Chọn thuốc trong viêm phổi mắc phải cộng đồng

Viêm phổi mắc phải cộng đồng (VPMPCĐ) tại Mỹ được xếp vào thứ 6 về tỷ lệ gây tử vong. Ở nước ta, VPMPCĐ chiếm 12% tỷ lệ mắc trong các bệnh về phổi và là bệnh gây tử vong hàng đầu trong các bệnh nhiễm khuẩn... Trong điều trị, việc chọn lựa thuốc điều trị cần dựa vào tình trạng nhiễm khuẩn, sự kháng thuốc, từng vùng miền mà chọn phác đồ điều trị khác nhau. Bệnh có tính xã hội, nên việc chọn thuốc còn phải tính đến yếu tố giá cả nữa. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chọn thuốc trong viêm phổi mắc phải cộng đồng Chọn thuốc trong viêm phổi mắc phải cộng đồngViêm phổi mắc phải cộng đồng (VPMPCĐ) tại Mỹ được xếpvào thứ 6 về tỷ lệ gây tử vong. Ở nước ta, VPMPCĐ chiếm12% tỷ lệ mắc trong các bệnh về phổi và là bệnh gây tử vonghàng đầu trong các bệnh nhiễm khuẩn...Trong điều trị, việc chọn lựa thuốc điều trị cần dựa vào tình trạngnhiễm khuẩn, sự kháng thuốc, từng vùng miền mà chọn phác đồđiều trị khác nhau. Bệnh có tính xã hội, nên việc chọn thuốc cònphải tính đến yếu tố giá cả nữa. Nguyên tắc chung là ưu tiên dùngkháng sinh thế hệ cũ giá thấp, khi cần mới dùng kháng sinh thế hệmới, giá trung bình, cần thiết nữa mới dùng đến các kháng sinhmới phát minh vì với những kháng sinh loại này có giá thành rấtcao.Các phác đồ điều trị chuẩnTại Bắc Mỹ: Chọn lựa hàng đầu là kháng sinh nhóm macrolis. ỞBắc Mỹ, macrolis vẫn đáp ứng khá tốt với S.pneumoniae. Trongnhóm, ngoài thế hệ cũ (erythromycin) còn có thế hệ mới(clarithromycin, azithromycin), có hiệu lực đối với các vi khuẩn đãkháng với các macrolis cũ (như H. influenzae). Khi cần có thể phốihợp macrolis với betalactam (amoxicyclin).Trong phác đồ điều trị chuẩn này còn có nhóm dự trữ là cácfluoroquinolon thế hệ mới như (levofloxacin, gatifloxacin,moxifloxacin. Chỉ dùng các thuốc này khi các macrolis thế hệ cũvà mới không đáp ứng.Tại châu Âu:Chọn lựa hàng đầu là kháng sinh nhóm betalactam (penicillin).Tại châu Âu, S.pnemoniae là khuẩn gây bệnh chính, cứ mỗi 4năm xuất hiện dịch một lần, song betalactam vẫn còn nhạy cảmtrong khi macrolis lại bị kháng với vi khuẩn này ở mức cao.Macrolis tuy có nhạy cảm với các vi khuẩn gây viêm phổi mắcphải cộng đồng không điển hình nhưng ít xảy ra nên không cầnchọn macrlois bao phủ.Và ở nước ta:Trẻ em dưới 5 tuổi: Là phác đồ điều trị nhiễm khuẩn hô hấp cấp(không đề cập chi tiết). Phác đồ điều trị chuẩn cho người lớn vàtrẻ em từ 5 tuổi trở lên: Mỗi đợt dùng 7-10 ngày, chọn một trong 3loại thuốc tiêm nhóm betalactam (cũ và mới). Sau 3 - 5 ngày, nếubệnh tiến triển tốt thì chuyển sang dùng thuốc viên (với liều nhưkhi tiêm) cho đủ liệu trình 10 ngày. Các kháng sinh thường dùng:enzylpenicilin (betalactam cũ), cephalothin (cephalosporin),cefuroxin...Phác đồ điều trị chuẩn ở nước ta gần giống với khuyến cáo Tổchức Y tế Thế giới (WHO) và phác đồ điều trị chuẩn châu Âu. Tuynhiên, phác đồ điều trị chuẩn ở nước ta còn cho dùng cáccephalosporin nhưng đều là thuốc gốc. Điều này do ở nước ta, việcnhiễm khuẩn phức tạp hơn, sự kháng thuốc cao, có khác biệt khálớn giữa các vùng. Khảo sát ngay từ năm 1992-1993 đã thấy: Vớivi khuẩn S.pneumoniae có 12,7% đề kháng, 16,4% trung gian và70,9% còn nhạy cảm với benzyl penicilin; có 16,8% đề kháng,7,9% trung gian và 75,3% nhạy cảm với cephalothin. Với vikhuẩn S.Aureus có 10,2% đề kháng, 8% trung gian, 81,8% cònnhạy cảm với cephalothin. Với vi khuẩn P.seudomonas aeruginosacó 78,6% đề kháng, 7,1% trung gian và 14,3% nhạy cảm vớicephalothin. Các khảo sát về sau này còn cho thấy mức khángthuốc của vi khuẩn còn cao hơn nữa.Một số lưu ý khi dùngLý tưởng nhất là tìm được tác nhân gây bệnh rồi mới dùng thuốc.Như vậy, việc dùng thuốc sẽ hiệu quả, ít tốn kém cho người bệnhvà xác định được dịch. Nhưng vì các xét nghiệm như cấy đờm, cấymáu, test huyết thanh, kỹ thuật PCR đều chậm có kết quả nên khóthực hiện được điều này. Việc chọn thuốc vẫn chủ yếu dựa vàolâm sàng, tình hình dịch tễ, phác đồ điều trị chuẩn, sự nhạy cảm vàlinh hoạt của thầy thuốc. Tuy nhiên, cần lấy mẫu xét nghiệm trướckhi dùng thuốc để khi có thất bại trong điều trị thì hồi cứu.Viêm phổi mắc phải cộng đồng mức nhẹ, trung bình có thể chữatại nhà sẽ giúp bệnh nhân giảm chi phí, tránh các nhiễm khuẩn,tránh một số rủi ro khi nằm viện, riêng với người già, tránh thờigian nằm bất động kéo dài, mức độ nặng phải điều trị tại bệnhviện. Tại đây, việc điều trị cần theo dõi các yêu cầu chuyên biệt, hỗtrợ hô hấp, dùng kháng sinh tiêm an toàn.Dùng kháng sinh (kể cả ở nhà) cũng phải theo đơn của bác sĩ. Cầnvận dụng phác đồ điều trị chuẩn linh hoạt, không máy móc chỉchọn kháng sinh rẻ tiền. Khi cần vẫn phải mạnh dạn dùng khángsinh thế hệ mới đắt tiền, song cân nhắc kỹ, tránh lạm dụng. Lưu ýphân biệt các thế hệ kháng sinh, thuốc gốc, thuốc mới phát minhnhằm tránh nhầm lẫn để dùng sao cho hiệu quả và tiết kiệm. ...