Cộng đồng: Khái niệm, cách tiếp cận và phân loại trong nghiên cứu

Bài viết đề cập đến những vấn đề cơ bản nhất trong nghiên cứu về cộng đồng, như cách định nghĩa, phân loại và đặc trưng của mỗi loại hình cộng đồng. Bên cạnh việc giới thiệu những quan điểm khác nhau của giới nghiên cứu về cộng đồng, tác giả cũng trình bày những kiến giải riêng của mình và đề xuất những cách tiếp cận cho nghiên cứu về cộng đồng ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cộng đồng: Khái niệm, cách tiếp cận và phân loại trong nghiên cứu Céng ®ång: kh¸i niÖm, c¸ch tiÕp cËn vµ ph©n lo¹i trong nghiªn cøu ph¹m hång tung(*) Bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt trong nghiªn cøu vÒ céng ®ång, nh− c¸ch ®Þnh nghÜa, ph©n lo¹i vµ ®Æc tr−ng cña mçi lo¹i h×nh céng ®ång. Bªn c¹nh viÖc giíi thiÖu nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau cña giíi nghiªn cøu vÒ céng ®ång, t¸c gi¶ còng tr×nh bµy nh÷ng kiÕn gi¶i riªng cña m×nh vµ ®Ò xuÊt nh÷ng c¸ch tiÕp cËn cho nghiªn cøu vÒ céng ®ång ë ViÖt Nam. I. Kh¸i niÖm “céng ®ång” vµ c¸ch tiÕp cËn nay, thuËt ng÷ nµy ®−îc sö dông phæ biÕn trong c¸c ng«n ng÷ ¢u – Mü, nh− “Céng ®ång” lµ mét kh¸i niÖm ®· vµ trong tiÕng Ph¸p lµ “communitД, tiÕng ®ang ®−îc sö dông kh¸ réng r·i trªn Anh lµ “community”, tiÕng §øc lµ v¨n ®µn khoa häc, trong nhiÒu lÜnh vùc “Gemeinschaft”. nh− sö häc, v¨n hãa häc, x· héi häc, t©m Do lµ ®èi t−îng nghiªn cøu cña lý häc, triÕt häc, nh©n häc, sinh häc, nhiÒu khoa häc chuyªn ngµnh kh¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn v.v... V× vËy, mét nhau nªn “céng ®ång” còng ®−îc tiÕp yªu cÇu kh¸ch quan ®Æt ra lµ ph¶i cã cËn tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau vµ c¸ch nh÷ng c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm thøc ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm nµy còng “céng ®ång” ®Ó x©y dùng ®−îc mét ®Þnh kh«ng gièng nhau.(*) nghÜa võa ®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ, khoa häc, võa cã tÝnh c«ng cô hay tÝnh “thao Trong sinh häc vµ sinh th¸i häc, t¸c luËn” (functionalist) cao, lµm c¬ së “céng ®ång” lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ vµ lµ c«ng cô cho nh÷ng nghiªn cøu vÒ mét nhãm c¸ thÓ cã c¸c tæ chøc h÷u c¬ céng ®ång vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan t−¬ng t¸c víi nhau cïng tån t¹i trong ®Õn céng ®ång. §©y lµ mét vÊn ®Ò ®· mét m«i tr−êng x¸c ®Þnh (1). ®−îc bµn th¶o kh¸ nhiÒu ë n−íc ngoµi, Trong lÜnh vùc x· héi häc, “céng song cßn ch−a ®−îc quan t©m tháa ®¸ng ®ång” lµ mét trong nh÷ng thuËt ng÷ ë ViÖt Nam. c«ng cô quan träng ®· ®−îc tiÕp cËn vµ ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. ThuËt ng÷ “céng ®ång” vèn b¾t Tõ ®iÓn b¸ch khoa më Wikipedia cho nguån tõ tõ gèc tiÕng Latin lµ biÕt: ®Õn gi÷a thËp niªn 50 cña thÕ kû “cummunitas”, víi nghÜa lµ toµn bé tÝn ®å cña mét t«n gi¸o hay toµn bé nh÷ng ng−êi ®i theo mét thñ lÜnh nµo ®ã. Ngµy (*) PGS., TS., §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 22 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2009 tr−íc ®· cã tíi 94 ®Þnh nghÜa kh¸c nhau ®ã lµ ng«i nhµ (cña céng ®ång huyÕt vÒ “céng ®ång” ®−îc nªu ra (1). Tuy tiÕp thèng), ng«i lµng (cña céng ®ång l¸ng cËn vµ ®Þnh nghÜa theo nh÷ng c¸ch kh¸c giÒng) vµ nhµ n−íc (cña céng ®ång tinh nhau, nh−ng nh×n chung giíi nghiªn thÇn) (2, tr.5-6). cøu x· héi häc ph−¬ng T©y ®Òu ghi MÆc dï sau nµy nh÷ng luËn ®iÓm nhËn ¶nh h−ëng to lín, cã tÝnh ph−¬ng cña Toennies ®· bÞ kh«ng Ýt häc gi¶ phª ph¸p luËn cña nh÷ng luËn ®iÓm ®−îc ph¸n, chØ ra nh÷ng khÝa c¹nh bÊt cËp, nhµ x· héi häc ng−êi §øc Ferdinand nh−ng nh×n chung nh÷ng g× «ng nªu ra Toennies nªu ra trong c«ng tr×nh trong c«ng tr×nh nµy ®Òu ®−îc thõa “Gemeinschaft und Gesellschaft” (Céng nhËn nh− lµ nh÷ng viªn ®¸ t¶ng ®Çu ®ång vµ hiÖp héi –Leipzig, 1887.) Theo tiªn cña c¸c lý thuyÕt x· héi häc vÒ Toennies, “céng ®ång” lµ mét thùc thÓ “céng ®ång”. Cho ®Õn nay, tuy tiÕp cËn x· héi cã ®é g¾n kÕt vµ bÒn v÷ng h¬n so vµ ®Þnh nghÜa “céng ®ång” rÊt kh¸c víi “hiÖp héi” v× “céng ®ång” ®−îc ®Æc nhau, nh−ng giíi nghiªn cøu x· héi häc tr−ng bëi “sù ®ång thuËn vÒ ý chÝ” cña ®Òu cho r»ng céng ®ång tr−íc hÕt lµ c¸c thµnh viªn cña céng ®ång (2, tr.2). nh÷ng nhãm x· héi cña con ng−êi cã Toennies còng nhÊn m¹nh vai trß nh÷ng t−¬ ...