Chức năng xã hội trong nghi lễ vòng đời của người Khmer ở Nam Bộ

Bài viết dựa trên quan điểm chức năng xã hội của Alfred Radcliffe - Brown (1881-1955) để phân tích nguồn tư liệu thứ cấp và sơ cấp do chúng tôi thu thập trong các cuộc điền dã tại một số địa bàn trong thời gian từ 2017 - 2019.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chức năng xã hội trong nghi lễ vòng đời của người Khmer ở Nam BộTẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 7 (263) 2020 51 CHỨC NĂNG XÃ HỘI TRONG NGHI LỄ VÒNG ĐỜI CỦA NGƯỜI KHMER Ở NAM BỘ DANH LÙNG*Nghi lễ vòng đời của người Khmer ở Nam Bộ được thực hiện dành cho mỗi cánhân kể từ khi chuẩn bị sinh ra đến lúc qua đời, gồm các nghi lễ như liên quanđến việc sanh nở, đầy tháng, xuất gia, vào bóng mát, hôn lễ, chúc thọ và tang lễ.Mỗi nghi lễ đều thực hiện nhiều nghi thức quan trọng. Những nghi thức nàykhông chỉ dành cho cá nhân người thụ hưởng nghi lễ mà còn biểu thị các chứcnăng xã hội nhằm duy trì sự toàn vẹn hệ thống xã hội tộc người. Các chức năngxã hội được thể hiện qua nghi lễ vòng đời của người Khmer gồm: biểu thị chuẩnmực của cộng đồng xã hội, mang tính giáo dục và cố kết cộng đồng, giữ gìn vănhóa truyền thống của tộc người. Bài viết dựa trên quan điểm chức năng xã hộicủa Alfred Radcliffe - Brown (1881-1955) để phân tích nguồn tư liệu thứ cấp vàsơ cấp do chúng tôi thu thập trong các cuộc điền dã tại một số địa bàn trong thờigian từ 2017 - 2019.Từ khóa: nghi lễ vòng đời, chức năng xã hội, văn hóa truyền thống của tộc ngườiNhận bài ngày: 21/4/2020; đưa vào biên tập: 21/5/2020; phản biện: 29/5/2020;duyệt đăng: 22/7/20201. DẪN NHẬP được thể hiện rất rõ qua một số nghiênNgười Khmer ở Việt Nam hiện nay có cứu của Trần Văn Bốn 2002), Đặngkhoảng 1.319.652 người T ng cục Thị Kim Oanh (2008), Mai Thị NgọcThống kê Việt Nam, 2019: 160), tập Diệp (2008). Tuy nhiên, phân tích nghitrung ở Nam Bộ, đa số sống bằng lễ vòng đời của người Khmer dướinghề nông. Người Khmer thờ Arak chức năng xã hội vẫn còn là vấn đề ít(thần bảo vệ), Neakta (thần bảo hộ), được đề cập đến.Prô lưng (linh hồn); và đặc biệt là có Để tiếp cận chủ đề này, chúng tôi đãtrên 90% người Khmer theo Phật giáo tiến hành điền dã dân tộc học, baoNam tông, thờ Phật Thích Ca. Do đó, gồm quan sát tham dự và phỏng vấncác nghi lễ của người Khmer, đặc biệt sâu tại cộng đồng Khmer ở Nam Bộlà nghi lễ liên quan đến vòng đời đều nói chung và ở khu vực Đồng bằngchịu sự chi phối bởi quan điểm của sông Cửu Long nói riêng trong nhiềuPhật giáo Nam tông. Điều này đã năm qua, nhất là trong 3 năm 2017 - 2019) để thu thập dữ liệu. Bản thân tác* Chùa Chantarăngsây, Thành phố Hồ Chí giả là chức sắc trong Phật giáo NamMinh. tông của người Khmer Nam Bộ nên cũng52 DANH LÙNG – CHỨC NĂNG XÃ HỘI TRONG NGHI LỄ…có nhiều thuận lợi trong việc thu thập đầy tháng, xuất gia, vào bóng mát,và phân tích các dữ liệu liên quan. hôn lễ, chúc thọ, tang lễ.Quan điểm được vận dụng trong bài * Lễ liên quan đến sinh nởviết là chức năng cấu trúc (structural Sinh nở là việc rất gian nan và hiểmfunctionalism) của Alfred Radcliffe - nguy cả về mặt thể chất lẫn tinh thầnBrown (1881 - 1955). Đây là quan không chỉ của người mẹ mà cả nhữngđiểm nghiên cứu về chức năng xã hội người trong gia đình. Người Khmernhằm kiểm chứng việc duy trì sự n gọi việc sinh nở là Chlon Tôn Lê,định chung của xã hội (Radcliffe- nghĩa là qua sông, qua biển - mộtBrown, 1940). Quan điểm này nhấn hành trình đầy gian khó. Để đứa trẻ ramạnh đến việc phân tích chức năng đời được bình an, trong những ngàycủa tập tục trong sự n định xã hội sắp sinh, ngoài việc chuẩn bị về thuốcbằng cách khám phá cách thức thực men và những vật dụng cần thiết,hành tập tục để duy trì sự n định đó. người nhà thường là chồng củaTheo Radcliffe- Brown (1957), chức người phụ nữ mang thai) còn đếnnăng của thực tiễn và tập tục xã hội là chùa nhờ các vị tăng, hoặc vị Acharduy trì cấu trúc xã hội t ng thể. Bài tụng kinh gia hộ. Các vị này sẽ tụngviết gồm hai phần chính: diễn trình kinh cầu sự bình an cho người phụ nữcác nghi lễ liên quan đến đời người và đứa trẻ, kế tiếp lấy một ly nước vàcủa người Khmer ở Nam Bộ và chức trì chú vào ly nước đó. Câu ...