Cốt truyện phi lý trong tiểu thuyết nhạc đời may rủi của Paul Auster

Bài viết này hướng tới trình bày hai nội dung cơ bản là: bước đầu xác lập và đưa ra cách hiểu về “cốt truyện phi lý” cũng như những đặc trưng của nó; từ đó, chỉ rõ những biểu hiện của cốt truyện phi lý trong tiểu thuyết “Nhạc đời may rủi” và qua đó hướng tới mĩ cảm về cái ngẫu nhiên trong tiểu thuyết “Nhạc đời may rủi” nói riêng, toàn bộ tiểu thuyết Paul Auster nói chung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cốt truyện phi lý trong tiểu thuyết nhạc đời may rủi của Paul Auster TẠP CHÍ KHOA HỌC Khoa học Xã hội, Số 15 (5/2019) tr 64 - 69 CỐT TRUYỆN PHI LÝ TRONG TIỂU THUYẾT NHẠC ĐỜI MAY RỦI CỦA PAUL AUSTER Nguyễn Thị Ngọc Thúy Trường Đại học Tây Bắc Tóm Tắt: Thế giới nghệ thuật của Paul Auster là thế giới mang đậm dấu ấn của tinh thần hậu hiện đại, nơi cái ngẫu nhiên, cái bất khả tri, bất khả giải hiện hữu trong tâm thức con người và chi phối mạnh mẽ tới cảm quan nghệ thuật của nhà văn. Do đó, lựa chọn “cái phi lý” như một cảm thức xuyên suốt trong tác phẩm và kết nối chặt chẽ với tổ chức cốt truyện là cách tiếp cận lý thú để giải mã tác phẩm không chỉ từ lý thuyết tự sự học, mà còn được soi chiếu ở chiều sâu tư tưởng triết học qua cái nhìn về con người và cuộc đời. Bài viết này hướng tới trình bày hai nội dung cơ bản là: bước đầu xác lập và đưa ra cách hiểu về “cốt truyện phi lý” cũng như những đặc trưng của nó; từ đó, chỉ rõ những biểu hiện của cốt truyện phi lý trong tiểu thuyết “Nhạc đời may rủi” và qua đó hướng tới mĩ cảm về cái ngẫu nhiên trong tiểu tuyết “Nhạc đời may rủi” nói riêng, toàn bộ tiểu thuyết Paul Auster nói chung. Từ khóa: Paul Auster, nhạc đời may rủi, cốt truyện phi lý, văn xuôi hậu hiện đại 1. Đặt vấn đề Paul Auster là một trong những tên tuổi nổi bật của văn học Mỹ thế kỷ XXI. Các tác phẩm của ông đã được dịch sang 30 thứ tiếng khác nhau và nhận được nhiều giải thưởng danh giá của Mỹ và quốc tế. Gần đây nhất, ông được đề cử vào danh sách giải thưởng Ucer năm 2017 với tiểu thuyết 4.3.2.1. Paul Auster đã từng giữ vị trí phó chủ tịch Hội Văn bút Hoa Kỳ. Tạp chí L’ Express (Pháp) đánh giá ông là một trong những phát hiện lớn của văn học Mỹ những năm vừa qua. Tài năng của Auster đã thực sự chói sáng. Tác phẩm của ông hấp dẫn người đọc bởi đề cập đến những vấn đề mang tính triết học và chứa đựng tư tưởng nhân văn sâu sắc của đời sống con người: số phận, lòng trung thành, ý thức trách nhiệm, bản chất của cái ác và ý nghĩa thực sự của tự do... Bên cạnh bộ ba tác phẩm đã giúp tên tuổi của Auster lừng danh khắp Châu Âu, in 1987, được đặt tên chung là Trần trụi với văn chương (New York Trilogy), tiểu thuyết Nhạc đời may rủi (The Music of Chance) cũng gây được tiếng vang lớn trong dư luận. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi tập trung làm nổi bật vấn đề Cốt truyện phi lý trong tiểu thuyết “Nhạc đời may rủi” để làm nổi bật một phương diện đặc trưng trong thi pháp nghệ thuật xây dựng cốt truyện của nhà văn, cũng như giá trị nghệ thuật của tiểu thuyết trên. 2. Nội dung 2.1. Cốt truyện phi lý là phương thức tổ chức nghệ thuật hợp lý biểu đạt cái ngẫu nhiên Cốt truyện, hiểu một cách chung nhất, là “hệ thống những sự kiện cụ thể được tổ chức Ngày nhận bài: 4/6/2018. Ngày nhận đăng: 11/12/2018 Liên lạc: Nguyễn Thị Ngọc Thúy; e-mail: ngocthuytaybac@gmail.com 64 theo yêu cầu của tư tưởng và nghệ thuật nhất định”[4, tr.70]. Bởi thế, chủ trương xây dựng nhânvật như là hiện thân của con người bất lực và cô đơn trên hành trình khám phá những giới hạn của sự tồn tại dưới tác động của vô vàn những yếu tố ngẫu nhiên, Auster đã “đặt” toàn bộ diễn biến hành động, nội tâm cũng như số phận của nhân vật trong một cốt truyện được kết cấu bởi chuỗi sự kiện trùng phức ngẫu nhiên. Trong kết cấu cốt truyện ấy, ta nhận thấy sự biểu hiện rõ nét của khuynh hướng cực hạn trong văn phong hậu hiện đại của Paul Auster. Nhận xét về vấn đề này, GS. Lê Huy Bắc cho rằng: “Điển hình của lối viết này là hủy bỏ cốt truyện truyền thống. Với chủ nghĩa cực hạn, bản thân cuộc sống không hề có một cốt truyện hoàn hoàn và duy nhất mà có nhiều kiểu cốt truyện, nhiều khả năng cốt truyện đan xen và phát triển cùng nhau. Thế giới càng hiện đại, đời sống xã hội càng phức tạp, vì thế cốt truyện cuộc đời sẽ không hề mạch lạc”[3, tr.255]. Trong Nhạc đời may rủi, cách kể truyện của tác giả có thể làm người đọc ngỡ ngàng tưởng như mình đang cầm trên tay một cuốn tiểu thuyết của thế kỷ 18, song dòng sự kiện bề bộn, dồn dập sẽ nhắc nhở người đọc về bầu không khí đặc quánh của kỷ nguyên hậu hiện đại. Lẫn trong tác phẩm, ta có thể nhận ra bóng dáng lờ mờ của những nhà văn cổ điển như Dickens hay Mark Twain nhưng ở đó, ta cũng bắt gặp sự kiện kỳ quặc và huyễn hoặc, hay phi lý của Ionesco, Kafka, Camus... Những sự việc ngẫu nhiên bám đuổi ráo riết tạo ra những chuyển biến bất ngờ trong cuộc đời nhân vật dường như là một thách thức, giống như cái định đề “không gì có thể làm một người Mỹ kinh ngạc” mà Paul Auster đã dùng làm lời đề tựa cho một tác phẩm khác của mình - Moon Palace. Trong kết cấu cốt truyện được tổ chức bởi sự lồng ghép của chuỗi s ...