CHUYỆN LÀNG VÀ NGƯỜI LÀNG

Hồi cải cách ruộng đất năm 1956 tôi còn nhỏ, nhưng cũng đủ lớn để chứng kiến khá nhiều chuyện xẩy ra trong làng. Mãi đến giờ tôi vẫn không sao quên nổi cái không khí điên khùng, kỳ cục những ngày ấy. Cả làng như đang trong cơn lên đồng tập thể. Đêm nào cũng họp hành và đấu tố. Hàng xóm đấu hàng xóm, thằng ở đấu ông chủ, có cả trường hợp anh em đấu nhau hay thậm chí con cái đấu cha mẹ. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHUYỆN LÀNG VÀ NGƯỜI LÀNG CHUYỆN LÀNG VÀ NGƯỜI LÀNGHồi cải cách ruộng đất năm 1956 tôi còn nhỏ, nhưng cũng đủ lớn để chứng kiếnkhá nhiều chuyện xẩy ra trong làng. Mãi đến giờ tôi vẫn không sao quên nổi cáikhông khí điên khùng, kỳ cục những ngày ấy. Cả làng như đang trong cơn lênđồng tập thể. Đêm nào cũng họp hành và đấu tố. Hàng xóm đấu hàng xóm, thằng ởđấu ông chủ, có cả trường hợp anh em đấu nhau hay thậm chí con cái đấu cha mẹ.Toàn những mày tao chi tớ, nhổ nước bọt, chỉ tay dí mặt trông mà khiếp. Ban ngàythì cả làng kéo nhau đi xem xử bắn bọn “gián điệp” và “cường hào gian ác”. Làngmình không hoặc chưa có thì xem ở làng khác.Nổi bật nhất là lễ rước “quả thực”, tức là lễ rước khắp làng những của cải, đồ đạctịch thu của địa chủ trước khi chia cho dân làng. Vui lắm, thích lắm. Nhưng địachủ thì ít, lại chủ yếu thuộc diện qui chụp theo chỉ tiêu trên giao xuống, nên cũngchẳng có nhiều để chia. Thế mà ai cũng hỉ hả ra mặt. Tự dưng không đâu người tacho mình cái này cái nọ, hỏi làm sao không vui? Nhà tôi thuộc diện bần cố nôngnên cũng được một cái chum và nửa con trâu, chung với ông bác. Bố mẹ tôi cũnghỉ hả lắm, dù tôi biết hai cụ chưa bao giờ phải đi ở hay làm thuê cuốc mướn chotên địa chủ nào. Qua vụ này, tôi đâm ra ghét mấy ông bà nông dân tham lam, tráotrở.Chỉ đạo toàn bộ cuộc lên đồng tập thể kéo dài cả tháng ấy là hai ông Đội, một từVinh, một từ tận trung ương về. Ông trung ương là người làng, có tên Hoạt, nghenói ông tự xung phong, chứ cỡ ông không ai xuống cấp xã. Ông này trạc ba mươilăm, bốn mươi tuổi, người vạm vỡ, ít nói và có thói quen chốc chốc lại ngúc ngắcđầu như đang cố xua một con ruồi vô hình.Để nêu gương cách mạng, ông chọn ở nhà lão Thọt theo phương châm ba cùng, làcùng ăn, cùng ở và cùng làm việc, mặc dù ông chỉ về ngủ vào lúc đêm khuya, trêncái giường duy nhất trong nhà. Lão Thọt thì ngủ trong ổ rơm dưới bếp, thường cótôi ngủ cùng vì lão có cả một kho truyện ma để kể. Bù lại, ban ngày tôi nhổ tóc bạcvà bắt rận cho lão. Không hiểu sao người ta gọi Thọt khi lão đi đứng bình thườngnhư mọi người. Lão còn khỏe mạnh dù đã hơn sáu mươi, trước từng đi lính sangDijon bên Pháp. Nhưng lão mù, mà cũng mới đây thôi, sau một lần đau mắt vàđược ông thầy lang làng bên chữa bằng cách đắp hai con nhái đã nướng chín lênmắt.Mấy ngày sau khi Đội về, đêm nằm lão bảo tôi:“Chúng nó bắt đầu ăn thịt nhau đấy mày ạ?”“Sao phải ăn thịt nhau?” tôi hỏi.“Rồi mày xem. Bọn này chẳng hay ho gì đâu”.“Bọn nào ạ?”“Bọn Đội. Bọn chó chết. Nhất là thằng Lan”.Lan là tên anh Đội thứ hai. Hắn còn trẻ nhưng rất hống hách, chuyên xúi người tađấu nhau, và là thằng đầu têu đánh dã man những người bị qui oan. Đã thế hắn còntham ăn và háu gái. Người ta thấy hắn bắt gà vịt và sờ mông, bóp vú đàn bà giữaban ngày ban mặt mà chẳng ai dám nói gì. So với hắn, ông Hoạt còn tử tế hơnnhiều, dẫu vì ông khối người phải khốn khổ.Một tối nọ cô Bích, cháu đằng ngoại của lão Thọt, tấm tức chạy đến bảo lão cô bịhắn đè ra hiếp, dọa nếu không chịu, cả nhà cô sẽ bị qui địa chủ, tức là bị xử bắn.Lão Thọt nghe không nói một lời nào. Đêm ấy tôi nghe lão nghiến răng kèn kẹtmãi. Tối hôm sau, lúc ấy đã khuya, lão chui vào ổ rơm, ôm chặt tôi rồi thì thầm:“Tao giết hắn rồi!”“Giết ai?” tôi ngạc nhiên hỏi.“Thằng chó chết ấy chứ còn ai nữa. Chém một phát đứt ngang cuống họng. Ngoàiđíếm canh”.“Nhưng bác mù…”“Mù ít thôi. Tao giả vờ đấy. Cấm mà bép xép với ai đấy nhé! Tao giết!”Khỏi phải nói cả làng bị một phen điêu đứng thế nào. Người ta khám từng nhà, trakhảo từng người. Có hẳn một đoàn công an từ huyện về mà cuối cùng vẫn khôngtìm ra thủ phạm giết thằng Lan. Tất nhiên không ai nghi ngờ lão Thọt, vì lão mù.Dần dần mọi chuyện cũng lắng xuống. Tiếp đến là sửa sai và làng lại đi vào nếpcũ. Ông Hoạt quay ra Hà Nội với công việc xưa nay của mình trong ngành an ninh.Ông thăng quan tiến chức nhanh chóng và chẳng bao lâu trở thành người danh giánhất làng, đặc biệt khi ông về thăm quê bằng ô tô con, chiếc đài bé xíu đeo bênhông. Ở thủ đô, lần nào gặp mặt đồng hương xã nhân năm mới ông cũng có mặt,và đương nhiên ngồi ở chỗ nổi bật nhất, được trọng vọng nhất. Tôi cũng nhiều lầnbắt tay, nói chuyện với ông, dẫu không mấy thân mật vì chênh lệch tuổi tác vànghề nghiệp. Tôi tặng ông một vài cuốn sách tôi viết, và ngạc nhiên khi biết ôngđọc chúng. Thậm chí đọc kỹ, có lần còn gọi điện nhận xét. Hình như ông thích tôi,tôi không biết vì sao, nhưng có cảm giác như thế. Một lần vui miệng, ông nói ôngđã cứu tôi khỏi bị công an bắt.“Ngày mới về nước, cậu viết mấy bài thơ ủy mị, kêu khổ. Chúng nó đưa vào sổđen, định bắt nhưng tớ đỡ cho, bảo người cùng làng và thằng ấy tốt nên mới thôi”.Tôi cảm ơn ông và chẳng biết nói gì thêm. Tôi có biết mình bị theo dõi, nhưng bịbắt và đi tù như một số văn nghệ sỹ lúc ấy thì quả thật không ngờ tới. Mà rồi tôichỉ mới tập tạnh vào nghề chứ đâu đã thành danh như bây giờ.Một hôm, cách đây khoả ...