Cơ hội đột phá của kinh tế Việt Nam

Với những bế tắc của lối kinh doanh thời thượng nhưng "chấp gấu vá vai" của nền kinh tế, đây là lúc mình phải quay về với căn bản để tạo lợi thế cạnh tranh - TS Alan Phan tư vấn. Trong các phân tích về cơ hội đầu tư hay tài trợ của Quỹ Viasa, ban tín dụng luôn lưu ý đến hai yếu tố then chốt: lợi thế cạnh tranh của dự án và kỹ năng, kinh nghiệm của đội ngũ quản lý. Ở một bình diện lớn, nền kinh tế nửa thị trường nửa xã hội của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ hội đột phá của kinh tế Việt NamCơ hội đột phá của kinh tế Việt NamVới những bế tắc của lối kinh doanh thời thượng nhưng chấp gấu vávai của nền kinh tế, đây là lúc mình phải quay về với căn bản để tạo lợithế cạnh tranh - TS Alan Phan tư vấn.Trong các phân tích về cơ hội đầu tư hay tài trợ của Quỹ Viasa, ban tín dụngluôn lưu ý đến hai yếu tố then chốt: lợi thế cạnh tranh của dự án và kỹ năng,kinh nghiệm của đội ngũ quản lý. Ở một bình diện lớn, nền kinh tế nửa thịtrường nửa xã hội của Việt Nam đang đối đầu với cả hai vấn nạn này.Cạnh tranh trên bình diện vĩ môTrong chính sách phát triển kinh tế, chúng ta đã cố gắng rập khuôn theo môhình Trung Quốc lấy công nghiệp hóa, đô thị hóa và xuất khẩu hàng rẻ làmba phương tiện mũi nhọn. Theo báo cáo mới nhất, ba công nghệ ngốn nhiềungoại hối và tạo nhập siêu khủng là ô tô, điện tử và thép. Điều tôi chắc chắnlà việc đầu tư tiền bạc, công sức và ưu đãi hỗ trợ vào ba công nghệ này hoàntoàn không hiệu quả và không đem lại cho Việt Nam một lợi thế cạnh tranhgì trên thương trường quốc tế.Đây là hậu quả của việc bắt chước thiếu suy nghĩ và hành động theo lýthuyết lỗi thời. Trung Quốc có 1.3 tỷ dân, chuỗi công nghệ cung ứng linhkiện hiện đại, hệ thống hạ tầng phát triển và đổi mới của họ đi trước chúngta 10 năm. Đó là lý do họ thành công trong công nghiệp hóa. Thêm vào đó,ngành nông nghiệp của họ rất cổ hủ và tạo đói kém thường trực cho dân quê.Đô thị hóa để đẩy dân nghèo lên thành phố, làm nhân công rẻ cho các xưởngmáy xuất khẩu hàng rẻ là giải pháp hợp lý.Bài toán của Việt NamCác yếu tố này khác hẳn ở Việt Nam. Công nghệ cổ điển chúng ta không cólợi thế cạnh tranh, nhưng nông nghiệp chúng ta không yếu kém đến độ phảiđẩy dân về thành phố làm nhân công và sinh sống trong các khu ổ chuột.Trên hết, bài toán gia công sản xuất hàng rẻ để xuất khẩu cần suy tính lại vìhiệu quả đầu tư, vấn đề nhập siêu nguyên liệu và ô nhiễm môi trường.Thêm vào đó, đội ngũ quản lý kinh tế vĩ mô hay doanh nghiệp nhà nước đềukém kỹ năng vì nền giáo dục từ chương tụt hậu; cũng như không đủ kinhnghiệm để sáng tạo hay đột phá. Hai yếu tố căn bản cho sự thành công trongkinh doanh đều hụt hẫng trong bối cảnh này.Trong khi đó, ở khu vực tư nhân, các doanh nhân chạy theo mô hình pháttriển của Âu Mỹ, lấy bất động sản, đòn bẫy nợ và dịch vụ tài chính làm trọngtâm để phát triển kinh doanh. Nếu Âu Mỹ với một nền kinh tế mạnh mẽ vàlâu đời còn bị long đong với các bong bóng tài sản, thổi giá từ nợ nần và thủthuật tài chính, thì việc doanh nghiệp Việt Nam bị sập bẫy là chuyện ai cũngđoán được. Đó là cái giá của học phí.Tuy nhiên, tôi vẫn cho rằng cơ hội đột phá của nền kinh tế Việt Nam và cácdoanh nghiệp tư nhân vẫn tiềm tàng và chứa nhiều hứa hẹn.Mô hình Do TháiTôi thường lấy thí dụ về xứ Israel năm 1948 khi vừa lập quốc. Một triệungười dân cô đơn trên vùng sa mạc khô cằn đối diện với một thế lực thù địchcủa hơn 100 triệu người Ả rập. Chính quyền ưu tiên cho chương trình hiệnđại hóa nông nghiệp để bảo đảm nhu cầu thực phẩm trong chiến tranh. Cácnhà khoa học, chuyên gia đổ công sức vào việc nghiên cứu công nghệ vàquy trình phát triển để hữu hiệu hóa mọi giai đoạn sản xuất. Kết quả là sau10 năm, Israel đã trở thành một quốc gia xuất khẩu nông sản cho thị trườngchâu Âu và cả cho vùng đất mầu mỡ châu Phi.Không lý do gì bài học Israel lại không thể ứng dụng rộng rãi ở Việt Namnơi 67% dân số vẫn mưu sinh bằng nông nghiệp, nơi môi trường thiên nhiênkhá phù hợp và người dân đã có kinh nghiệm ngàn năm về canh tác. Nhữngtiến bộ trong 15 năm qua đã đem về cho Việt Nam các thành quả lớn vềnông nghiệp như số lượng gạo, cà phê, cao su, hải sản xuất khẩu luôn là topten của thế giới.Người nông dân đã đạt các đỉnh cao này với sự trợ giúp rất tượng trưng củachính phủ. Trong khi đó, các quan làng xã đã đẻ ra bao nhiêu luật lệ hành làchính, bao nhiêu phí chính thức và phong bì, bao nhiêu thủ thuật cướp đấtxây sân golf và khu công nghiệp? Nếu chính phủ có một chính sách thực tiễnđể tạo mũi nhọn cho nông nghiệp như Israel đã làm, thì kinh tế chúng ta đãphát triển sạch và bền vững như thế nào trong 20 năm qua?Cơ hội đột pháVới những bế tắc của lối kinh doanh thời thượng nhưng chấp gấu vá vaicủa nền kinh tế, đây là lúc mình phải quay về với căn bản để tạo lợi thế cạnhtranh. Tôi phải thú nhận là cá nhân mình không phải là một nông dân, cũngkhông là một chuyên gia về kinh tế nông nghiệp. Đây hoàn toàn là một chiasẻ phiến diện của kẻ đứng ngoài dựa trên những cảm nhận chủ quan. Nhưngtheo tôi, chánh phủ có thể làm ba việc đơn giản và không tốn kém gì chongân sách:1. Để cho người dân làng xã thực sự bầu lên các quan điều hành như ởTrung Quốc. Đại diện do dân chọn sẽ tránh được những áp đặt phi lý từ bộmáy quan liêu cồng kềnh.2. Khuyến khích và tạo môi trường tốt để hiện đại hóa nền nông nghiệpbắt đầu từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu kỹ nghệ từ các định chế giáo dụcvà sử dụng rộng rãi mạng lưới truyền th ...