CHƯƠNG 6 CÁC LOẠI ĐÈN GIA DỤNG VÀ TRANG TRÍ

Hiện nay người ta thường dùng đèn điện để chiếu sáng nhân tạo vì chúng có nhiều ưu điểm: thiết bị đơn giản, sử dụng thuận tiện, giá thành rẻ, tạo được ánh sáng gần dúng với ánh sáng tự nhiên. Đèn bao gồm bóng đén (nguồn phát sáng) và các trang bị mang bóng đèn như chụo, chao, hộp, máng... Đèn chiếu sáng có nhiều loại: đèn sợi đốt (đèn nung nóng), đèn phóng điện trong chất khí (trong đó có đèn huỳnh quang)......
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHƯƠNG 6 CÁC LOẠI ĐÈN GIA DỤNG VÀ TRANG TRÍNguyễn Văn Đô - ĐHĐL CHƯƠNG 6 CÁC LOẠI ĐÈN GIA DỤNG VÀ TRANG TRÍ 6-1. CÁC LOẠI ĐÈN CHIẾU SÁNG Hiện nay người ta thường dùng đèn điện để chiếu sáng nhân tạo vì chúng có nhiềuưu điểm: thiết bị đơn giản, sử dụng thuận tiện, giá thành rẻ, tạo được ánh sáng gầndúng với ánh sáng tự nhiên. Đèn bao gồm bóng đén (nguồn phát sáng) và các trang bị mang bóng đèn nhưchụo, chao, hộp, máng... Đèn chiếu sáng có nhiều loại: đèn sợi đốt (đèn nung nóng), đèn phóng điện trongchất khí (trong đó có đèn huỳnh quang)... 6.1.1. Đèn sợi đốt Đèn sợi đốt dùng nguyên tắc đốt nóng dây dẫn để phát sáng. a) Cấu tạo Hình 6-1 trình bày cấu tạo của đèn sợi đốt. Đèn gồm dây tóc để nóng sáng, cácmóc giữ bằng molipđen (râu đỡ), giá đỡ dây tóc bằng thuỷ tinh, dây dẫn, đế đèn kiểuren hoặc kiểu ngạnh, sứ cách điện, đầu tiếp xúc điện. - Dây tóc được làm bằngwolfram, được giữ bởi các mócbằng molipđen cắm sâu vàophần đĩa thuỷ tinh của giá đỡtóc. Hai đầu dây tóc được nốivới hai điện cực tạo nên từ đồngCu hay Ni đặt ở bên trong đèn.Hai đầu của điện cực được gắnchặt ở phần dưới của giá đỡ tóc,phần nằm trong giá đỡ tóc làmbằng hợp kim có cùng hệ số giãnnở với hệ số giãn nở của thuỷ a)tinh. Thực hiện tiếp xúc với cựcđế bên ngoài bằng cách hàn Hình 6-1. Cấu tạo đèn sợi đốtđồng hay thiếc. Dây wolfram có phẩm chất tốt hơn các loại dây đốt nóng khác (như cacbon,tantan...) vì điểm nóng chảy của dây đốt loại này cao (36500C) và sự bốc hơi của nóchậm (áp suất bốc hơi 5.10-6mmHg ở 28000K) đồng thời sức bền cơ khí lớn. - Bóng thuỷ tinh: dùng để bảo vệ dây tóc. Bên trong bóng thuỷ tinh là chânkhông (10-3 – 10-5 mmHg) hay đầy khí trơ. Nếu trong bóng đèn hút chân không thì tổnhao do đối lưu và chuyển động trong bóng đèn ít, nhưng vì áp suất thấp nên ngay ởnhiệt độ thấp dây tóc cũng dễ bị bay hơi. Ở những bóng đèn nhiệt độ cap, sự bay hơicàng nhanh, tuổi thọ của đèn giảm. Mặt khác hơi kim loại bay ra bám vào vách trongcủa bóng làm quang thông giảm, hiệu suất phát quang giảm. Bởi vậy trong các bóngđèn thông thường người ta nạp khí Ne và Argon với mục đích tăng áp suất trên mặtngoài của dây tóc. Tuy nhiên vì có khí trong bóng nên lại có hiện tượng đối lưu trongbóng, có sự truyền nhiệt và mất mát năng lượng từ trong bóng ra ngoài không khí xung 147Nguyễn Văn Đô - ĐHĐLquanh. Do đó chỉ có bóng đèn công suất lớn (trên 75W) người ta mới nạp Ne vàArgon, còn các bóng có công suất nhỏ thì hút chân không. - Đế đèn làm nhiệm vụ đỡ các bộ phận của đèn và dùng để lắp với đui đèn. Đếđèn có hai kiểu: kiểu ngạnh trê và kiểu ren. - Đuôi đèn: dùng để mắc đèn vào mạng điện. Đuôi đèn có hai điện cực để nối vớimạch điện nguồn cung cấp. Đuôi đèn cũng có hai kiểu tương ứng với đế. Thông số cơ bản của đèn bao gồm: điện áp, công suất, quang thông, hiệu suấtphát quang, tuổi thọ của đèn. Các đặc tính của đèn phụ thuộc rất nhiều vào điện áp đặt vào hai cực của bóngđèn. Khi điện áp đặt vào đèn tăng cao thì cả dòng điện, nhiệt độ, quang thông và hiệusuất của đèn đều tăng, nhưng dây tóc sẽ bốc hơi nhiều, tuổi thọ của đèn giảm. Khi điệnáp giảm thì sẽ có hiện tượng ngược lại. Vì vậy để đảm bảo tuổi thọ đúng định mức, hiệu suất quang tốt, điện áp đặt vàohai cực của đèn chỉ được dao động trong phạm vi ± 2,5%. Các loại đèn thông dụng trên thị trường hiện nay có công suất từ 15 đến 1000W,điện áp 110 và 220V. Thời gian hiệu dụng của một bóng đèn là thời gian làm việc tính bằng giờ kể từkhi đèn cháy sáng đầu tiên đến lúc dây tóc bị ôxy hoá hỏng. Đại đa số các đèn nungsáng thông dụng được tính toán ở thời gian làm việc 1000 giờ (tuổi thọ trung bình). b) Nguyên lý làm việc Khi có dòng điện chạy qua đèn, do tác dụng nhiệt, sợi dây điện trở (dây tóc) bịnung nóng đến nhiệt độ nóng sáng (khoảng 26000C). Như vậy, đèn dây tóc làm việc dựa trên nguyên lí phát quang của một số vật liệudẫn điện khi có dòng điện chạy qua. 6.1.2. Đèn huỳnh quang (còn gọi là đèn ống) Đèn huỳnh quang là những đèn ống làm việc dựa trên cơ sở sự phóng điện tronghơi thuỷ ngân áp suất thấp. Chúng biến đổi một phần của các tia bức xạ cực tím củaquá trình phóng thành các tia nhận thấy được. Sự biến đổi này được thực hiện nhờ mànhuỳnh quang ở trên các bờ bên trong ống. Đèn huỳnh quang được sử dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp và đời sống,chúng có những ưu, khuyết điểm sau: Ưu điểm: - Hiệu suất ánh sáng lớn; - Tuổi thọ cao; - Diện tích phát quang lớn; - Khi điện áp thay đổi trong phạm vi cho phép, quang thông giảm ít (1%). Nhược điểm: - Chế tạo phức tạp, giá thành cao, cosϕ thấp. - Quang thông phụ thuộc vào nhiệt độ, phạm vi phục vụ cũng phụ thuộc vàonhiệt độ. ...