CÓ MỘT TRẦN HAY NHƯ THẾ

Năm 1973... giữa khi chiến cuộc tơi bời. Hà Nội ngập chìm trong đống đổ nát, từ đơn vị trở về trong đợt nghỉ phép, tôi được một vé mời nghe ca nhạc thính phòng ở Nhà hát Lớn... giữa bối cảnh đó, thật như một sự xa xỉ! Nhưng đêm đó, quả là một dạ tiệc đối với tôi, tôi được hưởng một ly rượu sóng sánh, óng ánh màu hổ phách trong suốt trong cốc pha lê mà khi nó khẽ va vào nhau tạo ra một âm thanh tinh tế sang trọng khôn tả... Đó là...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CÓ MỘT TRẦN HAY NHƯ THẾ CÓ MỘT TRẦN HAY NHƯ THẾ Năm 1973... giữa khi chiến cuộc tơi bời. Hà Nội ngập chìm trong đống đổ nát, từ đơn vị trở về trong đợt nghỉ phép, tôi được một vé mời nghe ca nhạc thính phòng ở Nhà hát Lớn... giữa bối cảnh đó, thật như một sự xa xỉ! Nhưng đêm đó, quả là một dạ tiệc đối với tôi, tôi được hưởng một ly rượu sóng sánh, óng ánh màu hổ phách trong suốt trong cốc pha lê mà khi nó khẽ va vào nhau tạo ra một âm thanh tinh tế sang trọng khôn tả... Đó là hội họa của Trần Hay! Họ Trần, nguyên khởi ở thành Nam, trải qua các biến cố lịch sử thăng trầm đã trôi dạt một nhánh lên Lạng Sơn, ở đó có những thổ dân của các dân tộc ít người và cái rét tê tái vùng biên ải cùng cảnh vật thiên nhiên trù phú... Tất cả những cái đó đã góp phần hình thành nên một hội họa độc nhất vô nhị của Trần Hay. Năm 1969, đánh dấu một cái mốc quan trọng trong hình thành nghệ thuật của ông, du học tại trường Stroganop (M.T.C.N Nga). Chính nơi đây, các giáo sư Nga đã trao cho ông kiến thức cơ bản về tạo hình hiện đại, cộng với sự khổ luyện nơi bản thân và hình thành ra hội họa của ông và cũng chính những năm tháng này, ông đã tu luyện thuần thục hai chất liệu sở trường: Sơn dầu và phấn màu, nhào nặn, biến hóa chúng dưới bàn tay của mình thành một đặc sản: Trần Hay! Tranh Trần Hay, xem kỹ ta thấy toát lên hai điểm này. Đồ họa hóa và đơn giản hóa... Thật vậy! Dù không muốn nhắc đến tên riêng một bức cụ thể nào, nhưng dấu ấn của những cú đặt nhát dao vẽ đắc địa, những tĩnh vật đơn giản tưởng như không thể đơn giản hơn, nhưng phối màu cực kỳ ngắn gọn đã được tính toán cân nhắc kỹ càng trước khi hạ bút... Trong nhịp thở buông xuôi như vừa vận khí trên nền vải toan cố tình để lại, một màu... bao tải còn sần lên thớ ganh thô mộc nặng tựa ngàn cân! Tĩnh vật của ông làm ta nhớ đến một bài thơ Đường, một sớm mai tĩnh lặng tiết thanh minh hoặc một đêm trăng bên mành trúc và nó lại gợi cho ta nhớ cả các dòng tranh Thánh mà người Âu đưa lại trong cuộc xâm thực bản địa xa xưa. Ông cũng không giấu ý đồ khi tôi nói về sự “Đồ họa hóa” nơi nghệ thuật ông... Phải chăng chính hai đặc điểm đó đã tạo ra một Trần Hay ngày nay? phải chăng, sự thanh tao, tinh khiết, trang nhã, vẻ chau truốt, óng ánh đã làm ông nảy ra giữa bao nhiêu vẩn đục đời thường? Văn là Người, vẽ cũng là Người... hội họa của ông đã nói lên tất cả. Tôi nghĩ thế, giữa phòng tranh của ông, mùa hè năm 2010 này. Lê Trí Dũng TRẦN HAY-Buồng chuối-sơn dầu