Công nghệ - Dữ liệu - Con người trong thư viện thông minh 4.0: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 của tài liệu Công nghệ - Dữ liệu - Con người trong thư viện thông minh 4.0 sẽ tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Nghiên cứu phát triển của web cùng các thế hệ thư viện và đề xuất mô hình thư viện đại học Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, internet vạn vật và ứng dụng trong thư viện, hệ thống quản lý tài nguyên khoa học tại thư viện Đại học Tôn Đức Thắng, trí tuệ nhân tạo và tiềm năng ứng dụng trong hoạt động thư viện. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Công nghệ - Dữ liệu - Con người trong thư viện thông minh 4.0: Phần 2NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN CỦA WEB CÙNG CÁC “THẾ HỆ THƯ VIỆN”VÀ ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH THƯ VIỆN ĐẠI HỌC VIỆT NAMTRONG B́I CẢNH CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0Lê Bá Lâm*Nguyễn Hồng Minh**Tóm tắt: Khái quát sự chuyển động của cuộc cách mạng công nghiệp1.0 đến 4.0. Ảnh hưởng của cách mạng công nghiệp 4.0 với xu thế vạnvật kết nối (Internet of Things - IoT), trí tuệ nhân tạo (Artiicial Intelligence - AI) và dữ liệu lớn (Big Data) đến ngành Thư viện. Tìm hiểu sựphát triển của web cùng các “thế hệ thư viện” ở giai đoạn các “chấm”.Dựa trên các yếu tố dữ liệu, công nghệ, dịch vụ thông tin và nguồn nhânlực hiện tại của các thư viện khối đại học, các tác giả đề xuất mô hìnhphát triển thư viện cho các thư viện đại học Việt Nam trong bối cảnhcách mạng công nghiệp 4.0.Từ khoá: Thư viện đại học; Cách mạng công nghiệp; Mô hình.Giới thiệuTrong khoảng 10 năm qua, các thư viện và nhà nghiên cứu về lĩnhvực thư viện - thông tin đã có nhiều hội thảo, bài viết về sự phát triểnlên thế hệ thư viện 3.0. Tất nhiên các nghiên cứu, bài viết tập trung vàxoay quanh các vấn đề như: thư viện số, công nghệ số, lưu trữ số, điệntoán đám mây, dịch vụ web, tìm kiếm thông minh… và gần đây trongbối cảnh nền cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 thì chuyển sang IoT,AI, BigData, Robot,…* Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội.** Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội.308thư viện thông minh 4.0công nghệ - dữ liệu - con ngườiXem các giai đoạn phát triển của web tương ứng với các giai đoạnphát triển thư viện: web 1.0 là web thụ động, một phía chẳng hạn nhưtruyền hình, web 2.0 là giai đoạn nội dung có tác động thêm bởi ngườisử dụng, tức là có sự tương tác hai chiều và gọi là web xã hội, web 3.0là web ngữ nghĩa và web 4.0 được dự đoán là web thông minh, lúc “conngười và công nghệ hợp nhất” (Rohrbeck, Battistella Huizingh, 2012)[15], “kết nối Internet là liên tục”, “không gian vật lý và không gian ảokhông còn giới hạn” (Farber, 2007) [6] thì có thể nói rằng cùng trongdòng chảy phát triển đi lên của nó, các “thế hệ thư viện” 1.0, 2.0, 3.0,4.0 cũng sẽ thích nghi và phát triển tương ứng như vậy.1. Chuyển động của nền cách mạng công nghiệp 1.0 đến 4.0Theo Gartner, (2015), CMCN 4.0 xuất phát từ khái niệm “Industrie4.0” trong một báo cáo của chính phủ Đức năm 2013. “Industrie 4.0”kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sựhội tụ kỹ thuật số giữa công nghiệp, kinh doanh, chức năng và quy trìnhbên trong [8]. Nếu định nghĩa của Gartner còn khó hiểu, Klaus Schwab(2016) người sáng lập và chủ tịch điều hành Diễn đàn Kinh tế thế giớimang đến cái nhìn đơn giản hơn về CMCN 4.0 như sau: “Cách mạngcông nghiệp đầu tiên sử dụng năng lượng nước và hơi nước để cơ giớihoá sản xuất. Cuộc cách mạng lần 2 diễn ra nhờ ứng dụng điện năngđể sản xuất hàng loạt. Cuộc cách mạng lần 3 sử dụng điện tử và côngnghệ thông tin để tự động hoá sản xuất. Bây giờ, cuộc cách mạng côngnghiệp thứ 4 đang nảy nở từ cuộc cách mạng lần 3, nó kết hợp cáccông nghệ lại với nhau, làm mờ ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số vàsinh học” [10].Công nghiệp 1.0: Đó là cơ giới hoá (mechanization), tức là dùngmáy móc cơ khí thay thế một số công việc của con người. Nền côngnghiệp này được đánh dấu bằng sự ra đời của động cơ hơi nước. Tínhcách mạng ở đây là chuyển từ sản xuất thủ công sang sản xuất côngnghiệp bằng máy móc.Công nghiệp 2.0: Đó là điện khí hoá (electriication) và sản xuấthàng loạt (mass production). Điểm đặc trưng là một nền sản xuất quy309nghiÊn CỨu pháT TRiỂn CỦA WEB CÙng CáC “Thế HỆ THƯ VIỆN”...mô lớn, cho ra đời những đại công xưởng ngày nay (các nhà máy sảnxuất điện thoại, ô tô, máy bay...).Hình 1. Lịch sử 4 cuộc cách mạng công nghệ của nhân loại(Nguồn Internet)Công nghiệp 3.0: Đó là số hoá (digitalization) và tự động hoá(automation). Điểm đặc trưng là việc máy móc có thể vận hành tự độngdưới sự điều khiển của máy tính với chương trình viết sẵn (lập trình).Vai trò của con người nằm ở việc quản lý những máy móc tự động đó vàkết nối chúng với nhau. Tính cách mạng ở đây là tính tự động hoá trongsản xuất. Nền tảng công nghệ của cuộc cách mạng nằm ở việc phátminh và sử dụng máy tính trong sản xuất và kỹ thuật điều khiển tự động.Công nghiệp 4.0: Đó là tính kết nối (connection) và tính thôngminh (smart/ intelligence) của một hệ thống sản xuất. Người ta dùngtừ cyber-physical system chính là để chỉ những hệ thống mà các (cụm)thiết bị vật lý được kết nối thông tin với nhau. Tính cách mạng ở đây,trong thực tế, chưa thực sự rõ ràng. Nền tảng khoa học và công nghệcho nền sản xuất này vẫn còn non trẻ, chưa chín muồi (khoa học dữ liệu,trí tuệ nhân tạo...). Nền công nghiệp này mới manh nha, chưa thànhhiện thực rõ nét. CMCN 4.0 đang ảnh hưởng sâu sắc tới tất cả các lĩnhvực trong đời sống xã hội. Ảnh hưởng của CMCN 4.0 với các nội dungtrên dự báo sẽ thay đổi toàn bộ quy trình s ...