Chớ chủ quan với bệnh sỏi thận

Soi đường tiết niệu (SĐTN) là một bệnh thường gặp trong cộng đồng, bệnh có thể là cấp tính nhưng có khi là mạn tính nhưng có khi là mạn tính kéo dài. SĐTN là một bệnh thường gặp ở tuổi trung niên, nam giới mắc nhiều hơn nữ giới và là bệnh hay tái phát. Những biểu hiện của SĐTN SĐTN có thể diễn biến tiềm tàng, âm thầm, có trường hợp tình cờ phát hiện vì nghi một bệnh khác hoặc khám bệnh định kỳ được chỉ định siêu âm ổ bụng tổng quát. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chớ chủ quan với bệnh sỏi thận Chớ chủ quan với bệnh sỏi thậnSoi đường tiết niệu (SĐTN) là một bệnh thường gặp trong cộngđồng, bệnh có thể là cấp tính nhưng có khi là mạn tính nhưngcó khi là mạn tính kéo dài. SĐTN là một bệnh thường gặp ởtuổi trung niên, nam giới mắc nhiều hơn nữ giới và là bệnh haytái phát.Những biểu hiện của SĐTNSĐTN có thể diễn biến tiềm tàng, âm thầm, có trường hợp tình cờphát hiện vì nghi một bệnh khác hoặc khám bệnh định kỳ được chỉđịnh siêu âm ổ bụng tổng quát. Tuy vậy, người ta thấy rằng, phầnlớn SĐTN có biểu hiện lâm sàng rất phong phú. Đau bụng, đauvùng thắt lưng là một triệu chứng hay gặp nhất. Đau bụng có thểkèm theo buồn nôn hoặc nôn, chướng bụng. Nếu đau bụng ở phíahố chậu phải rất dễ nhầm với viêm ruột thừa hoặc u nang buồngtrứng xoắn, thai ngoài tử cung, viêm đại tràng cấp hoặc mạn tính.Đau vùng thắt lưng có khi âm ỉ suốt ngày, suốt tháng nhưng có khicơn đau dữ dội mà thường gọi là cơn đau quặn thận (đau lăn lộnkhông thể ngồi, nằm yên được). Trong các cơn đau quặn thận,thường sỏi tắc ở tổ chức thận (đài, bể thận...) hoặc sỏi đã di chuyểnxuống niệu quản gây tắc niệu quản. Cơn đau quặn thận rất điểnhình từ vùng thắt lưng và lan dọc theo đường đi của niệu quản đếnvùng bẹn và vùng sinh dục. Kèm theo cơn đau là tiểu buốt, tiểudắt, tiểu són... Nước tiểu trong các cơn đau thường đục, đỏ, có khicó máu mà mắt thường có thể nhìn thấy được (gọi là tiểu máu đạithể), nhưng cũng có khi tiểu ra máu nhưng mắt thường không nhìnthấy được mà phải xét nghiệm nước tiểu, soi kính hiển vi mới thấycó hồng cầu, gọi là tiểu máu vi thể. Trước hoặc trong cơn đau cóthể có sốt cao, rét run và nước tiểu đục do bị nhiễm khuẩn gâyviêm đài thận và bể thận hoặc viêm bàng quang. Tuy vậy, cũng cónhững trường hợp SĐTN có nhiễm khuẩn nhưng bệnh nhân khôngsốt hoặc sốt nhẹ mà chỉ thấy nước tiểu đục. Nuớc tiểu đục có khitoàn bãi hoặc có khi đầu bãi hoặc có khi cuối bãi. Nếu có tổnthương tổ chức thận, còn có thể có phù. Trước tiên thường bị phù ởmi mắt. Khám thấy đau ở thắt lưng khá rõ, có thể thấy dấu hiệuchạm thận và bập bềnh thận, điểm niệu quản đau phía niệu quản cósỏi. Tán sỏi thận ngoài cơ thể.Những xét nghiệm cần thiết giúp chẩn đoán SĐTNThông thường một trường hợp nghi bị SĐTN có thể tiến hành cácxét nghiệm từ đơn giản đến hiện đại. Chụp X-quang ổ bụng cóchuẩn bị hoặc không chuẩn bị là một kỹ thuật hay áp dụng nhất.Trong các thành phần của SĐTN có loại sỏi cản quang nhưng cũngcó những loại sỏi không cản quang. Những loại sỏi cản quangngười ta chụp thận không chuẩn bị có thể phát hiện được có sỏihay không. Tuy vậy, có hơn 10% sỏi tiết niệu thuộc loại không cảnquang và vì vậy khi chụp X-quang hệ thống tiết niệu không chuẩnbị, rất có thể không phát hiện thấy sỏi. Vì vậy, khi có các triệuchứng lâm sàng nghi là SĐTN mà chụp X-quang hệ thống tiết niệumà không thấy sỏi thì chưa nên kết luận vội là không có SĐTN. Đểkhắc phục tình trạng này, người ta khuyên rằng nên chụp niệu đồtĩnh mạch sẽ cho thấy hình ảnh SĐTN và còn cho biết chức năngcủa 2 thận. Trong trường hợp cần thiết, nên chụp cắt lớp vi tínhhoặc cộng hưởng từ để phát hiện các loại sỏi nhỏ. Siêu âm cũng làmột loại cận lâm sàng được áp dụng rộng rãi trong việc phát hiệnSĐTN. Hiện nay, siêu âm đang được ứng dụng khá phổ biến, giúpkhá nhiều cho việc xác định SĐTN. Xét nghiệm nước tiểu cho biếtkhá nhiều thông số liên quan đến SĐTN, ví dụ như sỏi thuộc loạisỏi gì (sỏi canxi oxalat, canxi phốt phát, sỏi amoni - magie hoặc sỏiacid uric...). Trong nước tiểu có hồng cầu, bạch cầu, trụ niệu haytrụ hạt hay không? Trong những trường hợp cần thiết, người ta cóthể tiến hành cấy nước tiểu để xác định có bị nhiễm khuẩn và nếucó thì vi khuẩn gây bệnh thuộc loại gì, nhạy cảm nhất với loạikháng sinh nào... Ngoài ra, người ta còn phân tích nước tiểu để biếtvề chỉ số creatinin, độ pH, điện giải...Nên làm gì khi nghi bị SĐTNCần đi khám bệnh càng sớm càng tốt để thầy thuốc có chẩn đoánchính xác và có hướng điều trị và tư vấn cho người bệnh, tránh đểbị bệnh nặng và có biến chứng nguy hiểm. Người nghi bị SĐTNcần uống nhiều nước để làm sao lượng nước tiểu trong mỗi ngàytối thiểu có từ 1,5 lít trở lên. Tránh để nhiễm trùng đường tiết niệu(nhất là nữ giới do cấu tạo sinh lý đặc biệt của lỗ tiểu rất dễ gâynhiễm trùng đường tiết niệu ngược dòng) nên vệ sinh sạch sẽ bộphận sinh dục ngoài hàng ngày. Chế độ ăn cũng rất cần lưu ý mỗingày, ví dụ những người bị SĐTN loại canxi oxalat nên hạn chế ăntôm, cua, ốc và các chất giàu canxi. Những người bị bệnh gút nênđịnh kỳ kiểm tra đường tiết niệu như: chụp X-quang, xét nghiệmnước tiểu, xét nghiệm acid uric trong máu ...