Cơ chế phân tử đề kháng colistin ở một số vi khuẩn gram âm thường gặp trong nhiễm khuẩn bệnh viện

Bài viết giới thiệu chung về cơ chế và kiểu gen kháng colistin phổ biến ở VK gram âm thường gặp trong NKBV, nhằm cung cấp thêm thông tin cho bác sĩ lâm sàng trong thực tế điều trị, góp phần giảm thiểu sự kháng thuốc của VK.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ chế phân tử đề kháng colistin ở một số vi khuẩn gram âm thường gặp trong nhiễm khuẩn bệnh việnY Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 2 * 2018 Tổng QuanCƠ CHẾ PHÂN TỬ ĐỀ KHÁNG COLISTIN Ở MỘT SỐ VI KHUẨN GRAM ÂM THƯỜNG GẶP TRONG NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN Trần Khánh Linh*, Cao Thị Bảo Vân **TỔNG QUAN hoạt động đặc hiệu và sự phát sinh tính kháng chậm nên được xem là “liệu pháp cuối cùng” Nhiễm khuẩn bệnh viện và đề kháng kháng trong điều trị VK gram âm MDR/XDR(23). VKsinh là những vấn đề thời sự y học trên qui mô gram âm kháng colistin theo cơ chế kháng tựtoàn cầu, đặc biệt ở Việt Nam do làm tăng nguy nhiên, cơ chế thích nghi hoặc do bị đột biến. Cơcơ tử vong và tăng gánh nặng chi phí điều trị(25). chế kháng colistin phổ biến nhất là sự biến đổiCó ba khái niệm mô tả mức độ kháng ở vi toàn diện hay chỉ biến đổi một phần bề mặt tếkhuẩn: đa kháng (MDR), kháng phần lớn (XDR) bào (LPS) nhằm ngăn cản sự tác động của khángvà toàn kháng (PDR)(23). Một chủng được xem là sinh(19). Dưới tác động diệt khuẩn của colistin,đa kháng (MDR) khi kháng 5 kháng sinh thuộc 7 VK biến đổi LPS theo hai hình thức: (1) Bổ sungnhóm kháng sinh. Chủng kháng diện rộng phosphoethanolamine (PEtN) vào lipid A, thay(XDR) kháng với hầu hết KS, trừ nhóm thế Ca2+ và Mg2+, hạn chế sự gắn kết của colistinpolymyxin (colistin). Chủng toàn kháng (PDR) lên màng tế bào, giảm tác động diệt khuẩn củakháng tất cả kháng sinh thuộc 7 nhóm bao gồm colistin(4). (2) Bổ sung 4-amino-4-deoxy-L-cả polymyxin (colistin)(23). arabinose (L-Ara4N) vào lipid A, thay thế các Nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn gram cation hóa trị 2 của nhóm phosphate ở màngâm đa kháng (MDR) hoặc kháng diện rộng ngoài tế bào, kéo điện tích âm ở màng về 0, hạn(XDR) là một thách thức nghiêm trọng cho điều chế sự gắn kết của colistin lên màng tế bào giúptrị lâm sàng vì ngay cả những kháng sinh hiệu VK đề kháng colistin(4). Ngoài ra, còn có các cơquả nhất cũng không còn tác dụng(23). Sự thiếu chế kháng colistin khác như hệ thống bơm đẩy,hụt nguồn kháng sinh mới trong điều trị đã làm kênh porin và vỏ capsule(19). Từ năm 2009 đếncolistin được tái sử dụng, kéo theo sự xuất hiện nay, một số gen kháng colistin nằm trênchủng kháng colistin ở nhiều nước trên thế chromosome của một số VK gram âm đã đượcgiới(4). Tỉ lệ VK gram âm kháng colistin có sự xác định gồm pmrCAB, phoPQ, lpxACD vàkhác nhau giữa các vùng lãnh thổ, giữa các quốc mgrB(4). Hiện nay, các nghiên cứu đã xác định hệgia và phần lớn thường dưới 10%(4). Sự phát triển thống gen hai thành phần pmrAB, phoPQ đóngvà gia tăng tình trạng kháng kháng sinh kết hợp vai trò chính trong sự phát sinh tính khángvới tỉ lệ bệnh truyền nhiễm cao đã làm Việt Nam colistin do biến đổi LPS. Mặc dù có nhiều nghiêntrở thành điểm nóng về kháng KS ở Châu Á(25). cứu công bố về cơ chế kháng colistin, nhưng vẫnTại TP. HCM, từ năm 2007 đến nay đã phát hiện còn đó một lượng lớn thông tin cần được nghiênVK Gram âm kháng colistin với tỉ lệ thấp, phố cứu vì có thể còn những cơ chế kháng colistinbiến dưới 10%(35). Mặc dù, tỉ lệ kháng colistin tại chưa được biết. Từ thực tế trên, chuyên đề tổngTP. HCM còn thấp nhưng sự xuất hiện chủng quan này được thực hiện với mục đích giới thiệuVK gram âm kháng diện rộng (XDR) kháng chung về cơ chế và kiểu gen kháng colistin phổcolistin mới chính là điều đáng lo ngại. Đặc biệt, biến ở VK gram âm thường gặp trong NKBV,khi những VK đa kháng này lại dễ lây lan rộng nhằm cung cấp thêm thông tin cho bác sĩ lâmrãi trong môi trường bệnh viện. sàng trong thực tế điều trị, góp phần giảm thiểu Colistin với ưu điểm diệt khuẩn nhanh, phổ sự kháng thuốc của VK.* Đại học Y Dược TP. HCM ** Viện Pasteur TP. HCMTác giả liên lạc: ThS Trần Khánh Linh ĐT: 0985274284 Email: trankhanhlinh@ump.edu.vn 1Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 6 * 2017KHÁNG SINH COLISTIN với gốc NH4+ tự do nên colistin mang điện tích dương(19). Colistin (polymyxin E) là loại kháng sinh ...