Chọn giống ở cây giao phấn

Các loài giao phấn (thụ phấn chéo) có độ dị hợp hay độ không đồng nhất cao về kiểu gene và mang nihều đột biến hơn so với cây tự thụ phấn. Cách sinh sản như vậy tạo cho chúng một thế cấn bằng dị hợp rất lớn trong cấu trúc của một quần thể toàn phối..
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chọn giống ở cây giao phấn Chọn giống ở cây giao phấnCác loài giao phấn (thụ phấn chéo) có độdị hợp hay độ không đồng nhất cao vềkiểu gene và mang nihều đột biến hơn sovới cây tự thụ phấn. Cách sinh sản nhưvậy tạo cho chúng một thế cấn bằng dịhợp rất lớn trong cấu trúc của một quầnthể toàn phối.. Trong thực tế, cây trồngthụ phấn chéo rất thuận tiện cho việc sửdụng các phương pháp chọn giống mớiđể đạt hiệu quả tối đa bằng cách kết hợpcác chu kỳ tự phối và ngoại phối vớinhau.Các phương pháp chọn tạo giống hiệnnay đối với cây giao phấn chéo có thểchia ra hai nhóm: tạo các thể lai và cảitiến các quần thể.Hai nhóm này tuy độc lập với nhaunhưng không loại trừ nhau. Để tạo ưu thếlai cần thiết phải cố định gen qua nhiềuchu kỳ tự phối. Thể đồng hợp đạt đượcqua quá trình tự phối ban đầu đến cuốichương trình chọn tạo giống lại đượcchuyển lại thể dị hợp.1. Tạo thể lai và dòng tự phốiThể lai là đời con thứ nhất (F1) của tạpgiao giữa bố mẹ khác biệt về mặt ditruyền. Các bố mẹ có thể là dòng thuần,dòng tự phối, giống hay quần thể.Đối với cây trồng thụ phấn chéo thì dòngtự phối được tạo ra bằng cách tự phốitừng cây riêng rẽ. Nguồn cho tự phối cóthể là các giống thu phấn tự do, hỗn hợp,tổng hợp, nguồn gene phức hợp hoặc bấtkỳ một quần thể dị hợp nào.Vật liệu ban đầu để tạo dòng tự phối, nêncó nền di truyền rộng, chứa nhiều kiểugene khác nhau và mang nhiều đặc tínhnông sinh học quý, thường là nhữnggiống tổng hợp hoặc giống nhập nội. Tuynhiên nếu vật liệu ban đầu là nhữnggiống địa phương thì dòng thuần đượctạo ra từ đó lại có tính thích nghi cao, cònnếu vật liệu ban đầu là các giống lai thìkết quả tạo giống mới sẽ nhanh hơn.Có 3 phương pháp cơ bản để tạo dòng tựphối ở ngô (bắp):- Phương pháp chuẩn: chọn các cây khỏemạnh và điển hình cho quần thể của vậtliệu ban đầu rồi cho tự phối bằng phươngpháp cách ly. Các bắp tốt được lựa chọntheo kiểu bắp/hàng. Sự chọn lọc được lặplại như vậy ở các thế hệ tiếp theo- Phương pháp hốc đơn: đây là một biếndạng của phương pháp chuẩn, hàng đượcthay thế bằng hốc đơn 3 cây trong mỗichu kỳ chọn lọc. Vì thế phương pháp nàycó ưu điểm là cho phép đánh giá được sốlượng thế hệ nhiều hơn trên cùng mộtđơn vị diện tích, nhưng lại hạn chế vềkhả năng chọn lọc trong mỗi thế hệ.- Phương pháp tạo dòng lưỡng bội đồnghợp tử bằng kỹ thuật nuôi cấy hạt phấn invitro kết hợp với phương pháp gây đa bộihóa bằng colchicine.Sau quá trình tự phối 5-6 thế hệ như vậy,các dòng thu được phải đồng đều về mọitính trạng như độ cao cây, hình thái hạt,màu sắc Đem những cây trong cùng mộtdòng giao phối với nhau, nếu ở thế hệsau không có gì sai khác với các cây giaophối ban đầu thì các dòng ấy đã thuần.Đem hai dòng tự phối lai với nhau, thuđược con lai đơn giữa dòng. Hai con laiđơn giao phối với nhau cho con lai képgiữa dòng.2. Cải tiến quần thểTheo Sprague, cải tiến quần thể chỉ mộthệ thống bao gồm tất cả các biện phápdùng để tạo ra một dạng cải tiến của câytrồng được nhân lên bằng phương pháphữu tính. Cải tiến quần thể của các loàigiao phấn chéo bao hàm ý nghĩa cải tiếnthành tích trung bình của một quần thểgồm các kiểu gene thụ phấn ngẫu nhiênđã trải qua chọn lọc mà sản phẩm cuốicùng còn giữ được một độ dị hợp cao.Về mặt di truyền học, cải tiến quần thểhoàn toàn dựa trên chủ định tận dụnghiệu quả các gen cộng tính hay gene đaphân. Sự tích lũy liên tục hiệu quả ditruyền tích cộng đưa đến việc cải tiếntuần tự tăng lên. Cải tiến quần thể cónhiều dạng. Trong mỗi dạng, thủ tụcchọn lọc quyết định độ hiệu quả mà cácgene cộng tính được khai thác.Liên quan với cải tiến quần thể có thểtóm tắt như sau:- Các tính trạng quan trọng khác nhau cóđộ phương sai rất lớn.- Quần thể nguồn mang phương sai ditruyền cộng tính cao với tính trội mộtphần.- Các tính trạng có hệ số di truyền cao.- Giữa các tính trạng cần cải tiến khôngcó liên kết.- Không có tổ hợp âm tính giữa các tínhtrạng mong muốn. Ví dụ: chọn lọc tínhchín sớm đưa đến giảm năng suất.- Hiện diện độ biến thiên rất rộng của cácgene điều khiển các tính trạng mongmuốn mà trước kia chưa từng qua chọnlọc. các gene như thế là dự trữ lớn để tạora một cơ sở di truyền rộng cho quần thểkhởi đầu. Theo CSDT CGTV - Hoàng Trọng Phán ...