Chiều cạnh giới của di dân lao động thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước - Đặng Nguyên Anh

Bài viết "Chiều cạnh giới của di dân lao động thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" giới thiệu đến các bạn quy mô di dân, hướng di chuyển lao động, động lực di cư, quyết định chuyển cư, khó khăn và trở ngại khi di chuyển lao động,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chiều cạnh giới của di dân lao động thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước - Đặng Nguyên Anh X· héi häc sè 2 (90), 2005 23 ChiÒu c¹nh giíi cña Di d©n lao ®éng thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc §Æng Nguyªn Anh Gièng nh− c¸c quèc gia kh¸c, di d©n ë ViÖt Nam lµ mét hiÖn t−îng kinh tÕ-x· héi mang tÝnh quy luËt, mét cÊu thµnh tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn. Di d©n lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt chung, còng gièng nh− chÝnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë c¸c quèc gia. Di d©n lao ®éng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, lµ biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt cña sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc, vïng miÒn l·nh thæ. D−íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa, nh÷ng chªnh lÖch vÒ møc sèng, kh¸c biÖt trong thu nhËp, c¬ héi viÖc lµm, nhu cÇu dÞch vô x· héi vµ søc Ðp sinh kÕ ®ang ngµy cµng trë thµnh nh÷ng ¸p lùc c¬ b¶n t¹o nªn c¸c dßng di chuyÓn lao ®éng trong vµ ngoµi n−íc. T¹i nhiÒu ®Þa ph−¬ng, ng−êi ng−êi ra ®i, nhµ nhµ cã lao ®éng ®i lµm ¨n xa, kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, tuæi t¸c. Tuy cã nhiÒu lý do kh¸c nhau, song tÊt c¶ ®Òu mong muèn cã ®−îc mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n cho gia ®×nh vµ b¶n th©n. Tho¸t ly khái ®ång ruéng kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi n«ng th«n n−íc ta trong t×nh tr¹ng nh©n m·n cè h÷u bao ®êi nay. Song tõ 5-10 n¨m trë l¹i ®©y, di d©n lao ®éng diÔn ra víi quy m«, ®iÒu kiÖn vµ b¶n chÊt kh¸c tr−íc. Bµi viÕt nµy nh»m môc ®Ých xem xÐt ®Æc tr−ng cña di d©n nh×n tõ gãc ®é giíi, tËp trung ®¸nh gi¸ lo¹i h×nh di d©n lao ®éng n÷ ra ®« thÞ vµ ®Õn c¸c khu c«ng nghiÖp, chÕ xuÊt. KhÝa c¹nh giíi trong di d©n lµ rÊt quan träng song th−êng bÞ l·ng quªn trong nghiªn cøu, thËm chÝ bÞ phñ nhËn trong mét sè chÝnh s¸ch. Víi môc ®Ých ®ã, bµi viÕt sÏ kh«ng ®Ò cËp ®Õn c¸c h×nh th¸i di d©n kh¸c nh− xuÊt khÈu lao ®éng, du häc tù tóc, kÕt h«n víi ng−êi n−íc ngoµi hoÆc bu«n b¸n phô n÷, trÎ em qua biªn giíi lµ nh÷ng lo¹i h×nh di d©n cã sù tham gia ®«ng ®¶o cña phô n÷ song sÏ ®−îc bµn ®Õn vµo mét dÞp kh¸c. 1. Quy m« di d©n Cho ®Õn mét sè n¨m gÇn ®©y, tho¸t ly khái quª h−¬ng vÉn ®−îc coi lµ vÊn ®Ò cña nam giíi. T¹i nhiÒu hé gia ®×nh, ®i lµm ¨n xa ®−îc coi lµ viÖc cña nam giíi cßn phô n÷ ë l¹i ch¨m sãc cha mÑ, con c¸i hay ng−êi th©n. Ngay c¶ khi n÷ giíi tham gia di d©n th× kho¶ng c¸ch di chuyÓn còng rÊt ng¾n, vµ nam giíi vÉn lµ ng−êi ra quyÕt ®Þnh chÝnh ®èi víi viÖc chuyÓn c−. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ x· héi vÒ vÞ thÕ cña ng−êi phô n÷, quan niÖm nµy ®−a ra h×nh ¶nh n÷ giíi, dï lµm mÑ, lµm vî hay lµ con g¸i trong gia ®×nh nh− nh÷ng ®èi t−îng di d©n phô thuéc. Khu«n mÉu di d©n nãi trªn kh«ng cßn ®óng víi thùc tÕ h«m nay khi mµ hÇu Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 24 ChiÒu c¹nh giíi cña di d©n lao ®éng... nh− ®Þa ph−¬ng nµo còng cã ng−êi di d©n vµ lao ®éng n÷ ®i lµm ¨n xa nhµ. Nh÷ng sè liÖu chÝnh thøc ®−îc c¸c cuéc ®iÒu tra lín thu thËp cho thÊy quy m« di chuyÓn lao ®éng n«ng th«n kh«ng chØ gia t¨ng mµ cßn diÔn ra d−íi nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau víi sù tham gia ®«ng ®¶o cña phô n÷. So víi nh÷ng n¨m 80, quy m« vµ tû suÊt di chuyÓn cña d©n sè n÷ ®· t¨ng gÊp ®«i trong nh÷ng n¨m cuèi 90, ®Æc biÖt tËp trung vµo nhãm tuæi 20-25, ®a sè ch−a lËp gia ®×nh. Do c¸c sè thèng kª vÒ di d©n th−êng kh«ng ®−îc ph©n t¸ch theo chiÒu c¹nh giíi, viÖc x¸c ®Þnh quy m« di chuyÓn cña phô n÷ gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Tuy nhiªn tÝnh ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2002, sè l−îng phô n÷ d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau −íc tÝnh kh«ng d−íi 3,7 triÖu ng−êi. Sè ®«ng trong nhãm nµy lµm lao ®éng phæ th«ng vµ ngµnh nghÒ dÞch vô, lµ c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c khu c«ng nghiÖp, lµ thanh niªn ra thµnh phè t×m viÖc, häc tËp (VAPEC, 2002) • Trong tæng sè h¬n 4,5 triÖu ng−êi thay ®æi n¬i th−êng tró thêi kú 1994-1999, n÷ chiÕm tû träng cao h¬n nam (54% so víi 46%). • Víi mäi vïng miÒn l·nh thæ, møc ®é di c− néi tØnh cña n÷ (4,1%) cao h¬n nam (3,2%). §èi víi c¸c luång di chuyÓn ngo¹i tØnh, kh«ng cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ vÒ tû suÊt di d©n cña nam (3,0%) vµ n÷ (2,8%). • Tû suÊt di d©n cña n÷ trong nhãm 20-24 tuæi cao gÊp ®«i tû suÊt di d©n cña c¸c nhãm tuæi kh¸c. • Tû sè giíi tÝnh (®o b»ng sè nam so víi sè n÷) cña nhãm d©n sè 20-24 tuæi ë khu vùc thµnh thÞ thÊp h¬n n«ng th«n ph¶n ¸nh xu h−íng di d©n cña nhãm n÷ thanh niªn tõ n«ng th«n ra thµnh phè. (Nguån: Tæng §iÒu tra D©n sè 1999) 2. H−íng di chuyÓn Lao ®éng n÷ tõ n«ng th«n di chuyÓn ra ®« thÞ còng nh− ®Õn c¸c khu c«ng nghiÖp ngµy cµng ®«ng ®¶o d−íi nhiÒu ph−¬ng thøc kh¸c nhau. C¸c trung t©m ®« thÞ vµ c¸c thµnh phè lín víi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, kinh doanh, th−¬ng m¹i, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· thu hót mét lùc l−îng lín lao ®éng n÷. Qu¸ tr×nh nµy liªn quan mét phÇn ...