Chọn lọc và nhân giống vật nuôi phần 4

Chương VII: Nhân giống vật nuôi Sau khi chọn lọc được các vật nuôi bao gồm cả con đực và con cái phù hợp với yêu cầu làm giống, người ta cho chúng phối giống với nhau nhằm tạo được đời con có năng suất và chất lượng tốt. Cách thức phối giống giữa những đực và cái giống được gọi là phương pháp nhân giống
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chọn lọc và nhân giống vật nuôi phần 4 Ch−¬ng VII: Nh©n gièng vËt nu«i Sau khi chän läc ®−îc c¸c vËt nu«i bao gåm c¶ con ®ùc vµ con c¸i phï hîp víi yªu cÇulµm gièng, ng−êi ta cho chóng phèi gièng víi nhau nh»m t¹o ®−îc ®êi con cã n¨ng suÊt vµchÊt l−îng tèt. C¸ch thøc phèi gièng gi÷a nh÷ng ®ùc vµ c¸i gièng ®−îc gäi lµ ph−¬ng ph¸pnh©n gièng. Cã hai ph−¬ng ph¸p nh©n gièng ®ã lµ nh©n gièng thuÇn chñng vµ lai gièng.7.1. Nh©n gièng thuÇn chñng7.1.1. Kh¸i niÖm Nh©n gièng thuÇn chñng lµ ph−¬ng ph¸p nh©n gièng b»ng c¸ch cho c¸c ®ùc gièng vµc¸i gièng cña cïng mét gièng giao phèi víi nhau. Do vËy, thÕ hÖ con vÉn lµ gièng thuÇn, nghÜalµ chØ mang c¸c ®Æc ®iÓm cña mét gièng ban ®Çu duy nhÊt. Ch¼ng h¹n: cho lîn ®ùc Mãng C¸iphèi gièng víi lîn c¸i Mãng C¸i, ®êi con vÉn lµ gièng thuÇn Mãng C¸i; cho gµ trèng Ri phèigièng víi gµ m¸i Ri, ®êi con vÉn lµ gµ Ri thuÇn.7.1.2. Vai trß t¸c dông cña nh©n gièng thuÇn chñng Nh©n gièng thuÇn chñng th−êng ®−îc ¸p dông trong mét sè tr−êng hîp sau: - Nh©n gièng mét gièng míi ®−îc t¹o thµnh hoÆc míi nhËp tõ n¬i kh¸c vÒ, sè l−îngvËt nu«i trong gièng cßn Ýt, mét sè ®Æc ®iÓm cña gièng cßn ch−a æn ®Þnh. Nh©n gièng thuÇnchñng sÏ cã t¸c dông t¨ng sè l−îng c¸ thÓ cña gièng, kÕt hîp víi chän läc nh©n gièng thuÇnchñng sÏ cñng cè ®−îc c¸c ®Æc ®iÓm cña gièng vËt nu«i. Ch¼ng h¹n, trong kho¶ng thêi giancña thËp kû 70, chóng ta ®· nhËp bß Hµ Lan tõ Cu Ba vµ nu«i thÝch nghi chóng t¹i mét sè ®Þa®iÓm cã khÝ hËu gÇn gièng nh− khÝ hËu «n ®íi. Ch¼ng h¹n C«ng ty s÷a Th¶o Nguyªn (caonguyªn Méc Ch©u, S¬n La) hiÖn ®ang lµ mét trong c¸c ®Þa ®iÓm nh©n gièng bß Hµ Lan thuÇnchñng cña n−íc ta. - B¶o tån quü gen c¸c vËt nu«i ®ang bÞ gi¶m vÒ sè l−îng còng nh− vÒ ®Þa bµn ph©n bèvµ cã nguy c¬ bÞ tiÖt chñng. §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng ®èi víi mét sè gièng vËt nu«i b¶n®Þa do n¨ng suÊt cña chóng thÊp, chÊt l−îng s¶n phÈm kh«ng cßn ®¸p øng ®−îc víi nhu cÇu thÞtr−êng. Ch¼ng h¹n, lîn Ø hiÖn ®ang lµ mét trong nh÷ng ®èi t−îng vËt nu«i cÇn ®−îc b¶o tån.CÇn ph©n biÖt hai kh¸i niÖm b¶o tån (conservation) vµ g×n gi÷ (preservation). B¶o tån nguången vËt nu«i mang ý nghÜa tÝch cùc h¬n, ®ã lµ c¸ch qu¶n lý cña con ng−êi ®Ó cho tiÒm n¨ngcña chóng cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ sau. G×n gi÷ nguån gen vËt nu«i chØ®¬n gi¶n lµ c¸ch gi÷ cho nguån gen kh«ng bÞ mÊt ®i. - Khi thùc hiÖn nh©n gièng thuÇn chñng cã thÓ c¶i tiÕn ®−îc n¨ng suÊt cña vËt nu«i. Møc®é c¶i tiÕn tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tÝnh tr¹ng, ly sai chän läc, kho¶ng c¸ch thÕ hÖ. Th«ngth−êng, nh÷ng tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao hoÆc trung b×nh sÏ ®−îc c¶i tiÕn mét c¸chnhanh vµ ch¾c ch¾n h¬n so víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp. - Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh©n gièng thuÇn chñng cÇn chó ý tr¸nh giao phèi cËn huyÕt.Giao phèi gi÷a c¸c bè mÑ cã quan hÖ huyÕt thèng sÏ g©y ra hiÖn t−îng suy ho¸ cËn huyÕt ë®êi con. BiÓu hiÖn cña suy ho¸ cËn huyÕt lµ sù gi¶m sót cña nh÷ng tÝnh tr¹ng liªn quan tíi kh¶n¨ng sinh s¶n vµ kh¶ n¨ng sèng cña vËt nu«i. Nh÷ng tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp th−êngcã møc ®é suy ho¸ cËn huyÕt cao, ng−îc l¹i nh÷ng tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao møc ®ésuy ho¸ cËn huyÕt th−êng thÊp. Møc ®é suy gi¶m nµy tuú thuéc vµo hÖ sè cËn huyÕt, hÖ sè cËnhuyÕt cµng cao suy ho¸ cËn huyÕt cµng lín. C¬ së lý thuyÕt cña suy ho¸ cËn huyÕt dùa trªn viÖc tÝnh to¸n sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞtrung b×nh cña quÇn thÓ kh«ng cËn huyÕt vµ quÇn thÓ cËn huyÕt: MF = M0 - 2F∑dpqtrong ®ã, MF : trung b×nh cña quÇn thÓ cËn huyÕt 61 Mo : trung b×nh cña quÇn thÓ kh«ng cËn huyÕt F : hÖ sè cËn huyÕt p vµ q: tÇn sè cña 2 lo¹i allen t¹i mét locus nhÊt ®Þnh d : chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cña thÓ dÞ hîp vµ trung b×nh cña hai thÓ ®ång hîp t¹ilocus mµ tÇn sè 2 allen lµ p vµ q. Nh− vËy, sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ trÞ trung b×nh gi÷a quÇn thÓ kh«ng cËn huyÕt vµ cËn huyÕtlµ -2F∑dpq. Râ rµng lµ møc ®é suy gi¶m do cËn huyÕt tû lÖ thuËn víi hÖ sè cËn huyÕt. B¶ng 7.1. Møc suy gi¶m n¨ng suÊt trung b×nh do suy ho¸ cËn huyÕt khi møc ®é cËn huyÕt t¨ng lªn 10%Lo¹i TÝnh tr¹ng Sè gi¶m % gi¶m so víi vËt [Nguån tµi liÖu] tuyÖt ®èi kh«ng cËn huyÕtBß S¶n l−îng s÷a (kg) [Robertson, 1954] 13,5 3,2 S¶n l−îng s÷a (kg) [Hudson vµ Van Vleck, 1984] 14,8 Hµm l−îng vËt chÊt kh« cña s÷a (%) [Hudson, 1984] 0,011 Khèi l−îng bª s¬ sinh (kg) [Brinks, 1975] 2-5Lîn Sè con ®Î ra cßn sèng (con/løa) [Bereskin, 1968] 0,24 3,1 Khèi l−îng lóc 154 ngµy (kg) [Bereskin, 1968] 2,6 4,3Gµ Tû lÖ Êp në (%) [Shoffner, 1948] 4,36 6,4 S¶n ...