CHỐNG SỐT RÉT BẰNG PHƯƠNG PHÁP VÔ SINH

Đọc tin tức về Iran, Iraq, chúng ta thường thấy nhắc đến cơ quan IAEA (International Atomic Energy Agency) tạm dịch là cơ quan nguyên tử năng quốc tế, và chúng ta tưởng cơ quan này chỉ có nhiệm vụ thanh tra các cơ sở hạt nhân trên thế giới. Thật ra, cơ quan này có những nhiệm vụ khác, thí dụ nghiên cứu dùng nguyên tử năng để giúp diệt muỗi chống sốt rét. Muỗi đòn xóc (anopheles) truyền ký sinh sốt rét từ người nay sang người khác. Theo truyền thống, muỗi được kiểm soát bằng thuốc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHỐNG SỐT RÉT BẰNG PHƯƠNG PHÁP VÔ SINH CHỐNG SỐT RÉT BẰNG PHƯƠNG PHÁP VÔ SINHĐọc tin tức về Iran, Iraq, chúng ta thường thấy nhắc đến cơ quan IAEA(International Atomic Energy Agency) tạm dịch là cơ quan nguyên tử năng quốctế, và chúng ta tưởng cơ quan này chỉ có nhiệm vụ thanh tra các cơ sở hạt nhântrên thế giới. Thật ra, cơ quan này có những nhiệm vụ khác, thí dụ nghiên cứudùng nguyên tử năng để giúp diệt muỗi chống sốt rét.Muỗi đòn xóc (anopheles) truyền ký sinh sốt rét từ người nay sang người khác.Theo truyền thống, muỗi được kiểm soát bằng thuốc diệt côn trùng như DDTtrước đây. Nhưng các nhà khoa học của cơ quan nguyên tử năng quốc tế đangnghiên cứu dùng tia bức xạ làm cho muỗi đực vô sinh. Kỹ thuật làm côn trùng vôsinh (SIT: Sterile Insect Technique) đ ã kiểm soát được ruồi TseTse và một số côntrùng khác như ruồi trái cây (fruit flies). Các nh à khoa học của IAEA đang tìm cápáp dụng kỹ thuật này lên muỗi đòn xóc.Một chuyên viên côn trùng học y khoa của IAEA bảo SIT là phương pháp kiểmsoát sinh sản cho côn trùng. Họ cố tạo ra một số lớn muỗi đực vô sinh, và thả ratrong vùng nhiều muỗi. Những con muỗi đực này sẽ tìm muỗi cái để giao hợp.Muỗi cái suốt đời chỉ giao hợp 1 lần, n ên nếu bạn tình vô sinh thì trứng của muỗicái không thể nở được. Phương pháp làm vô sinh muỗi đực chỉ cần vài phút. Ấutrùng muỗi được thu thập trong một b ình chứa kim loại và đưa vào máy để phơinhiễm với tia phóng xạ. Khi ra khỏi máy, những con muỗi n ày sẽ mất khả năngsinh sản.Trong phòng thí nghiệm nóng và ẩm của IAEA, toán nghiên cứu cố phát huyphương pháp nuôi lớn bầy muỗi đực cho đủ mạnh để sống sót sau khi chịu bức xạvà đủ khả năng gợi tình để thu hút muỗi cái trong thiên nhiên. Họ đang tìm cáchchuyên chở và thả muỗi vô sinh vào chỗ hoang dã.Các nhà khoa học đang tìm một vài vùng để thực hiện dự án, đầu tiên là vùng phíabắc Sudan đang thử SIT cho muỗi. Vùng này có nhiều sa mạc khô cằn, nhưngngười, thú vật và muỗi hoang sống dọc theo bờ sông Nile. Mặc dầu số muỗi ít,nhưng bệnh sốt rét lan truyền cao ở vùng này. Ấu trùng vô sinh sẽ được thả dọctheo bờ sông là nơi muỗi hoang sinh sản.Nếu dự án thành công, sẽ thực hiện thêm vài chỗ nữa trước khi áp dụng trênchương trình rộng lớn ở các nước đang bị sốt rét hoành hành.Một dự án chống muỗi sốt rét khácCác loài côn trùng như muỗi thường chỉ làm tình 1 lần trong đời, nếu thành công,muỗi đực phải bít kín tinh dịch b ên trong muỗi cái bằng cách dùng một nút tình.Không có nút này, trứng không thụ tinh và côn trùng không thể sinh sản.Nghiên cứu của đại học hoàng gia Luân-đôn nhắm vào những giống muỗi vec-tơbệnh sốt rét ở Phi châu, đó là muỗi “Anopheles gambiae”. Giống muỗi này chỉ làmtình 1 lần trong đời, nên nếu gián đoạn tiến trình sinh sản có thể kiểm soát sinh sảnmuỗi từ đó kiểm soát được bệnh sốt rét.Khi làm tình, muỗi đực đưa tinh dịch vào muỗi cái và tiếp theo 1 khối lượngprotein và tinh dịch tạo ra nút tình bít kín lại. Muỗi cái giữ tinh trùng trong 1 cơquan đặc biệt để thụ tinh trứng suốt đời. Trong ph òng thí nghiệm, các nhà nghiêncứu có thể chận đứng thành công tiến trình sinh sản bằng cách ngăn sự tạo ra núttình ở loài muỗi đực. Nút này không thấy ở các loài muỗi khác và vai trò của nútnày trước kia chưa rõ. Nhưng toán nghiên cứu của đại học hoàng gia cho thấy nútcần thiết để bảo đảm tinh trùng được tồn trữ đúng chỗ trong bộ phận tồn trữ tinhtrùng ở muỗi cái, như vậy trứng mới thụ tinh đ ược trong cuộc đời của muỗi cái.Trong phòng thí nghiệm, các nhà khoa học có thể chận đứng sinh sản bằng cáchngăn không cho tạo nút này.Theo lời của người cầm đầu nghiên cứu, trước kia người ta tưởng nút này khôngcho những con đực khác gieo giống vào đó nữa. Nhưng họ khám phá nút đóng vaitrò quan trọng cho phép muỗi cái tồn trữ trứng đúng cách b ên trong cơ thể muỗicái, điều này cần thiết cho sinh sản thành công. Lấy nút này đi hay can thiệp vàotiến trình tạo nút tình sẽ làm cho giao hợp không thành công. Sự khám phá này cóthể dùng để phát triển phương pháp mới kiểm soát giống muỗi Anophelesgambiae, giới hạn lan truyền bệnh sốt rét. Các nh à khoa học không cho tạo ra nútbằng cách phá enzym chính làm cho tinh dịch đông lại thành chất keo rắn.Bài này dựa theo 2 bản tin khoa học của BBCDược sĩ Lê-văn-Nhân ...