Chính quyền đô thị và quy chế tài chính ngân sách đặc thù: Trường hợp TP. Hồ Chí Minh

Nghiên cứu nhằm: (1) Phân tích đặc thù của xã hội đô thị để thấy rằng quản trị đô thị và quản lý ngân sách đô thị cần có sự khác biệt so với nông thôn; (2) Đánh giá thực trạng quản trị đô thị và quy chế tài chính ngân sách đặc thù - trường hợp TP.HCM; và (3) Đưa ra các khuyến nghị về phân cấp ngân sách và quản trị đô thị cho một đô thị lớn như TP.HCM, trong bối cảnh vận hành theo mô hình chính quyền đô thị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chính quyền đô thị và quy chế tài chính ngân sách đặc thù: Trường hợp TP. Hồ Chí Minh Chính quyền đô thị và quy chế TC-NS đặc thù<br /> <br /> Chính quyền đô thị và quy chế<br /> tài chính ngân sách đặc thù:<br /> Trường hợp TP. Hồ Chí Minh<br /> PGS.TS. Bùi Thị Mai Hoài<br /> <br /> Trường Đại học Kinh tế TP.HCM<br /> <br /> M<br /> <br /> ô hình chính quyền TP.HCM như hiện nay còn có khoảng<br /> cách khá xa so với mô hình chính quyền đô thị. Điều này<br /> làm cho TP.HCM không thể phát triển nổi bật như là tiềm<br /> năng và mục đích đặt ra. Với thực tế đó, được sự chỉ đạo của Trung ương,<br /> TP.HCM đã hoàn tất dự thảo Đề án thí điểm chính quyền đô thị TP.HCM.<br /> Nghiên cứu nhằm: (1) Phân tích đặc thù của xã hội đô thị để thấy rằng<br /> quản trị đô thị và quản lý ngân sách đô thị cần có sự khác biệt so với nông<br /> thôn; (2) Đánh giá thực trạng quản trị đô thị và quy chế tài chính ngân<br /> sách đặc thù - trường hợp TP.HCM; và (3) Đưa ra các khuyến nghị về phân<br /> cấp ngân sách và quản trị đô thị cho một đô thị lớn như TP.HCM, trong bối<br /> cảnh vận hành theo mô hình chính quyền đô thị.<br /> Từ khoá: TP.HCM, chính quyền đô thị, quản trị đô thị, quy chế tài<br /> chính, phân cấp ngân sách.<br /> <br /> 1. Dẫn nhập<br /> <br /> Thời gian qua, TP.HCM đã<br /> được Trung ương phân cấp quản<br /> lý ngày càng mạnh hơn ở nhiều<br /> lĩnh vực1. Nhờ vậy, chính quyền<br /> TP.HCM đã có sự thuận lợi nhất<br /> định trong quá trình điều hành,<br /> quản lý để đáp ứng nhu cầu phát<br /> triển. Song nhìn chung ở VN,<br /> cho đến hiện tại, chính quyền<br /> 1<br /> Thể hiện trong các văn bản quan trọng<br /> như:<br /> - Nghị định số 93/2001/NĐ-CP ngày<br /> 12/12/2001 của Chính phủ quy định phân cấp<br /> quản lý một số lĩnh vực cho TP.HCM;<br /> - Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 18/11/2002<br /> của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ<br /> phát triển TP.HCM đến năm 2010;<br /> - Nghị định số 124/2004/NĐ-CP ngày<br /> 18/5/2004 của Chính phủ quy định về một số<br /> cơ chế tài chính ngân sách đặc thù đối với<br /> TP.HCM;<br /> - Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 10/8/2012<br /> của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ<br /> phát triển TP.HCM đến năm 2020;<br /> <br /> thành phố và chính quyền nông<br /> thôn không có nhiều khác biệt<br /> về quản trị và phân cấp. Mô hình<br /> chính quyền TP.HCM như hiện<br /> nay còn có khoảng cách khá xa<br /> so với mô hình chính quyền đô<br /> thị. Điều này làm cho TP.HCM<br /> không thể phát triển nổi bật như<br /> là tiềm năng và mục đích đặt ra.<br /> Với thực tế đó, được sự chỉ đạo<br /> của Trung ương, TP.HCM đã<br /> hoàn tất dự thảo Đề án thí điểm<br /> chính quyền đô thị TP.HCM.<br /> Mặc dù nội dung của dự thảo lần<br /> này còn nhiều vấn đề phải tranh<br /> luận, song, điều quan trọng là,<br /> trong tương lai gần, Chính quyền<br /> TP.HCM sẽ hoạt động theo mô<br /> hình chính quyền đô thị. Bên<br /> cạnh đó, Luật NSNN 2002 đang<br /> được xem xét để bổ sung, sửa<br /> đổi. Thế nên, có 2 câu hỏi được<br /> <br /> đặt ra là:<br /> (1) Với mô hình chính quyền<br /> đô thị, vai trò và vị trí quan trọng<br /> của TP.HCM trong nền kinh tế<br /> quốc gia, phân cấp tài chính ngân<br /> sách cho TP.HCM cần được điều<br /> chỉnh như thế nào khi sửa đổi, bổ<br /> sung Luật Ngân sách nhà nước?<br /> (2) Để phù hợp với mô hình<br /> chính quyền đô thị và hấp thu tốt<br /> sự phân quyền, phân cấp, quản<br /> trị đô thị TP.HCM cần phải được<br /> hoàn thiện theo hướng nào?<br /> Bài viết này hướng đến trả lời<br /> các câu hỏi nói trên thông qua ba<br /> nội dung chính:<br /> Thứ nhất: Phân tích đặc thù<br /> của xã hội đô thị để thấy rằng<br /> quản trị đô thị và quản lý ngân<br /> sách đô thị cần có sự khác biệt so<br /> với nông thôn.<br /> Thứ hai: Đánh giá thực trạng<br /> <br /> Số 18 (28) - Tháng 09-10/2014 PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP<br /> <br /> 3<br /> <br /> Chính quyền đô thị và quy chế TC-NS đặc thù<br /> quản trị đô thị và quy chế tài<br /> chính ngân sách đặc thù – trường<br /> hợp TP.HCM.<br /> Thứ ba: Đưa ra các khuyến<br /> nghị về phân cấp ngân sách và<br /> quản trị đô thị cho một đô thị lớn<br /> như TP.HCM, trong bối cảnh vận<br /> hành theo mô hình chính quyền<br /> đô thị.<br /> 2. Chính quyền đô thị và yêu cầu<br /> quản trị, phân cấp phù hợp<br /> <br /> 2.1. Đô thị và đặc trưng của đô<br /> thị<br /> Theo Liên Hiệp Quốc (1997),<br /> một vùng địa lý được xem là đô thị<br /> nếu như nó chứa đựng những đặc<br /> trưng sau:<br /> - Tập trung dân cư với mật độ<br /> cao, trong đó, lực lượng lao động<br /> làm việc trong khu vực kinh tế phi<br /> nông nghiệp chiếm tỷ lệ đa số.<br /> - Các hoạt động kinh tế đa dạng,<br /> văn hóa và xã hội phát triển phong<br /> phú, phá vỡ các quan hệ có tính<br /> chất truyền thống vốn chi phối đời<br /> sống văn hóa, xã hội ở nông thôn.<br /> So với nông thôn, đô thị có<br /> những khác biệt cơ bản sau:<br /> Thứ nhất: Đô thị có nhu cầu<br /> rất lớn về cơ sở hạ tầng, dịch vụ<br /> an sinh xã hội, xử lý ô nhiễm môi<br /> trường.<br /> Thứ hai: Sự phát triển kinh tế<br /> đô thị tạo ảnh hưởng tích cực đối<br /> với tăng trưởng kinh tế của c ...