Chuyện về nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm

Ngồi trước mặt tôi là "cây đa, cây đề" trong làng nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Người đàn ông đó đã ngoài 70 tuổi, khuôn mặt như được tạc bằng đá thô nhám, nặng nề, mang đậm chất phong trần với mái tóc đã nhuộm muối tiêu. Nhưng khi tiếp xúc, thoắt chốc, tôi bị Anh chinh phục bởi sức sáng tạo, sự nhiệt tình, một vẻ hồn nhiên thơ trẻ, nhân hậu và tình yêu say đắm cái đẹp. Anh là Hoạ sỹ, nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm- Người con của Thành phố Hoa phượng. Anh kể...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyện về nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm Chuyện về nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm Ngồi trước mặt tôi là cây đa, cây đề trong làng nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Người đàn ông đó đã ngoài 70 tuổi, khuôn mặt như được tạc bằng đá thô nhám, nặng nề, mang đậm chất phong trần với mái tóc đã nhuộm muối tiêu. Nhưng khi tiếp xúc, thoắt chốc, tôi bị Anh chinh phục bởi sức sáng tạo, sự nhiệt tình, một vẻ hồn nhiên thơ trẻ, nhân hậu và tình yêu say đắm cái đẹp. Anh là Hoạ sỹ, nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm- Người con của Thành phố Hoa phượng. Anh kể về dự định ấp ủ bấy lâu, đó là ước nguyện truyền nghề điêu khắc cho các học trò cưng là những trẻ tật nguyền, nạn nhân chất độc Da cam, trẻ lang thang... với ý tưởng kêu gọi các nhà doanh nghiệp hảo tâm mở một trường dạy vẽ, dạy nghề thủ công mỹ thuật cho các em tại Hải Phòng. Nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm (Ảnh: Võ Long) Yêu đến... tham lam Nói Phạm Ngọc Lâm tham lam bởi lẽ: con người ấy không bao giờ biết ngừng nghỉ trước nghệ thuật. Anh sinh ra là con nhà nòi, nên điêu khắc dường như là máu thịt và là phần không thể thiếu trong cuộc đời Anh. Thời học phổ thông, Anh nổi tiếng là kẻ lập kỉ lục lưu ban trong trường vì cứ học chữ một năm, Anh lại lóc cóc lên Hà Nội học nghề điêu khắc một năm, năm sau quay lại học tiếp. Học vẽ và tập toạng gò những tấm đồng từ thuở nhỏ. Anh đến với nghệ thuật như một thứ duyên ngầm mà cho đến bây giờ Anh vẫn không khỏi tự hào về điều đó. Lỡ ước mơ đại học để vào quân đội, chàng trai mang trong mình ngọn lửa của niềm đam mê hội hoạ và điêu khắc đã biến Tổng cục hậu cần ngày ấy thành lớp học nghệ thuật. Và Ngọc Lâm nghiễm nhiên đã trở thành thầy dạy lính. Thế là từ đó, ngoài nhiệm vụ hậu cần bộ đội lại có những khoảng thời gian ngồi mày mò nặn, đúc, gò... dưới sự hướng dẫn của thầy Lâm. Những sản phẩm của những nghệ sĩ không chuyên là những bức tranh, bức tượng chân thực về cuộc sống, sinh hoạt của chính các anh. Nó không lên tới đỉnh cao về kỹ xảo điêu khắc nhưng nó có hồn, đẹp và trong sáng- Hoạ sĩ Bùi Quang Ánh đã ghi nhận xét như vậy sau khi xem Triển lãm bộ đội hậu cần năm 1979. Mấy tiếng đồng hồ ngồi trong căn nhà 3 tầng, nằm khiêm tốn trong con ngõ nhỏ của Hải Phòng để nghe nhà điêu khắc Phạm Ngọc Lâm nhớ về kỉ niệm. Cảm giác cứ muốn nghe mãi, nghe mãi...Kì lạ! Cái thời chiến tranh loạn lạc và gian khổ ấy không đủ sức dập tắt tình yêu của Anh với nghệ thuật mà dường như còn làm cho nó sôi nổi hơn, mạnh mẽ hơn. Ngày ấy đã là quá khứ rất đẹp trong Anh nên đến hôm nay, mấy chục năm rồi Anh vẫn kể tôi nghe trong niềm hạnh phúc tưởng như vừa mới đến. Năm 1969, người thầy giáo của lính ấy bắt đầu bước vào Trường đại học Mỹ thuật để thực hiện ước mơ trở thành nhà điêu khắc chuyên nghiệp. Làm công việc của một chiến sĩ, Phạm Ngọc Lâm vẫn sống với tâm hồn của một nghệ sỹ, vẫn say mê, vẫn lặn lội tìm kiếm ý tưởng, nguyên liệu và sáng tác. Thế nên, con đường học tập của anh cũng kéo dài đến năm 1974 vì ngoài một Ngọc Lâm trên giảng đường, vẫn có một Ngọc Lâm lang thang các ngóc ngách của cuộc sống. Năm 1980, Anh mới xin gia nhập vào Hội Mỹ thuật Việt Nam và năm 1984 Anh xuất ngũ để bắt đầu chuyên tâm thực sự vào nghề. Anh cứ nói đùa rằng : Nhiều khi đôi mắt tham lam quá, khiến đôi tay không kịp đuổi. Nhìn cái gì mình cũng rung cảm, mủi lòng và thấy đẹp. Cái đẹp hình như có duyên với kẻ đa tình ấy. Cho nên, suốt gần nửa thế kỉ Anh sống cho nghệ thuật, sống vì nghệ thuật, mà Anh vẫn cảm giác phải sống nhanh, sống vội để kịp làm cho xong những điều ấp ủ. Khi mái tóc đã ngả màu, nghệ sỹ Phạm Ngọc Lâm vẫn lang thang khắp nơi. Cứ bảo với ai đó là đi chơi cho thanh thản nhưng kì thực, mục đích của Anh vẫn là đi tìm nguồn cảm hứng, tìm đề tài sáng tạo. Đoạn đường đi dài không biết mỏi. Có những lần Anh bảo, chỉ khi nào đồng tiền cuối cùng trong túi ra đi thì Anh mới trở về nhà. Vậy là dù sao mái ấm gia đình cũng chính là nơi bình yên đối với một kẻ chỉ biết công việc ấy. Bởi nơi đó, có một người vợ rất xinh đẹp lại biết thông cảm với nghề nghiệp của chồng. Chị Phùng Thị Hường (vợ anh) tâm sự: Nói thật với em, điêu khắc giống như người tình của anh ấy rồi, biết làm sao được. Là vợ, thấy anh vất vả, chị cũng chỉ biết động viên, ủng hộ anh mà dần dần cũng thấy yêu luôn cái nghề của chồng mới lạ chứ. Người thổi hồn cho hình khối Ngọc Lâm kể về quá trình sáng tạo một tác phẩm điêu khắc hay gò đồng của Anh không đơn giản. Đầu tiên Anh phác thảo trên trang giấy những ý tưởng. Sau đó, Anh là một thượng đế đi chợ mua hàng, chọn những tấm đồng, những thanh gỗ hay những tảng đá... phù hợp. Và cuối cùng Anh trở về với vai trò là một người thợ, đục, đẽo, tạc, gò...Vậy là, những tác phẩm của Phạm Ngọc Lâm không chỉ được vẽ bằng bút, bằng giấy mà còn bằng búa, bằng đục và bằng... lửa. Voi trường Sơn- phù điêu gò đồng- 200cm x 140cm- năm sáng tác 1999 Chất liệu cho mỹ thuật điêu khắc rất phong phú, nhưng Ngọc Lâm hợp với đồng. Từ những tấm đồng phẳng lạnh lùng Anh thổi hồn mì ...