Corticoid - Con dao hai lưỡi cùng sắc

Trong dân gian, corticoid được biết đến như một loại thuốc rất nguy hiểm, có thể gây "mục xương", sinh mủ, phù thũng... thậm chí việc các bác sĩ kê toa corticoid cũng đôi khi bị lên án một cách không thương tiếc. Nhưng có bao giờ quý độc giả đặt ngược lại vấn đề "thuốc độc tại sao vẫn bào chế, vẫn có người bán và vẫn có người mua?". Đối với thầy thuốc, corticoid vẫn luôn có mặt trong danh mục thuốc thiết yếu và hầu như bác sĩ điều trị nào cũng đều đã từng kê...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Corticoid - Con dao hai lưỡi cùng sắc Corticoid - Con dao hai lưỡi cùng sắc Trong dân gian, corticoid được biết đến như một loại thuốc rất nguyhiểm, có thể gây mục xương, sinh mủ, phù thũng... thậm chí việc các bác sĩkê toa corticoid cũng đôi khi bị lên án một cách không thương tiếc. Nhưng cóbao giờ quý độc giả đặt ngược lại vấn đề thuốc độc tại sao vẫn bào chế, vẫncó người bán và vẫn có người mua?. Đối với thầy thuốc, corticoid vẫn luôn có mặt trong danh mục thuốc thiếtyếu và hầu như bác sĩ điều trị nào cũng đều đã từng kê đơn corticoid không chỉmột lần trong cuộc đời hành nghề của mình. Nhà bác học Addison. Ngược dòng lịch sử Vào năm 1855, Addison đã chứng minh được vai trò quan trọng củacorticoid qua thử nghiệm trên chuột. Ông đã phá hủy vỏ thượng thận của chuột vàghi chép lại những ảnh hưởng nặng nề sau đó như sự suy mòn, hạ huyết áp vàchết! Chính vì thế mà người ta đã lấy tên ông để đặt cho bệnh suy thượng thận(bệnh Addison) với biểu hiện suy mòn, sạm da, hạ huyết áp... Người ta bắt đầu ứng dụng chiết xuất vỏ thượng thận để điều trị một sốtrường hợp bệnh nặng nguy kịch, một số bệnh nan y, và thu lượm được những kếtquả thật bất ngờ vượt cả mong đợi. Và thế là những mẻ thuốc corticoid đầu tiênđược ra đời dưới dạng nguyên thủy nhất, mang sứ mệnh cứu nguời, đó làcortisone. Năm 1949, Hench, Richstein và Kendall đã dùng cortisone để điều trịcho một phụ nữ 29 tuổi gần như tàn phế vì chứng thấp khớp. Thành công này đãmở ra cho những người bệnh thấp khớp một niềm hy vọng lớn vì cho đến thờiđiểm đó, việc giúp cho người bệnh giảm bớt đau đớn và đem họ trở về với côngviệc thường nhật hầu như là điều bất khả kháng. Những đột phá trong điều trịviêm khớp đã đem lại cho êkíp của Hench giải Nobel y học danh giá vào năm sauđó, năm 1950. Corticoid trở thành một thần dược, các labo tìm cách sản xuất các dạngthuốc có thể tiêm, để có tác dụng nhanh hơn, hoặc thay đổi cấu trúc hóa học đểkéo dài thời gian tác dụng của thuốc; các nhà lâm sàng học thì tìm các ứng dụngđiều trị trong nhiều loại bệnh khác nhau từ thấp khớp, cho đến hen suyễn, dị ứng,phù, mề đay, sốc thuốc, các bệnh lý tại các cơ quan khác nhau như thận, da, mạchmáu,... có căn nguyên miễn dịch. Trong một số lớn các trường hợp, corticoid chothấy những khả năng đa dạng của nó và hứa hẹn cho việc giải quyết một số bệnhlý mạn tính. Tuy nhiên, việc sử dụng ồ ạt và đại trà cũng làm cho người ta phát hiện ranhững tác dụng phụ của thuốc sớm hơn. Sau những ngây ngất vì tác dụng trên cảtuyệt vời của thuốc, người ta lại phải giật mình vì các tác dụng phụ của corticoid.Những gương mặt sưng phù, những thay đổi đáng kể về hình thể như mọc lôngmặt, rạn da, gù lưng, nọng mỡ, những vết thương nhiễm trùng nặng nề, gãy xương,những cơn bộc phát của một số bệnh đi kèm... đã làm cho giới chức ngành y phảiđưa ra những cảnh báo khẩn cấp cho việc sử dụng corticoid. Các nhà bào chế và các nhà điều trị học lại bắt đầu lao vào một cuộc tìmkiếm mới, nhằm tận dụng hiệu quả và giảm thiểu hết mức các tác dụng có hại củathuốc. Phương pháp tiêm tại chỗ corticoid ra đời vào thời điểm năm 1950, giántiếp thực hiện việc xét lại trong quan điểm của ngành y. Việc tập trung liều tấncông tại một vị trí xác định bằng đường dùng toàn thân (uống hay tiêm mạch) đòihỏi phải sử dụng corticoid với liều lượng khá cao, và điều này cũng kéo theo tăngnguy cơ bị các tác dụng phụ của thuốc. Mục tiêu của liệu pháp corticoid tại chỗ làtập trung tại vị trí bệnh một liều điều trị đủ để đánh gục quá trình viêm đang ngoancố giữ thành mà không gây tác hại đến môi trường chung là các cơ quan kháctrong cơ thể. Bên cạnh những ích lợi đáng kể của liệu pháp corticoid tại chỗ, một lần nữangười ta lại phải có những cảnh báo. Những điều chúng tôi vừa trình bày có vẻdông dài và một số độc giả có thể cho rằng biết rồi, khổ lắm, nói mãi! nhưngthật ra vẫn luôn luôn mới và vẫn thường xuyên bị lãng quên bởi người bệnh và cókhi... bởi cả thầy thuốc. Và những câu chuyện Câu chuyện thứ nhất: Một bệnh nhân nữ, tuổi khoảng lục tuần, vào bệnhviện vì sốt, đau lưng dữ dội, liệt chân. Kết quả chẩn đoán sau khi thăm khám vàlàm các xét nghiệm là lao cột sống, lao phổi, Cushing do thuốc. Khi tìm hiểu kỹ vềquá trình bệnh, bệnh nhân cho biết đã bị đau khớp nhiều năm, nhưng không theođuổi lâu dài bất cứ một liệu trình nào cho đến một ngày, tình cờ được người quenmách bảo, bà mua một lọ thuốc trung y nhập từ HongKong(?) qua hàng xách tay.Một năm đầu, bệnh gần như hết hẳn, bà ăn ngon, hết đau, ngủ ngon, mập mạp thấyrõ. Thế là bà cố gắng uống thuốc thật đều mong điều trị tiệt nọc căn bệnh đã hànhhạ bà suốt mấy năm trời. Năm sau đó, bà thấy người yếu dần, các khớp vẫn thithoảng khi trồi khi sụt, đau lưng xuất hiện, bà sút cân dần rồi ho, sốt, liệt giườngvà vào bệnh viện. Quá trình đ ...