Cơ sở phân tử của ung thư

Cơ sở phân tử của ung thưMỗi một gene có liên quan với các hội chứng ung thư di truyền đã được nhận dạng cung cấp cho chúng ta sự hiểu biết về cơ chế di truyền của quá trình sinh ung thư. Đó là những yếu tố quan trọng trong điều hoà hoạt động phiên mã của chu kỳ tế bào (gene RB1, TP53), dẫn truyền tín hiệu nội bào (NF1), sửa chữa DNA (BRCA1, BRCA2...), điều này hứa hẹn sẽ mang lại những hiểu biết sâu hơn về các quá trình này. Một đặc điểm nổi bật của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ sở phân tử của ung thư Cơ sở phân tử của ung thưMỗi một gene có liên quan với các hội chứng ung thư di truyền đã được nhậndạng cung cấp cho chúng ta sự hiểu biết về cơ chế di truyền của quá trìnhsinh ung thư. Đó là những yếu tố quan trọng trong điều hoà hoạt động phiênmã của chu kỳ tế bào (gene RB1, TP53), dẫn truyền tín hiệu nội bào (NF1),sửa chữa DNA (BRCA1, BRCA2...), điều này hứa hẹn sẽ mang lại nhữnghiểu biết sâu hơn về các quá trình này.Một đặc điểm nổi bật của gần như tất cả các gene gây bệnh ung thư có tính ditruyền đã được biết cho tới nay dường như đều có tính lặn ở mức tế bào.Nhận xét này gợi ý sự có mặt của một allele đột biến gây ung thư ở trạng tháidị hợp sẽ không được cơ thể dung nạp trong quá trình phát triển. Quan điểmnày cũng được cũng cố do sự phân bố khắp mọi loại tế bào của các sản phẩmcủa chúng. Vì chúng được biểu hiện gần như trong mọi loại tế bào nên có thểchúng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của phôi. Trongtương lai, sự hiểu biết đầy đủ về các gene này và chức năng của chúng sẽ gópphần quan trọng trong việc chẩn đoán sớm ung thư và can thiệp sớm.Mặc dù những nghiên cứu về gene ung thư di truyền đã cung cấp nhiều hiểubiết lý thú, nhưng vẫn còn rất nhiều câu hỏi chưa trả lời được. Ví dụ, cácgene ung thư di truyền được biểu hiện trong nhiều tổ chức, nhưng tại sao hầuhết các hội chứng ung thư di truyền lại được đặc trưng bởi những loại khối urất đặc hiệu (ung thư võng mạc, ung thư xương đối với RB1; ung thư vú vàung thư buồng trứng đối với BRCA1)?. Tại sao các loại khối u liên quan đếnsự biến đổi có tính di truyền của các gene ung thư lại khác với các loại khối uliên quan đến sự biến đổi trong tế bào sinh dưỡng của cùng gene đó? Mức độliên quan và cách thức liên quan giữa các gene ung thư di truyền và các loạiung thư phổ biến không di truyền như thế nào ?Nói chung các gene gây ra ung thư đã xác định được xếp thành ba nhóm: (1) Các gene đột biến sinh ung thư hoạt động như một yếu tố khởi động sự sinh sản của tế bào; (2) các gene ức chế sinh ung thư khi bị đột biến làm mất khả năng ức chế sự sinh sản của tế bào (3) đột biến của các gene sửa chữa DNA gây ra sự gia tăng tần số đột biến của các gene sinh ung thư và ức chế sinh ung thư.Các kỹ thuật mới hiện nay trong lãnh vực di truyền và sinh học phân tử chophép xác định các gene đột biến đặc hiệu liên quan đến những loại ung thưđặc hiệu, những thông tin trong lãnh vực này sẽ giúp các nhà nghiên cứu vànhà lâm sàng tìm ra những biện pháp hữu hiệu hơn trong chẩn đoán và điềutrị bệnh nhân ung thư.Nhận dạng các gene gây ung thư di truyềnCác phương pháp được nêu ở trên đã cho phép nhận dạng khá thành côngnhiều gene sinh ung thư tuy nhiên chúng không cho phép xác định được cácgene ức chế sinh ung thư gây ra hầu hết các dạng ung thư có tính ditruyền. Có lẽ do những phương pháp đó đòi hỏi có sự biểu hiện theo kiểu trộitrên kiểu hình của cơ thể mang đột biến trong khi đó các trường hợp đột biếngene ức chế sinh ung thư lại chủ yếu có biểu hiện theo kiểu lặn ở mức tế bào.Do đó để có thể nhận dạng những gene này đòi hỏi phải có những phươngpháp khác.Khi các gene đột biến gây ra các bệnh di truyền được truyền qua các thế hệkhông thể xác định được bằng các phương pháp sinh hoá đã biết thì chúng sẽđược xác định dựa vào việc lập bản đồ gene và phát hiện các đột biến trênbệnh nhân. Để lập bản đồ của gene ung thư, cách phổ biến nhất là thông quaviệc phân tích sự di truyền của các cá thể mắc ung thư để xác định sự ditruyền của gene đột biến. Các đoạn nhiễm sắc thể mang đột biến có thể đượcxác định thông qua phân tích sự liên kết với các marker đa hình (polymorphicmarker).Một cách khác để lập bản đồ của gene ung thư là dựa trên các trường hợp mấtđoạn nhiễm sắc thể thường gặp trong các trường hợp ung thư do đột biếngene ức chế sinh ung thư. Như đã nói các đột biến di truyền loại này có tínhlặn ở mức tế bào do đó nó không biểu hiện thành kiểu hình ung thư trừ khi ởtrạng thái đồng hợp. Gene đột biến sẽ biểu hiện thành kiểu hình ung thư khixảy ra mất đoạn một phần hay toàn bộ đoạn tương đồng trên nhiễm sắc thểtương đồng mang allele bình thường. Do đó bằng cách đánh giá các đoạnnhiễm sắc thể đặc hiệu bị mất trong các trường hợp ung thư sẽ giúp định vịgene đột biến. Trong trường hợp ung thư nguyên bào võng mạc, hiện tượngmất đoạn nhánh dài nhiễm sắc thể 13 ở những bệnh nhân này đã giúp tìmđược gene ung thư nguyên bào võng mạc.Tuy nhiên việc lập bản đồ gene này chỉ cho phép xác định một vùng trong đócó mặt gene ung thư. Việc phát hiện các đột biến có mặt trên DNA của bệnhnhân mắc bệnh mới cho phép xác định các gene gây bệnh đặc hiệu.Bằng cách này người ta dã xác định được một số gene gây ung thư như (1)gene (NF1) chịu trách nhiệm cho u xơ thần kinh type 1 được lập bản đồ ởtrên nhánh dài nhiễm sắc thể 17 qua việc phân tích liên kết trong gia ...