Cổ trướng xơ gan

Tham khảo tài liệu cổ trướng xơ gan, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cổ trướng xơ gan Cổ trướng xơ ganI- ĐẠI CƯƠNG:Bình thường khoang màng bụng giữa lá thành và lá tạng là một khoang ảo khôngcó nước, nếu có chăng chỉ là một ít chất nhầy bôi trơn không đáng kể.Khi giữa lá thành lá tạng của màng bụng xuất hiện một lượng dịch (ít hoặc nhiều)gọi là tràn dịch màng bụng hay cổ trướng.Nguyên nhân gây tràn dịch màng bụng (cổ trướng) chia thành 2 nhóm lớn:- Nguyên nhân gây cổ trướng dịch tiết (lao màng bụng, K, viêm...)- Nguyên nhân gây dịch thấm (xơ gan, suy thận, tim, suy dinh dưỡng)Phạm vi bài này đề cập tới một nguyên nhân gây cổ trướng là xơ gan.II. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH CỔ TRƯỚNG TRONG BỆNH XƠ GAN:1- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa, giảm protide huyết tương:Từ năm 1856 Starling đã phát hiện được một điều quan trọng là: Sở dĩ nước luôngiữ trong lòng mạch, không bị thoát qua thành mạch ra ngoài vì: có sự cân bằnggiữa hai yếu tố (áp lực mao mạch và áp lực keo) cụ thể là:- Áp lực mao mạch có xu hướng đẩy nước và các chất ra khỏi mao mạch.- Áp lực thẩm thấu chủ yếu là keo của protide (anbumin) có xu hướng giữ nước vàcác chất ở lại trong lòng mao mạch.Ở người xơ gan (giai đoạn muộn) hai yếu tố n êu trên mất sự cân bằng: áp lực maomạch tăng (do áp lực của tĩnh mạch gánh) n ên nước và các chất bị đẩy ra khỏilòng mạch, đồng thời áp lực thẩm thấu giảm vì anbumin huyết tương giảm (do suygan không tổng hợp đủ) nên không giữ được nước, các chất trong lòng mạch.Nước và các chất thoát ra vào khoang màng bụng hình thành cổ trướng.Tuy nhiên có trường hợp có tăng áp lực tĩnh mạch gánh, có giảm anbumin huyếtthanh nhưng không hình thành cổ trướng. Như vậy việc hình thành cổ trướng còncó những cơ chế khác nữa.2- Sự cản trở tuần hoàn sau xoang:(P.lách tăng vừa trên 10 cm nước áp lực trên gan tự do giảm dưới 9cm nước, áplực tĩnh mạch trên gan bít tăng trên 10cm nước, chênh lệch P bít / tự do tăng trên 1cm nước)Nếu tắc hoặc chèn ép tĩnh mạch trước xoang chủ yếu gây lách to, THBH, ít khi códịch cổ trướng. Ngược lại có khi cản trở tuần hoàn sau xoang (chèn ép TMG hoặcTMTG) thì xuất hiện cổ trướng với các mức độ khác nhau. Trong bệnh xơ gan cáctĩnh mạch gan bị chèn ép bởi các u cục tân tạo - sự tăng sinh hoặc phình ra của cáctế bào Kupffer. Áp lực xoang tăng làm rỉ dịch ra xung quanh. Hệ thống bạch mạchgiãn to (cũng gây chèn ép tĩnh mạch gan) nhằm dẫn đi lượng dịch rỉ này. Nhưngđến một lúc nào đó lượng dịch vượt quá khả năng dẫn lưu của nó thì dịch rỉ từ mặtgan chảy thẳng vào ổ bụng góp phần tạo nên cổ trướng. Về mặt tổ chức học lớp tếbào lót màng trong của xoang gan có cấu trúc không liên tục khi có tăng áp lựcxoang dịch rỉ càng dễ dàng chảy thẳng vào ổ bụng.3- Vai trò của thận và các hormon:Thận có vai trò rất quan trọng trong quá trình điều hoà nước và điện giải của cơthể. Khi bệnh nhân bị xơ gan cổ trướng có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới hoạt độngcủa thận:+ Dịch cổ trướng nhiều làm tăng áp lực trong ổ bụng gây ảnh h ưởng tới chức nănglọc của thận:- Nước cổ trướng ép làm tăng áp lực tĩnh mạch thận. Áp lực tĩnh mạch thận tăngtạo nên một đối áp làm cản trở tuần hoàn trong thận làm mức lọc của cầu thậngiảm.- Áp lực ổ bụng tăng tác động lên chính bản thân thận làm rối loạn tuần hoàn vỏthận, làm ảnh hưởng tới hoạt tính của renin huyết tương.- Áp lực ổ bụng tăng còn ép vào niệu quản cản trở vai trò dẫn nước tiểu của nó.- Lưu lượng máu qua thận giảm nên mức lọc Na giảm. Na giữ lại trong cơ thể sẽgiữ nước gây phù, cổ trướng.+ Vai trò của hormon: Aldosterol tăng làm cho tái hấp thu Na ở ống lượn xa vàtăng thải kali. Sự tăng aldosteron ở người xơ gan theo 2 cơ chế sau:- Gan xơ nên chức năng hủy aldosteron giảm nên làm cho nồng độ aldosteron tăngcao.- Trong xơ gan thể tích máu lưu thông giảm kích thích các thụ cảm thể tích làm vỏthượng thận tăng sản xuất aldosteron.+ Ống lượn gần tăng tái hấp thu Natri theo một cơ chế mà người ta chưa biết rõ(làm tăng ngưỡng hoặc giảm hormon bài xuất Natri. Cũng có tác giả đề cập tới vaitrò của renin prostaglandin và các cathecolamin tham gia vào các vòng xoắn này)Vậy ở người xơ gan bị nước ứ lại gây phù, cổ trướng do hấp thu quá nhiều Natri,áp lực thẩm thấu tăng kích thích các thụ cảm thể làm tăng sản xuất ADH (AntiDiuretique Hormon) của thùy sau tuyến yên. Nước tăng tái hấp thu ở ống thận vàứ lại trong các mô do sự cân bằng thẩm thấu chưa được hồi phục. Nước thoát từlòng mạch vào ổ bụng làm giảm thể tích máu kích thích thụ cảm thể tích làm tăngsản xuất Aldosteron và giữ Na phát sinh vòng xoắn bệnh lý duy trì sự giữ nướcngoài mạch nhưng lại thiếu dịch trong lòng mạch.- Tình trạng suy thận chức năng ở người xơ gan (khi ghép cho bệnh nhân một ganlành thì chức năng thận trở lại bình thường). Gan xơ ngăn cản lưu thông máu trởvề một phần không nhỏ máu bị ứ lại trong các cơ quan ổ bụng và chảy máu vàocác đường nối thông ở cửa - chủ, làm hệ thống này giãn ra rất nhanh, ...