồn nước ví dụ nhưthành phần chất rắn lơ lửng không có ý nghĩa quan trọng đối với CLN nguồn nướcnhư thành phần oxy hòa tan.WQI của Quỹ Vệ sinh Quốc gia Mỹ (National Sanitation Foundation-NSF) là mộttrong các bộ chỉ số chất lượng nước được dùng phổ biến. WQI-NSF được xâydựng bằng cách sử dụng kỹ thuật Delphi của tập đoàn Rand, thu nhận và tổng hợpý kiến của một số đông các chuyên gia khắp nước Mỹ để lựa chọn các thông sốCLN quyết định sau đó xác lập phần trọng lượng đóng góp của từng thông số (vaitrò quan trọng của thông số - wi) và tiến hành xây dựng các đồ thị chuyển đổi từcác giá trị đo được của thông số sang chỉ số phụ (qi). WQI-NSF được xây dựng rấtkhoa học dựa trên ý kiến số đông các nhà khoa học về chất lượng nước, có tínhđến vai trò (trọng số) của các thông số tham gia trong WQI và so sánh các kết quảvới giá trị chuẩn (mục tiêu CLN) qua giản đồ tính chỉ số phụ (qi). Tuy nhiên các giátrị trọng số (wi) hoặc giản đồ tính chỉ số phụ (qi) trong WQI-NSF chỉ thích hợp vớiđiều kiện chất lượng nước của Mỹ.Do vậy, cần có các WQI phù hợp với điều kiện của Việt Nam, ví dụ ở vùng Đồngbằng sông Cửu Long, nền nhiệt độ thường thay đổi rất ít hoặc có thể nói không cóthay đổi nên yếu tố nhiệt độ nguồn nước có thể bỏ qua trong WQI, để sử dụngtrong thực tế.III. Các WQI được đề xuất3.1 WQI-2WQI này lấy cơ sở của WQI-CCME nhưng có thay đổi các hệ số tính.√F1M2+F2M2+F3M2WQI-2 = 100 - 1.732Trong đó: F1M, F2M và F3M là các hệ số F1,F2 và F3 trong CCME-WQI được thayđổi với việc đưa các trọng số vào công thức tính của các hệ số này.WQI-CCME được sử dụng để tính cho số liệu của cả năm, trong khi đó WQI-2 đềxuất được sử dụng để tính cho số liệu của một tháng. Nếu trong một tháng cónhiều dẫy số liệu, thì kết quả WQI-2 của một tháng được tính dựa trên trung bìnhcủa các dẫy số liệu đó. Tương tự, WQI-2 của một năm sẽ được tính dựa trên trungbình của các tháng trong năm.3.2 WQI-4WQI-4 được đề xuất dựa trên phương pháp của WQI-NSF trong đó các giản đồchuyển đổi các giá trị của số liệu sang chỉ số phụ được thiết lập dựa trên việc sosánh với các giá trị giới hạn (các tiêu chuẩn CLN được lựa chọn theo mục tiêu sửdụng) và trọng số của các thông số CLN được tham khảo từ ý kiến chuyên gia vàtừ các so sánh thực tế. Chỉ số CLN đề xuất này có 8 thông số bao gồm: pH, tổngchất rắn lơ lửng (TSS), độ đục, oxy hòa tan, tổng nitơ, tổng photpho, nhu cầu oxysinh hóa (BOD5) và coliform. Thang phân loại CLN dựa theo phân loại trong WQI-NSF.Các WQI-2 và WQI-4 được sử dụng để đánh giá số liệu CLN trên sông Sài Gòn tạiPhú Cường, Bình Phước và Phú An trong thời gian từ 2003 đến 2007. Các kết quảtrình bày trong hai hình sau: Hình 01: Kết quả tính WQI-2 cho sông Sài Gòn Hình 02: Kết quả tính WQI-4 cho sông Sài GònCác kết quả đánh giá CLN dựa trên WQI-2 và WQI-4 cho 3 vị trí trên sông Sài Gònnói chung, phù hợp với xu hướng thực tế và cũng không khác biệt nhiều với cácđánh g ...