Công chúa An Tư

Công chúa An Tư (? - ?) là con gái vua Trần Thái Tông, em gái út của vua Trần Thánh Tông, thuộc nhà Trần trong lịch sử ViệtNam. Bối cảnh lịch sử Cuộc đời của An Tư, sử Việt chép rất sơ lược, như Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên chỉ ghi: Tháng 2 (Ất Dậu)...Sai người đưa công chúa An Tư (em gái út của Thánh Tông) đến cho Thoát Hoan, là muốn làm thư giãn loạn nước vậy[2] Trong Việt sử tiêu án của Ngô Thì Sĩ cũng chỉ ghi:...Thoát Hoan lên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Công chúa An Tư Công chúa An Tư Công chúa An Tư (? - ?) là con gái vua Trần Thái Tông, em gái út của vua TrầnThánh Tông, thuộc nhà Trần trong lịch sử ViệtNam. Bối cảnh lịch sử Cuộc đời của An Tư, sử Việt chép rất sơ lược, như Đại Việt sử ký toàn thư củaNgô Sĩ Liên chỉ ghi: Tháng 2 (Ất Dậu)...Sai người đưa công chúa An Tư (em gái útcủa Thánh Tông) đến cho Thoát Hoan, là muốn làm thư giãn loạn nước vậy[2] Trong Việt sử tiêu án của Ngô Thì Sĩ cũng chỉ ghi:...Thoát Hoan lên sông NhĩHà, cột liền bè vào làm cầu, cho quân qua sông; quân ta theo hai bên sông lập đồn đểcự lại, không được; ngày đã về chiều, quân giặc qua được sông vào kinh thành, vuasai đưa Thiên Tư Công chúa cho chúng, để thư nạn cho nước. Tóm tắt câu truyện: Đầu năm Ất Dậu (1285), quân nhà Nguyên đã đánh tới Gia Lâm vây hãmThăng Long. Thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông đã đi thuyền nhỏ ra vùngTam Trĩ[3], còn thuyền ngự thì đưa ra vùng Ngọc Sơn để đánh lạc hướng đối phương.Nhưng quân Nguyên vẫn phát hiện ra. Ngày 9 tháng 3 cùng năm, thủy quân Nguyênđã bao vây Tam Trĩ suýt bắt được hai vua. Chiến sự buổi đầu bất lợi. Tướng Trần Bình Trọng lại hy sinh ở bờ sông ThiênMạc[4]. Trước thế mạnh của đối phương, nhiều tôn thất nhà Trần như Trần Kiện, TrầnLộng, kể cả hoàng thân Trần Ích Tắc đều qui hàng. Chi hậu cục thủ Đỗ Khắc Chungđược sai đi sứ để làm chậm tốc độ tiến quân của Nguyên, nhưng không có kết quả.Trong lúc đó, cần phải có thời gian để củng cố lực lượng, tổ chức chiến đấu, bởi vậy,Thượng hoàng Trần Thánh Tông bất đắc dĩ phải dùng đến kế mỹ nhân, tức sai ngườidâng em gái út của mình cho tướng Thoát Hoan để tạm cầu hòa. Sau, quân Trần bắt đầu phản công, quân Nguyên đại bại. Trấn Nam vươngThoát Hoan, con trai của Hốt Tất Liệt đã phải chui vào cái ống đồng để lên xe bắtquân kéo chạy để về Tàu.[5]. Chiến thắng, các vua Trần làm lễ tế lăng miếu, khen thưởng công thần, nhưngkhông ai nói đến An Tư. Không rõ công chúa còn hay mất, được mang về Trung Quốchay đã chết trong đám loạn quân. Trong cuốn An Nam chí lược của Lê Tắc, một thuộc hạ của Trần Kiện theo chủchạy sang nhà Nguyên, sống lưu vong ở Trung Quốc có ghi: Trước, Thái tử (chỉ ThoátHoan) lấy người con gái nhà Trần sinh được hai con. Người con gái họ Trần này cóthể là công chúa An Tư, tuy nhiên chưa có chứng cứ rõ ràng khẳng định điều này. Ghi công Trong Từ điển nhân vật lịch sử ViệtNam, mục từ An Tư: “ ...Một ngày trong tháng 2 năm 1285, Trung Hiếu hầu Trần Dương nhậnlệnh đi thương thuyết giảng hòa, rồi sai quan hầu cận là Đào Kiên đưa công chúa AnTư sang dinh tướng Mông Nguyên (Thoát Hoan). Chẳng bao lâu, dưới sự chỉ huykháng chiến của Trần Quốc Tuấn, quân Nguyên Mông bị dẹp tan. Trong chiến côngnày rõ ràng là có sự đóng góp của công chúa An Tư, người đã hy sinh vì nạn nước.[6]” GS. Phạm Đức Dương, Chủ tịch Hội Khoa học Đông Nam Á ở ViệtNam, viết: “ Nhà Trần trở thành triều đại vinh quang nhất trong lịch sử Đại Việt vì đãba lần chiến thắng quân Nguyên, một đội quân đã từng làm mưa làm gió khắp Á – Âu.Trong chiến công chung đó người ta ghi nhận sự đóng góp, sự hy sinh thầm lặng củanhững người phụ nữ, trong số ấy có công chúa An Tư. Người con gái “lá ngọc cành vàng” ấy vì nợ nước đã ra đi không trở lại. Nhưngtrớ trêu thay, sau chiến thắng quân Nguyên, tháng 7 năm 1285, vua trở về kinh thànhhân hoan khen thưởng những người có công, nhưng không ai nhắc tới công chúa AnTư.[7]” Và trên website Vietsciences trong một bài viết, không ghi tên tác giả, cũng cóđoạn: “ Dù triều Trần và sử sách có quên nàng thì các thế hệ đời sau vẫn dànhcho nàng sự kính trọng, thương cảm. Khoảng trống lịch sử sẽ được lấp đầy bằng tìnhcảm của người đời sau…[8]. ” Trong văn học Khoảng năm 1943, câu chuyện về người công chúa này đã được nhà vănNguyễn Huy Tưởng viết thành cuốn tiểu thuyết lịch sử An Tư[9] Theo nội dung truyện, công chúa An Tư có người yêu là Chiêu Thành VươngTrần Thông, con cả của Thái úy Khâm Thiên Đại Vương Trần Nhật Hiệu. Và sau khi người chồng là Thoát Hoan trốn chạy, nàng xuống ngựa thắphương, rồi dập đầu trên nấm đất (ngôi mộ của Trần Thông) mà khóc rũ dượi.... Rồidưới ánh trăng bàng bạc, nàng mê man như ngày ruổi ngựa cùng chàng vào Thanh.Nàng đã đến bên bờ sông Cái, và không ngần ngại văng mình xuống nước...[10] Bàn về nhân vật này, PGS.TS. Nguyễn Bích Thu viết: Trong tiểu thuyết...An Tư tượng trưng cho cái đẹp biết dấn thân, mang một ýnghĩa lớn lao có thể lay chuyển hàng binh thế trận...Nguyễn Huy Tưởng bằng tìnhcảm và lòng ngưỡng mộ của mình đã ghi nhận và tôn vinh sự hi sinh thầm lặng nhưngquyết liệt của An Tư, một nữ trung hào kiệt trong tiểu thuyết như một chiến công sánhngang với Trần Quốc Toản, Trần Bình Trọng và trường hợp của nàng đáng được ...