Chuyên đề 4: Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân

Mục tiêu của nhà nước pháp quyền là xây dựng và thực thi một nền dân chủ, đảm bảo quyền lực chính trị thuộc về nhân dân. Nhân dân thực hiện quyền dân chủ của mình thông qua dân chủ trực tiếp; dân chủ đại diện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyên đề 4: Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân CHUYÊNĐỀ4 XÂYDỰNGNHÀNƯỚCPHÁPQUYỀN XÃHỘICHỦNGHĨACỦADÂN,DODÂN,VÌDÂN (TàiliệubồidưỡngthinângngạchNgànhkiểmtracủaĐảngnăm2018) I.CƠ SỞ LÝLUẬNVỀ NHÀNƯỚCPHÁPQUYỀNVÀNHÀNƯỚCPHÁPQUYỀNXÃHỘICHỦNGHĨA 1.Kháiquátsự hìnhthànhvànộidungtư tưởngvề Nhànướcpháp quyềntronglịchsửnhânloại 1.1.Sựhìnhthànhvàpháttriểncủatưtưởngnhànướcphápquyền Tư tưởngvề Nhànướcphápquyềnluôngắnliềnvớitưtưởngpháttriểndânchủđãhìnhthànhngaytừthờicổđại,thểhiệntrongquanđiểmcủacácnhàtưtưởngcủathờicổđạinhưXôcrat(469399Tr.CN),Arixtốt(384322Tr.CN), Xixêrôn(l0643Tr.CN).Nhữngtưtưởngnàyđãđượccácnhàtưtưởngchínhtrịvàpháplýtư bảnsaunàynhư John Locke(16321704),Montesquieu(16981755),J.J.Rútxô(17121778),I.Kant(17241804),Hêghen(17701831)…pháttriểnnhưmộtthếgiớiquanpháplýmới. Cùngvớicácnhàlýluậnnổitiếngnóitrên,nhiềunhàluậthọc,nhàtưtưởngvĩđạikháccũngđãgópphầnpháttriểncáctư tưởngvề Nhànướcphápquyềnnhư TômátJepphecxơn(1743 1826tácgiả củaTuyênngônđộclậpMỹnăm1776),TômátPên(17371809),JônAđam(17351826)… 1.2.Nhữngđặctrưngcơbảncủanhànướcphápquyềntrongýnghĩalà biểuhiệntậptrungcủamộtchếđộdânchủ Nhữngđặctrưngnàyđượcxemlàcácgiátrịphổbiếncủanhànướcpháp quyềnnóichungđãđượcđềcậptrongnhiềuquanđiểm,họcthuyếtcủacácnhàtưtưởng,cácnhàlýluậnchínhtrịpháplýtronglịchsửpháttriểncáctưtưởng chínhtrịpháplýnhânloại. Cácgiátrịphổbiếnnàyđượctrìnhbàydướicácdạngthứckhácnhaubởi cácnhàlýluận,phụthuộcvàolậptrườngchínhtrị pháplývàquanđiểmhọc thuậtcủatừngngười.Cáctrìnhbàycóthểkhácnhau,songvềbảnchấtcóthểquyvềcácgiátrịcótínhtổngquátsau: a)Nhànướcphápquyềnlàbiểuhiệntậptrungcủachế độ dânchủ.Dânchủ vừalàbảnchấtcủanhànướcphápquyềnvừalàđiềukiện,tiềnđề củachếđộnhànước. 1 Mụctiêucủanhànướcphápquyềnlàxâydựngvàthựcthimộtnềndânchủ,đảmbảoquyềnlựcchínhtrịthuộcvềnhândân.Nhândânthựchiệnquyềndânchủcủamìnhthôngquadânchủtrựctiếp;dânchủđạidiện. b)NhànướcphápquyềnđượctổchứcvàhoạtđộngtrongkhuônkhổHiến phápvàphápluật. HiếnphápvàphápluậtluôngiữvaitròđiềuchỉnhcơbảnđốivớitoànbộhoạtđộngNhànướcvàhoạtđộngxãhội,quyếtđịnhtínhhợphiếnvàhợpphápcủamọitổchứcvàhoạtđộngcủabộmáynhànước. Tuynhiênkhôngphảimọichếđộ lậphiến,mọihệthốngphápluậtđềucóthểđưalạikhảnăngxâydựngnhànướcphápquyền,màchỉcóHiếnphápvàhệ thốngphápluậtdânchủ,côngbằngmớicóthể làmcơ sở chochế độ pháp quyềntrongnhànướcvàxãhội. c)Nhànướcphápquyềntôntrọng,đề caovàđảmbảoquyềnconngười trongmọilĩnhvựchoạtđộngcủaNhànướcvàxãhội. Quyềnconngườilàtiêuchíđánhgiátínhphápquyềncủachế độ nhànước.MọihoạtđộngcủaNhànướcđềuphảixuấtpháttừsựtôntrọngvàđảmbảo quyềnconngười,tạomọiđiềukiệnchocôngdânthựchiệnquyềncủa mìnhtheođúngcácquyđịnhcủaluậtpháp. Mối quan hệ giữa cá nhân và nhà nước được xác định chặt chẽ vềphươngdiệnluậtphápvàmangtínhbìnhđẳng.MôhìnhquanhệgiữaNhànướcvàcánhân được xácđịnhtheonguyêntắc: Đốivới cơ quannhànước chỉ được làm những gìluậtchophép; đốivới côngdân được làmtấtcả trừ nhữngđiềuluậtcấm. d)Quyềnlựcnhànướctrongnhànướcphápquyềnđượctổchứcvàthực hiệntheocácnguyêntắcdânchủ:phâncôngquyềnlựcvàkiểmsoátquyềnlực.Tínhchấtvàcáchthứcphâncông,kiểmsoátquyềnlựcnhànướcrấtđadạng,tuỳ thuộcvàochínhthể nhànước ở cácnướckhácnhau,nhưngđềucóđiểmchunglàquyềnlựcnhànướckhôngthể tậptrungvàomộtngười,vàomộtcơquan,màphảiđượcphâncông(phânchia)giữacáccơquannhànướctrongviệcthựchiệnquyềnlậppháp,quyềnhànhphápvàquyềntưpháp.Đồngthời,việctổ chứcvàthựcthiquyềnlựcphải được kiểmsoátchặtchẽ vớicáccơ chếkiểmsoátquyềnlựccụthểkểcảbêntrongbộ máynhànướcvàbênngoàibộmáynhànước. đ)Nhànướcphápquyềngắnliềnvớimộtcơ chế bảovệ Hiếnphápvà phápluậtphùhợp. NềntảngcủanhànướcphápquyềnlàHiếnphápvàmộthệ thốngpháp luậtdânchủvàcôngbằng,dovậy,mộtcơchếbảovệHiếnphápvàphápluật 2luônlàmộtyêucầu,mộtđiềukiệncầnthiếtnhằmđảmbảochoHiếnpháp,phápluậtluônđượctôntrọng,đềcaovàtuânthủnghiêmminh. Hìnhthứcvàphươngthứcbảovệ Hiếnphápvàphápluậtởcácquốcgiacóthểđadạngvàkhácnhau,nhưngđềuhướngtớimụctiêulàbảođảmđịavịtốicao,bấtkhảxâmphạmcủaHiếnpháp,loạibỏhànhvitráivớitinhthầnvàquyđịnhcủaHiếnpháp,khôngphụthuộcvàochủthểcủacáchànhvinày. ĐồngthờivớibảovệHiếnpháp,nhànướcphápquyềnluônđòihỏiphảixâydựngvàthựcthimộtchế độ tư phápthậtsự dânchủ,minhbạchvàtrongsạchđểduytrìvàbảovệphápchếtrongmọilĩnhvựchoạtđộngcủaNhànước vàxãhội. e)Trong nhànước phápquyền, quyềnlực nhànước luôn được giớihạn trongcácmốiquanhệ:Nhànướcvàkinhtế;Nhànướcvàxãhội. Trongmốiquanhệ giữaNhànướcvàkinhtế,vị trí,vaitrò,chứcnăng, nhiệmvụcủaNhànướcđượcxácđịnhbởitínhchất,trìnhđộ củacácmôhìnhkinhtếthịtrường,theohướngNhànướctôntrọng,pháthuycácquyluậtkh ...